Βλέμματα γεμάτα προβληματισμό αποτελούσαν την… επιτροπή υποδοχής στο αεροδρόμιο τηςΣαντορίνης, σε μία εικόνα που παρέπεμπε σε κάποιο άλλο, καταφανώς πιο αντιεμπορικό περιφερειακό αεροδρόμιο της ελληνικής επαρχίας. Την περασμένη Τρίτη ήταν εξαρχής ξεκάθαρο πως δεν θα συναντούσαμε μία Σαντορίνη πολύβουη, γεμάτη με περίεργους και έκπληκτους τουρίστες.
Η πρώτη κρυάδα ήρθε κατά την αναχώρηση από το «Ελευθέριος Βενιζέλος». Μόλις 24 άτομα περιλάμβανε η πτήση, ενώ οι δύο προηγούμενες σημείωσαν επιβιβάσεις-ρεκόρ: 2 και 4 άτομα. «Εχουμε πληροφορηθεί για το τι γίνεται στη Σαντορίνη. Γενικά δεν φοβόμαστε, γνωρίζουμε πώς να αντιμετωπίζουμε τέτοιες καταστάσεις. Είναι πολύ μακρινό ταξίδι για να το διακόψουμε», είπε στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» κινεζικής καταγωγής άνδρας που κατοικεί με την οικογένειά του στην Ταϊβάν. Είναι άλλωστε αλήθεια πως η πρώτη αίσθηση από το νησί αποτυπωνόταν μόνο στα πρόσωπα εκείνων που είχαν παραμείνει, καθώς πέραν του άστατου καιρού τίποτε δεν προμήνυε αυτό που θα ακολουθούσε.
Η μεγάλη φυγή είχε ξεκινήσει και οι πρώτες αντιδράσεις από κατοίκους και εργαζομένους στο νησί ήταν επικριτικές. Οταν οι πρώτες ώρες προσαρμογής κύλησαν, το πρώτο 5άρι «χτύπησε» λίγα λεπτά πριν από τις 4 το απόγευμα της Τρίτης. Ηταν εμφανές πως τα πράγματα ήταν σοβαρά…
Απόδραση αγκαλιά με τα παιδιά
Μονάχα την Τετάρτη, και για λόγους ανωτέρας βίας, το λιμάνι της Σαντορίνης έμεινε αδρανές. Ολες τις υπόλοιπες ημέρες η κατάσταση παρέπεμπε στα τέλη της καλοκαιρινής σεζόν, με τον κύριο όγκο των επιβατών να αποτελείται από οικογένειες με παιδιά. «Δεν μπορούμε να μείνουμε άλλο στο νησί. Εχουμε μωρά παιδιά, το ένα έχει ήδη αρρωστήσει, αφού τα βράδια τα βγάζουμε στα αυτοκίνητα, καθώς φοβόμαστε να μείνουμε στα σπίτια μας», περιέγραψε ο αλβανικής καταγωγής Λεονάρντο, ο οποίος διαμένει στο νησί με την οικογένειά του τα τελευταία 12 χρόνια. Οπως ανέφερε, σκόπευε να παραμείνει τουλάχιστον μία εβδομάδα σε συγγενείς του στην Αθήνα.
Το μοτίβο επαναλαμβανόταν στην αίθουσα αναμονής του λιμανιού, με τους επιβάτες να θυμίζουν πρόσφυγες. Πέρα όμως από τα όσα διαδραματίζονταν στο λιμάνι, το οποίο μάλιστα ήταν και το πλέον επίφοβο σημείο λόγω των κατολισθήσεων, αντίστοιχη κινητικότητα υπήρχε και στο Αεροδρόμιο της Σαντορίνης. Την Τετάρτη το απόγευμα συναντήσαμε τον Γιώργο Γαλανόπουλο, γνωστό φωτογράφο και ιδιοκτήτη γκαλερί στην Οία. Πραγματοποιούσε τις τελικές ετοιμασίες πριν από την αναχώρηση με την τελευταία πτήση της ημέρας. «Δεν έχει ξαναγίνει αυτό το πράγμα. Τόσο πολλοί σεισμοί… Και από την άλλη είναι προφανές πως με τις διαφωνίες που έχουν όλοι οι ειδικοί δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά. Είμαι από το ’90 στην Οία, θυμάμαι κάποιους σεισμούς, μερικούς, αλλά όχι τόσο πολλούς και μαζεμένους». Και γι’ αυτόν, παρά το γεγονός πως η αλληλουχία των σεισμών ξεκίνησε από τις 26 Ιανουαρίου, καθοριστικό ρόλο στην απόφασή του να αναχωρήσει από τη Σαντορίνη έπαιξε η οικογένειά του: «Υπάρχει μία ανησυχία στην οικογένεια», σημείωσε, αλλά εξέφρασε και την αισιοδοξία του: «Θέλω να πιστεύω πως μέσα στην επόμενη εβδομάδα η κατάσταση θα ηρεμήσει. Θέλω να ελπίζω πως θα επιστρέψουμε τότε».
