Σαντορίνη: Τα σενάρια που βλέπουν οι ειδικοί - Τι λένε στα "Παραπολιτικά" επιστήμονες για το μπαράζ σεισμών
Ο κρυφός πόλεµος πίσω από την "κουρτίνα" των δονήσεων
Οι σεισµοί αυτοί συνδέονται µε την άνοδο του µάγµατος στην περιοχή, είτε µιλάµε για το Κολούµπο είτε για τη Σαντορίνη
*Διαβάστε ακόμα: Σαντορίνη: "Ακόμη δεν μπορούμε να μιλάμε για αποκλιμάκωση - Τεχνικά δεν έχει αποκλειστεί η περίπτωση ενός μεγαλύτερου σεισμού", λέει ο Καραστάθης
Μιλώντας στα «Π» από το νησί της Σαντορίνης, ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών δρ Κωνσταντίνος Συνολάκης αναφέρεται στην ανάγκη τοποθέτησης παλιρροιογράφου στην περιοχή, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. «Μας χρειάζονται οι παλιρροιογράφοι, ακριβώς για να έχουµε στοχευµένη προειδοποίηση. Ετσι όπως είµαστε τώρα, αν γίνει κάτι, θα πρέπει να εκκενωθεί όλο το Αιγαίο. Γι’ αυτό χρειάζονται οι παλιρροιογράφοι». Είναι τουλάχιστον ευχάριστο το γεγονός πως, σύµφωνα µε όσα τονίζει ο δρ Συνολάκης, µέσα στην ερχόµενη εβδοµάδα ο παλιρροιογράφος θα τοποθετηθεί στην ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης. «Αναµένουµε µέσα στην επόµενη εβδοµάδα έναν παλιρροιογράφο, ο οποίος είναι για την ασφάλειά µας. Θα έπρεπε να υπάρχει εδώ και 20-30 χρόνια. Αυτό είναι κάτι που χρειαζόταν και θα το πράξουµε. Είναι µία δύσκολη διαδικασία, ωστόσο θα τα καταφέρουµε». Στη συνέχεια αναφέρεται στην εκτίµησή του πως δεν αναµένεται σεισµός ανάλογος του 1956: «Εγώ δεν λέω νούµερα, καθώς δεν υπάρχει φυσική βάση. Κατά τη γνώµη µου δεν υπάρχει µία τεκµηριωµένη διαδικασία για να βγάλει µία εκτίµηση. Αυτό που µπορούµε να πούµε, πάντως, είναι πως δεν περιµένουµε µία ακολουθία όµοια µε αυτήν του ’56».
Σαντορίνη: Τα σενάρια που βλέπουν οι ειδικοί - Τι λένε στα "Παραπολιτικά" επιστήμονες για το μπαράζ σεισμών
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και καθηγητής ∆υναµικής Τεκτονικής και Εφαρµοσµένης Γεωλογίας, δρ Ευθύµιος Λέκκας, από τη Σαντορίνη µιλάει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», αναλύοντας τα τρία επικρατέστερα σενάρια που αυτή τη στιγµή εξετάζουν οι δύο αρµόδιες επιστηµονικές επιτροπές. «Είχαµε πει από την πρώτη στιγµή πως αναµένα µε µία µακρόσυρτη ακολουθία, περίπου πέντε-έξι εβδοµάδων. Οσο περνάει ο χρόνος, όµως, ο µέσος όρος της έντασης των δονήσεων θα εξασθενεί. Αυτή είναι η µία εκδοχή. Η δεύτερη εκδοχή είναι να γίνει ένας µεγαλύτερος σεισµός, όπως µε τον 5,2. Αν είχαµε έναν 5,6, φέρ’ ειπείν, θα επιτάχυνε κάποιες διαδικασίες», σηµειώνει αρχικά ο καθηγητής και συνεχίζει αναφερόµενος στο τρίτο σενάριο και στο ενδεχόµενο εµφάνισης ενός µικρού τσουνάµι: «Το τρίτο σενάριο είναι να γίνει ένας σεισµός της τάξεως των 6 βαθµών. Την περασµένη εβδοµάδα η ανώτερη εκτίµηση που µπορούσαµε να κάνουµε ήταν στα 6,2. Μειώθηκε το µέγιστο µέγεθος. Σε αυτό το σενάριο θα υπάρξουν κάποιες επιπτώσεις, ενδεχοµένως ένα µικρό τσουνάµι. Επίσης, σε αυτό το σενάριο βασίστηκε όλη η κινητοποίηση από όλους τους φορείς. Το Σάββατο το πρωί όλες οι επιτροπές θα συνεδριάσουν, ώστε να δούµε τα καινούργια δεδοµένα και να προτείνουµε νέες οδηγίες».
Τελειώνοντας, υπογραµµίζει την ανάγκη για πληροφόρηση αποκλειστικά από τους 18 επιστήµονες που αποτελούν τα µέλη των ειδικών επιτροπών.
