Μετά την προαναγγελία του Ντόναλντ Τραµπ για τους δασµούς, ήρθαν και τα... έντοµα. Το φιτίλι της αντιπαράθεσης έχει ανάψει ξανά στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης µε τον κανονισµό για τη χρήση εντόµων σε τρόφιµα, που δηµοσιεύθηκε στις 21 Ιανουαρίου, για να µπει σε τροχιά ισχύος, την ώρα που πυροδοτεί ζωηρές συζητήσεις περί ασφάλειας.
Το θέµα δεν ανέκυψε τους τελευταίους µήνες, αλλά η σύλληψη της ιδέας έγινε πριν από περίπου µία δεκαετία, οπότε και οι αρµόδιες Αρχές έκριναν πως υπήρχαν περιβαλλοντικά οφέλη και παράλληλα έκριναν πως θα επιτυγχανόταν εξοικονόµηση πόρων.
Πριν από δύο χρόνια το µέτρο βρέθηκε πιο κοντά σε τροχιά υλοποίησης, καθώς η Κοµισιόν άναψε το «πράσινο φως» στην κυκλοφορία τροφίµων που περιλαµβάνουν συστατικά από έντοµα -και ειδικότερα γρύλο, αλευροσκουλήκι και ακρίδα- στην Ε.Ε.
Οι πρώτες αντιδράσεις δεν άργησαν να φανούν µε την αναστάτωση στους καταναλωτές και την ανησυχία στους επιστηµονικούς φορείς να δηµιουργούν ένα θολό κλίµα, ένα κλίµα σύγχυσης γύρω από την ορθότητα ή µη της συγκεκριµένης πολιτικής στα τρόφιµα. Προτού εξεταστεί εάν ελλοχεύουν κίνδυνοι για την υγεία, σκόπιµο είναι να µελετηθεί πώς ακριβώς χρησιµοποιούνται και θα χρησιµοποιηθούν τα έντοµα στα τρόφιµα.
Iδιοκτήτης φάρμας... καλλιέργειας γρύλων, από τους οποίους παράγεται αλεύρι
Η Κοµισιόν ενέκρινε, πριν από δύο χρόνια, ως "νέα τρόφιµα" τρεις τύπους εντόµων
Η στόχευση της Κοµισιόν δεν είναι η εισαγωγή εκκεντρικών διατροφικών επιλογών για τους πολίτες των κρατών-µελών, αλλά βασίζεται στην παραδοχή ότι τα έντοµα, ως τρόφιµα και ζωοτροφή, µπορούν να συµβάλουν στη βιωσιµότητα του επισιτιστικού συστήµατος. «Μια αυστηρή επιστηµονική αξιολόγηση που διενεργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίµων (EFSA) οδήγησε τα κράτη-µέλη να ανάψουν το πράσινο φως» είχε τονίσει το 2021 ο Ραφαέλ Πέρεθ, ως επικεφαλής στη Γενική ∆ιεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας Τροφίµων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή εξέδωσε τη νοµική πράξη, την 1η Ιουνίου του 2021. Από τη µία πλευρά εναπόκειται στους καταναλωτές να αποφασίσουν αν θα τρώνε έντοµα ή όχι, από την άλλη όµως η κατανάλωση εντόµων δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς ήδη περιλαµβάνονται στη διατροφή σε πολλά µέρη του κόσµου. Στο ερώτηµα εάν τα έντοµα ως τρόφιµα είναι ασφαλή, ο Πέρεθ είχε απαντήσει ως εξής: «Ναι. Τα νέα τρόφιµα εγκρίνονται από την αρµόδια Επιτροπή µόνο εάν δεν αποτελούν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία».
Η Κοµισιόν ενέκρινε, πριν από δύο χρόνια, ως «νέα τρόφιµα» τρεις τύπους εντόµων, τον οικιακό γρύλο (house cricket), το κίτρινο αλευροσκουλήκι (yellow mealworm) και την αποδηµητική ακρίδα (migratory locus), ενώ έχει εγκρίνει και τη διάθεση ενός τέταρτου εντόµου ως τροφή, το µικρότερο αλευροσκουλήκι ή σκαθαράκι (Alphitobius diaperionus). Τα σχετικά έγγραφα αναφέρουν ότι οι ετικέτες σε τρόφιµα που περιέχουν προϊόντα εντόµων πρέπει να φέρουν µια προειδοποίηση ότι µπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, την ίδια στιγµή, η αποδοχή της ιδέας από τους Ευρωπαίους. Σε δηµοσκόπηση που είχε διενεργηθεί από το YouGov, το 2021, µόνο το 10% των Ευρωπαίων φάνηκαν πρόθυµοι να ανταλλάξουν το κρέας µε έντοµα, ενώ η Γαλλία φάνηκε να είναι η χώρα που είναι η πιο δεκτική στην ιδέα. Το 25% των ερωτηθέντων δήλωσαν πρόθυµοι να φάνε τροφές που περιέχουν σκόνη εντόµων.