Το δύσκολο ξημέρωμα
Βαρύ πλήγμα για την ψυχολογία των κατοίκων που απέμειναν στο νησί έφερε η δόνηση 5,2 Ρίχτερ το βράδυ της Τετάρτης. Η κατάσταση έγινε πολύ χειρότερη τα ξημερώματα της Πέμπτης, με μία αλληλουχία σεισμών από 4 Ρίχτερ και πάνω. Εκεί που οι κάτοικοι έδειχναν να συνηθίζουν, τα συναισθήματα απόγνωσης παλινδρόμησαν. Θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως επρόκειτο για τη «χαριστική βολή». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μετά και από αυτή την αλληλουχία των δονήσεων, μόλις 150 άτομα παρέμεναν στην Οία, άλλα τόσα στο Ημεροβίγλι και κοντά στα 800 στα Φηρά. Είναι ενδεικτικό πως μόνο τα ταξιδιωτικά γραφεία είχαν συστηματική πελατεία. Κάποιοι κάτοικοι που μένουν στο Καμάρι εξήγησαν πως ο μισός πληθυσμός του οικισμού είχε ήδη φύγει. Σε καλύτερη κατάσταση η Μεσσαριά και ο Βόθωνας, εντελώς όμως έρημο το Μεγαλοχώρι και εξίσου λιγοστά άτομα στο Νημποριό. Κατ’ εκτίμηση, 5.000 απέμειναν στο νησί, σε σύνολο σχεδόν 20.000 κατοίκων
Αυτοί που παραμένουν
Ενδεχομένως να έφευγαν όλοι από το νησί. Κάποιοι έμειναν αναγκαστικά, καθώς δεν είχαν πού να πάνε. Κάποιοι είναι εκ πεποιθήσεως αισιόδοξοι και ψύχραιμοι. Οπως η κυρία Μαριάννα, η οποία δήλωσε ευθαρσώς πως θα παραμείνει στο νησί μέχρι… εντολής πλήρους εκκένωσης. Μόνιμη κάτοικος στην Περίσσα, προσπαθεί να μη χάνει το κουράγιο της. «Εχουμε σύγχρονα μηχανήματα, οι ηφαιστειολόγοι είναι καταπληκτικοί, τους έχουμε εμπιστοσύνη και όταν χρειαστεί να εκκενωθεί το νησί, εγώ πιστεύω ότι θα το πουν. Δεν πιστεύω πως θα παίξουν με τις ζωές των ανθρώπων. Δόξα τω Θεώ, τα αεροπλάνα υπάρχουν ακόμα, το αεροδρόμιο έχει ανανεωθεί εδώ και 20 ημέρες», σημείωσε την περασμένη Τετάρτη, εν μέσω απαγόρευσης απόπλου. Εντελώς διαφορετική και αναμφίβολα συγκινητική είναι η στάση του Βαγγέλη. Αλβανικής καταγωγής νεαρός άνδρας, ο οποίος έχει ήδη αποκτήσει οικογένεια. Οπως ανέφερε, «έδιωξε» το παιδί και τη γυναίκα του, αλλά αυτός έπρεπε να μείνει πίσω: «Υπάρχουν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας. Αν συμβεί κάτι, ποιος θα βοηθήσει; Αυτός ο τόπος έχει γίνει τόπος μου. Εβαλα στο πλοίο την οικογένειά μου και τώρα είμαι εδώ, περιμένω». Η Σαντορίνη και η οδύνη της πάντως δεν έχει μείνει μέσα στα στενά ελληνικά όρια. Δημοσιογράφοι από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ και τη Βουλγαρία έδωσαν παρουσία για να καταγράψουν τα όσα συμβαίνουν. Παράλληλα, εκτεταμένα ρεπορτάζ φιλοξενήθηκαν και στο CNN, με κάποιους από τους κατοίκους του νησιού να ανησυχούν πως, ενώ δεν υπάρχουν ορατές ζημιές, μία αόρατη πληγή, αυτή της φήμης της Σαντορίνης, σύντομα θα αρχίσει να απομυζά τη δυναμική του νησιού.