Για δύο πιθανά σενάρια κάνει λόγο ο Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναµικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Οπως δηλώνει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», αναφερόµενος στους πολυάριθµους, συνεχείς σεισµούς που καταγράφονται στην ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης, «υπάρχει η πιθανότητα να έχουµε µια σµηνοσειρά της τάξης των 4-5 βαθµών της κλίµακας Ρίχτερ ή έναν µεγαλύτερο σεισµό, της τάξης των 6 Ρίχτερ, που δύναται να προκαλέσει τσουνάµι και κατολισθήσεις στην Καλντέρα της Σαντο ρίνης, αν σπάσει το ρήγµα που είναι κοντά στην Ανυδρο. Αλλά µε βάση την εξέλιξη της σεισµικής ακολουθίας µέχρι στιγµής, επικρα τέστερο είναι το πρώτο σενάριο».
«Πρόκειται για ένα πρωτόγνωρο φαινόµενο, δεν είναι µια τυπική περίπτωση σµηνοσειράς, καθώς εδώ έχουµε 62 σεισµούς µέσα σε τρεις ηµέρες µε µέγεθος πάνω από 4 Ρίχτερ. Εποµένως, δεν µπορούµε να εκτιµήσουµε µε ακρίβεια πόσο θα διαρκέσει το µπαράζ σεισµών. Σίγουρα, πάντως, θα κρατήσει για πάνω από µία εβδοµάδα», υπογραµµίζει ακόµα. Τέλος, ο κ. Γκανάς αποκλείει το ενδεχόµενο έκρηξης του ηφαιστείου ή εκδήλωσης τσουνάµι, αν συνεχιστούν οι σεισµοί της τάξης των 4-5 Ρίχτερ.
Άνοδος του μάγματος
«Οι σεισµοί αυτοί συνδέονται µε την άνοδο του µάγµατος στην περιοχή, είτε µιλάµε για το Κολούµπο είτε για τη Σαντορίνη», επισηµαίνει, µιλώντας στα «Π», ο Αβραάµ Ζεληλίδης, καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστηµίου Πατρών. «Με βάση τη βιβλιογραφία, τα στάδια εξέλιξης µιας ηφαιστειακής δραστηριότητας είναι ακριβώς αυτά που ζούµε αυτή τη στιγµή στη Σαντορίνη. Ειδικότερα, στην αρχή οι σεισµικές δονήσεις είναι ήσυχες, µικρές, αραιωµένες, ενώ στη συνέχεια µεγαλώνουν και πυκνώνουν. Η µέχρι τώρα πορεία τους, στη συγκεκριµένη περίπτωση, δείχνει πως είναι έντονη η δραστηριότητα στην περιοχή, χωρίς να µπορεί να πει κανείς µε σιγουριά αν θα φτάσουν τους 6 βαθµούς της κλίµακας Ρίχτερ. Αυτό σηµαίνει ότι είτε ο θάλαµος που βρίσκεται από κάτω είναι µεγάλος είτε το µάγµα έχει ανέβει αρκετά ψηλά και γι’ αυτό έχουµε αυτές τις διαρρήξεις και τους σεισµούς», προσθέτει.
«Γενικά, σε µια ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν πρέπει να θεωρείται τίποτα δεδοµένο, γιατί έχει να κάνει µε πολλές παραµέτρους, όπως είναι η χηµική σύσταση του µάγµα τος. Ετσι, στην περίπτωση της Σαντορίνης, σίγουρα, µεταξύ άλλων, οι ειδικοί παρακολουθούν την έξοδο αερίων, την αύξηση της θερµοκρασίας, αν έχει αλλάξει γεωµορφολογικά το Κολούµπο και αν έχει ψηλώσει ο κρατήρας του. Ολα αυτά τα κριτήρια οφείλεις να τα παρακολουθείς, για να κρίνεις αν περιµένεις µια ηφαιστειακή δραστηριότητα ή όχι. Αν εκτονωθούν οι πιέσεις, δηλαδή αν έχουµε µεγάλες διαφυγές αερίων, µπορεί το φαινόµενο να ολοκληρωθεί και να σταµατήσει. Θεωρώ πως έχουµε φτάσει στην κορύφωση της δραστηριότητας, κρίνοντας και από το πώς είχε εξελιχθεί η αντίστοιχη διαδικασία το 2011 για αρκετά µεγάλο χρονικό διάστηµα, µε τα σεισµικά φαινόµενα να είναι, βέβαια, πιο αραιωµένα και ήρεµα. Ετσι, ή θα έχουµε µια έκρηξη πολύ σύντοµα, ελπίζοντας να είναι ήρεµη, γιατί θα υπάρχει µεγάλη εκτόνωση των αερίων στον κρατήρα, και θα ολοκληρωθεί το φαινόµενο µε ορισµένες ροές λάβας υποθαλάσσια, ή µπορεί και να µη γίνει ποτέ. Εποµένως, δεν µπορούµε να εκτιµήσουµε ούτε αν θα γίνει έκρηξη του ηφαιστείου ούτε πόσο µεγάλη µπορεί να είναι. Βέβαια, αυτοί που έχουν τα µηχανήµα τα και παρακολουθούν την πορεία του φαινοµένου -καθώς υπάρχουν τουλάχιστον δύο χρόνια εγκατεστηµένοι σταθµοί που παρακολουθούν την εξέλιξη- πιθανότατα έχουν εκτίµηση και ξέρουν τι να περιµένουν», σηµειώνει, ερωτηθείς για το αν επίκειται έκρηξη του ηφαιστείου. Καταλήγει λέγοντας πως θα προτιµούσε να δει έναν σεισµό 6 Ρίχτερ, για να εκτονωθούν οι πιέσεις, να ηρεµήσει το φαινόµενο και να µην έχουµε έκρηξη του Κολούµπο.