Ιωάννης Νυχάς στην Aπογευματινή: "Oικονοµικός τρόπος υποκατάστασης της πρωτεΐνης"
Η Γερµανία και η ∆ανία ακολουθούσαν µε 24% και 22%, αντίστοιχα, ενώ η Ιταλία και η Πολωνία ήταν οι πιο «ανθεκτικές» στην ιδέα, µε µόλις το 17% και το 18% των ερωτηθέντων να λένε ότι θα µπορούσαν να καταναλώσουν έντοµα σε τακτική βάση. «∆εν θα γίνεται αντιληπτό» «∆εν χρησιµοποιούνται τα έντοµα µε τον τρόπο που φανταζόµαστε. Το σύστηµα αυτό λειτουργεί µε παραπροϊόντα» δηλώνει στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» ο οµότιµος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου και καθηγητής στο Sangdong Agricultural University της Κίνας, Γεώργιος-Ιωάννης Νυχάς.
Επεσήµανε ότι τη χρήση µιας µορφής εντόµων τη «συναντάµε στα µακαρόνια, τα άλευρα, τα σύκα» και υπογράµµισε ότι το ζήτηµα αντιµετωπίζεται µε σοβαρότητα από τις ευρωπαϊκές Αρχές. «Η προτροπή υπάρχει από το 2012.
Τα ολλανδικά ινστιτούτα έθεσαν θέµα χρησιµοποίησης εντόµων στα φαγητά», τόνισε. Εκείνο στο οποίο επικεντρώνεται ο καθηγητής είναι στο στοιχείο ότι το έντοµο «δεν θα δίνεται ολόκληρο, δεν θα γίνεται αντιληπτό», και υπογραµµίζει, την ίδια στιγµή, ότι έχει αναπτυχθεί ένα πλέγµα ασφαλείας. «Είχαν προκηρυχθεί προγράµµατα και όλα τα αποτελέσµατα που βγήκαν ήταν καλά. Το θέµα είναι να µην υπάρχουν φυσικοί και βιολογικοί κίνδυνοι» δήλωσε ο κ. Νυχάς.
Συµπλήρωσε ότι τα έντοµα χρησιµοποιούνται σε µεγάλο βαθµό σε ζωοτροφές και ενδεχοµένως «είναι ένας οικονοµικός τρόπος υποκατάστασης της πρωτεΐνης». Υπενθυµίζει, δε, ότι κάτι ανάλογο είχε γίνει µε τα ιχθυάλευρα, µε τα ψάρια να δίνουν αλεύρι.
Κυκλοφορούν στο εμπόριο ήδη αλεύρια από τα οποία παράγεται ψωμί
Τα οφέλη και το περιβάλλον
Οι υπέρµαχοι της υιοθέτησης του µέτρου µε τη χρήση εντόµων διατείνονται ότι το βήµα συντελείται στο πλαίσιο µιας προσπάθειας εύρεσης πιο βιώσιµων πηγών διατροφής σε έναν πλανήτη µε ολοένα και λιγότερους πόρους.
Υπογραµµίζουν ότι τα πλούσια σε πρωτεΐνες έντοµα απαιτούν πολύ λιγότερη γη και νερό από το κρέας για να παραχθούν. «Η κατανάλωση εντόµων συµβάλλει θετικά στο περιβάλλον, την υγεία και τα µέσα διαβίωσης», είχε επισηµανθεί ενδεικτικά σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η καλλιέργεια εντόµων αποτελεί, σύµφωνα µε τους ειδικούς, και µια εναλλακτική λύση χαµηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα από την παραγωγή κρέατος. Η εκτροφή γρύλων, για παράδειγµα, χρησιµοποιεί 75% λιγότερο CO2 από τις φάρµες κοτόπουλου. Την ίδια ώρα, δεν µπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι θα συντελεστεί και εξοικονόµηση πόρων.