Όσοι έφυγαν... έφυγαν
Λιγοστοί οι κάτοικοι που αναχώρησαν με το πλοίο των 15:30, Blue Star 1. Εξίσου λιγοστοί και οι επισκέπτες.
Συστάσεις Μητσοτάκη για ψυχραιμία – «Έτοιμοι για κάθε σενάριο»
Ωρες μετά την κήρυξη -στην ουσία- όλου του νησιού σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατέφτασε χθες το πρωί στη Σαντορίνη. Ηταν στις 09.16, όταν ο Εγκέλαδος σημείωνε ένα ακόμα 4,8 της κλίμακας Ρίχτερ, θυμίζοντας άγριο θηρίο που βρυχάται, ωστόσο κανένα από τα μέλη της αποστολής του πρωθυπουργού δεν έδειξε να χάνει την ψυχραιμία του. Ο δήμαρχος του Δήμου Θήρας, Νίκος Ζώρζος, υποδέχτηκε τον πρωθυπουργό έξω από το Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Σαντορίνης, με τους αξιωματούχους της Πυροσβεστικής, αλλά και τους επιστήμονες να περιμένουν τον πρωθυπουργό εντός του κινητού επιχειρησιακού κέντρου «Ολυμπος». Ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης, Βασίλης Κικίλιας, και οι Γιάννης Βρούτσης, αναπλ. υπουργός Αθλητισμού και βουλευτής Κυκλάδων, και η Κατερίνα Μονογυιού, επίσης βουλευτής Κυκλάδων, συνόδευσαν τον πρωθυπουργό την ώρα της ενημέρωσης για την προετοιμασία των Σωμάτων Ασφαλείας. Επόμενη στάση, το Γενικό Νοσοκομείο Σαντορίνης, το οποίο, αν και βρίσκεται σε καλή σχετικά κατάσταση, αντιμετωπίζει προβλήματα υποστελέχωσης, με τη διοίκησή του να περιγράφει στον πρωθυπουργό τις άμεσες ανάγκες, αλλά και εκείνες που δύναται να προκύψουν σε περίπτωση κάποιας φυσικής καταστροφής. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού συνεχίστηκε στους «καταυλισμούς» των ΕΜΑΚ και ΕΜΟΔΕ, όπου αναλύθηκε το σχέδιο δράσης και ο χάρτης Πολιτικής Προστασίας, ενώ στο σημείο βρίσκεται και κλιμάκιο του ΕΤΙΚ, του περίφημου Ειδικού Τμήματος Ιατρικής Καταστροφών του ΕΚΑΒ.
Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Ενωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων «Santo Wines», όπου για περίπου μία ώρα είχε τη δυνατότητα να συνομιλήσει με τοπικούς παράγοντες και επιχειρηματίες, ενώ στο ίδιο τραπέζι κάθισαν και εκπρόσωποι της ναυτιλίας. «Αυτό που θα κάνω άμεσα για το εργατικό δυναμικό, θα σας φέρω σε επαφή, διαμέσου του δημάρχου, με το υπουργείο Εργασίας και με τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης, ώστε, αν υπάρχουν κάποια ειδικά μέτρα στήριξης της επιχειρηματικότητας της Σαντορίνης τα οποία κρίνουμε ότι είναι απαραίτητα, να τα συζητήσουμε, ώστε να είναι στη φαρέτρα μας. Ελπίζω να μη χρειαστεί τίποτα, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε σενάριο», είπε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός, ενώ έγινε συζήτηση για το ενδεχόμενο δημιουργίας νέου λιμανιού, το οποίο θα είναι ασφαλέστερο από το Αθηνιό, το οποίο βρίσκεται στη βάση της Καλντέρας. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη χρηματοδότηση των πυλών διαφυγής, αναφέροντας: «Μια πρώτη χρηματοδότηση 3 εκατομμυρίων ευρώ. Θα κινηθούμε μέσω του υπουργείου Αμυνας για λόγους μέγιστης δυνατής ταχύτητας, ώστε στο νότιο τμήμα του νησιού να μπορεί να φτιαχτεί μία πύλη διαφυγής, που να μπορεί να μας καλύψει σε οποιοδήποτε έκτακτο σενάριο».
