Από τότε που εμφανίστηκε ο Covid πριν από πέντε χρόνια, κάθε χειμώνα είχαμε έξαρση. Αλλά η συνηθισμένη αύξηση των κρουσμάτων κοροναϊού είναι πολύ πιο ήπια φέτος τον χειμώνα καθώς ο ιός ανιχνεύεται σε μικρότερα ποσοστά στα λύματα ενώ έχουν μειωθεί και τα ποσοστά νοσηλείας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη.

Από την άλλη, η γρίπη συγκεντρώνει περισσότερη προσοχή από τον Covid αυτή τη φορά επειδή το ποσοστό νοσηλείας εκτιμάται πως είναι τριπλάσιο.

Ο χειμώνας προσφέρει ώριμες συνθήκες για να εξαπλωθούν οι αερομεταφερόμενοι ιοί καθώς οι άνθρωποι ταξιδεύουν και συγκεντρώνονται για τις διακοπές και περνούν περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους. «Αυτή τη στιγμή, η γρίπη είναι ο οδηγός», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Δημήτρης Δασκαλάκης, ο οποίος διευθύνει την ανταπόκριση των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ σχετικά με τις απειλές μολυσματικών ασθενειών του αναπνευστικού. «Προφανώς έχουμε έναν υγιή σεβασμό για τον Covid-19, δεδομένου ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν, αλλά αυτή τη στιγμή, δεν είναι τόσο κυρίαρχος».

Τι δείχνουν τα στοιχεία;

Τα λύματα προσφέρουν το καλύτερο παράθυρο στον επιπολασμό του κοροναϊού, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι με covid δεν υποβάλλονται σε εξετάσεις ούτε αναζητούν ιατρική φροντίδα, αλλά «διώχνουν» τον ιό όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα.

Η Marlene Wolfe, συν-κύρια ερευνήτρια για το WastewaterSCAN, μια ιδιωτική πρωτοβουλία που παρακολουθεί δεδομένα αστικών λυμάτων, είπε ότι τα επίπεδα ιού στα λύματα στις ΗΠΑ είναι χαμηλότερα από ό,τι κατά τη διάρκεια της κορύφωσης των προηγούμενων κυμάτων του χειμώνα και της αιχμής του πρόσφατου καλοκαιρινού κύματος.

Τι άλλαξε αυτόν το χειμώνα;

Σε αντίθεση με τη γρίπη και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), ο Covid κυκλοφορεί και την άνοιξη και το καλοκαίρι. Και το κύμα Covid το καλοκαίρι του 2024 ήταν χειρότερο από αυτό του καλοκαιριού του 2023.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η πιο αδύναμη χειμερινή περίοδος του Covid δεν αποτέλεσε έκπληξη για την Jennifer Nuzzo, επιδημιολόγο και διευθύντρια του Κέντρου Πανδημίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Brown, στις ΗΠΑ. «Είχαμε ένα τόσο τεράστιο καλοκαιρινό κύμα μόλυνσης και αυτό άφησε πίσω του ισχυρή ανοσία», είπε ο Nuzzo.

Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που προσβλήθηκαν από τον κοροναϊό το καλοκαίρι και εκτέθηκαν ξανά σε αυτόν τις τελευταίες εβδομάδες είχαν λιγότερες πιθανότητες να μολυνθούν εκ νέου και να μεταδώσουν τον ιό.

Επίσης, τώρα που σχεδόν όλοι έχουν κάποιο βαθμό ανοσίας στον κοροναϊό από τον εμβολιασμό ή προηγούμενη νόσηση, ο ιός πρέπει να εξελιχθεί για να παρακάμψει τα αντισώματα που είναι εκπαιδευμένα να τον εμποδίζουν για να συνεχίσει να μολύνει τους ανθρώπους. «Σίγουρα κινούμαστε σε έναν πολύ παρόμοιο άξονα ιών όπου δεν υπήρξε μια ξαφνική μετατόπιση ή μια αλλαγή που αποφεύγει την ανοσία», είπε ο Δασκαλάκης.

Ανησυχία για τον «συνδυασμό» εποχικής γρίπης με τη «γρίπη των  πτηνών»

«Από εποχή σε εποχή, έχουμε κακά χρόνια γρίπης, έχουμε λιγότερα κακά χρόνια γρίπης», επισημαίνει ο Μάικλ Όστερχολμ, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πολιτικής Λοιμωδών Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. «Εξαρτάται πραγματικά από τον συνδυασμό του ιού που κυκλοφορεί και το επίπεδο ανοσίας στον πληθυσμό», συνεχίζει.

Οι ειδικοί στη δημόσια υγεία ανησυχούν ιδιαίτερα για τη γρίπη φέτος λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών για το στέλεχος H5N1 της γρίπης των πτηνών. Τα περισσότερα τεστ γρίπης δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ αυτής και της εποχικής γρίπης, πράγμα που σημαίνει ότι τα κρούσματα γρίπης των πτηνών θα μπορούσαν να χαθούν. Και εάν ένα άτομο μολυνθεί ταυτόχρονα από εποχική γρίπη και H5N1, οι ιοί μπορούν να ανταλλάξουν γενετικό υλικό για να δημιουργήσουν έναν νέο ιό που πιθανόν να εξαπλωθεί πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.

Οι συμβουλές για τη δημόσια υγεία είναι οι ίδιες όπως και τους προηγούμενους χειμώνες: Δεν είναι πολύ αργά για να κάνετε τώρα εμβόλιο για τη γρίπη ή τον κορωνοϊό, εάν δεν το έχετε κάνει ήδη. Είναι σημαντικό να μένετε σπίτι όταν είστε άρρωστοι. Και να πλένετε καλά τα χέρια σας, καθώς ο νοροϊός εξαπλώνεται μέσω των κοπράνων.