Σοκ και αβεβαιότητα και στις επιχειρήσεις
Ο τουρισμός δεν αποτελεί το μοναδικό μέσο βιοπορισμού για τους κατοίκους του νησιού. Υπάρχουν και εκείνα τα καταστήματα που εξυπηρετούν σταθερά τους μόνιμους. Από μίνι μάρκετ, κέντρα διασκέδασης και εστίαση μέχρι καταστήματα τεχνικών και πάσης φύσεως υλικών, απαραίτητα για τη συντήρηση των σπιτιών. Η μεγάλη φυγή προκάλεσε μεγάλη ανισορροπία στο οικοσύστημα των μικρών κοινοτήτων. Επιχειρήσεις έμειναν υποστελεχωμένες για τις καθημερινές δραστηριότητες, τον ανεφοδιασμό, ενώ άλλες μικρότερες φυτοζωούν μπροστά στη συντριπτική απώλεια της πελατείας. «Από τις 6 το απόγευμα, κάθε μέρα πλέον, δεν υπάρχει άτομο για να εξυπηρετήσουμε. Καλούμε μόνοι μας τον ιδιοκτήτη για να κλείσουμε το μαγαζί. Δεν υπάρχει λόγος να παίρνουμε μεροκάματο όταν δεν υπάρχουν πελάτες», τόνισαν ο Γιάννης και ο Σπύρος, εργαζόμενοι σε κατάστημα εστίασης στον Καρτεράδο. Ο Γιάννης ως μάγειρας βρίσκεται στο νησί 26 χρόνια. «Δεν αδικώ εκείνους που έφυγαν. Ωστόσο, εμείς δεν είμαστε τουριστικό μαγαζί. Ζούμε από τους συγχωριανούς μας, τους ντόπιους, ανάμεσα στα κενά των μεγάλων αφίξεων. Είμαστε εδώ για να φροντίζουμε τους δικούς μας».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Δημήτρης Μπελίτσος, νέος επιχειρηματίας, που έχει καταφέρει να ανοίξει δύο μαγαζιά, τα οποία και εκείνα εξυπηρετούν ως επί το πλείστον τους ντόπιους. «Είναι κακό που όλο αυτό προέκυψε μετά τις γιορτές και τις διακοπές όσων δούλεψαν στη σεζόν. Περιμέναμε αυτό το διάστημα για να στήσουμε τις επιχειρήσεις μας ενόψει των Αποκριών, της άνοιξης και του καλοκαιριού. Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση. Το μόνο που μας μένει είναι να κάνουμε όσες εργασίες επιδιορθώσεων μπορούμε. Να νιώσουμε παραγωγικοί», σημείωσε. Το κομμάτι των ανακαινίσεων, όμως, τόσο σε καταλύματα όσο και σε καταστήματα, είναι αναμφίβολα μία ακόμα πονεμένη ιστορία για τους κατοίκους του νησιού. Αλλωστε, ελέω της μεγάλης φυγής, δεν υπάρχουν πλέον εργάτες που μπορούν να φέρουν εις πέρας τεχνικές εργασίες. «Ολες οι δουλειές θα μείνουν πίσω. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή ξεκινάμε ανακαινίσεις στα δωμάτια του ξενοδοχείου, ώστε να είμαστε απολύτως έτοιμοι τον Απρίλιο», είπε η κυρία Ντορίνα, από τη Ρουμανία, διαχειρίστρια ξενοδοχείου στα Φηρά. «Τώρα κανείς δεν ξέρει αν θα μπορέσουμε να είμαστε έτοιμοι και ανταγωνιστικοί απέναντι στα μεγάλα ξενοδοχεία εγκαίρως», σημείωσε η επί 30ετία κάτοικος Σαντορίνης.