Υποθαλάσσιες κατολισθήσεις
Αντίθετα, ο ηφαιστειολόγος, ερευνητής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), Γεώργιος Βουγιουκαλάκης, µιλώντας στα «Π», τονίζει ότι οι σεισµοί αυτοί δεν συνδέονται και ούτε µπορούν να προκαλέσουν ηφαιστειακή δραστηριότητα. «Ακόµα κι αν γίνει σεισµός 6 Ρίχτερ ή και µεγαλύτερος, δεν µπορεί να προκαλέσει δραστηριοποίηση του ηφαιστείου. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί το 1956, όταν είχαµε έναν σεισµό 7,6 Ρίχτερ. ∆εν συνέβη τίποτα», εξηγεί.
Ωστόσο, υπαρκτή θεωρεί την πιθανότη τα γένεσης ενός τσουνάµι, που σχετίζεται µε υποθαλάσσιες κατολισθήσεις. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «από µια ισχυρή σεισµική δόνηση µπορεί να προκληθεί υποθαλάσσια κατολίσθηση, οπότε και τσουνάµι, αλλά µικρού µεγέθους. Σε καµία περίπτωση δεν µιλάµε για µεγάλο τσουνάµι, αντίστοιχο του 1956. Παρ’ όλα αυτά, είναι ένα από τα πιθανά σενάρια, γι’ αυτό και το υπουργείο Κλιµατικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας εφιστά την προσοχή των πολιτών για τον κίνδυνο ύπαρξης κατολισθήσεων σε περίπτωση έντονης σεισµικής δραστηριότητας». Ερωτηθείς πότε είναι πιθανό να εκραγεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης, απαντά πως «κάποια στιγµή, που θα συγκεντρώσει ενέργεια τέτοια που θα χρειάζεται να εκτονωθεί, θα εκραγεί. ∆εν έχουµε, όµως, τη δυνατότητα να υπολογίσουµε πότε θα συµβεί αυτό, για τί δεν υπάρχει περιοδικότητα στο φαινόµενο, ώστε να µπορούµε να προβούµε σε µια έγκυρη εκτίµηση. Εχουµε µόνο οκτώ εκρήξεις όλα αυτά τα χρόνια, άρα είναι άγνωστο και το πόσο θα διαρκέσει το διάστηµα ηρεµίας του».
Τέλος, ο οµότιµος καθηγητής Σεισµολογίας του Τµήµατος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Παναγιώτης Παπαδηµητρίου, δήλωσε ότι «οι σεισµοί γίνονται σε έναν χώρο όπου υπάρχουν ηφαίστεια και ρήγµατα. Αυτή τη στιγµή οι σεισµογράφοι µας δείχνουν ότι υπάρχουν ενεργά ρήγµατα. ∆ηλαδή η σεισµική δραστηριότητα έχει να κάνει µε τη διάρρηξη των πετρωµάτων και όχι µε την ηφαιστειότητα της περιοχής. Ακόµα ένα ενθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι εδώ και αρκετές ώρες το φαινόµενο των µικρών σεισµών έχει αρχίσει και εξοµαλύνεται. Επειτα από τέσσερις µέρες φαίνεται ότι έχει αρχίσει να µειώνεται ο αριθµός των σεισµών όσο και τα µεγέθη. Αυτή τη στιγµή έχει µειωθεί η έντονη σεισµική παρουσία σχεδόν σε όλο τον ελληνικό χώρο. Η σει σµικότητα συγκεντρώνεται στην περιοχή της Σαντορίνης. Είναι τελείως τοπική η σεισµική δραστηριότητα».
Καλντέρα vs Ενδοχώρα: Ο κρυφός πόλεµος πίσω από την «κουρτίνα» των δονήσεων
Αποστολή-Σαντορίνη: Σπύρος Δαρσινός
Ταραχή, αναστάτωση, αβεβαιότητα. Η κατάσταση στη Σαντορίνη αποτελεί τον συνδυασµό µιας σειράς συµπτώσεων και παραµέτρων που φθείρουν την ψυχολογία των εναποµεινάντων κατοίκων, εκείνων που αποφάσισαν να µείνουν πίσω και να µην ακολουθήσουν το πλοίο της µεγάλης φυγής. Ωστόσο, από όσους έχουν παραµείνει στο νησί δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβληµατίζονται βαθύτατα από την «αστοχία» των προβολέων, κάτι που, κατά τους ίδιους, είναι το ζήτηµα που αυξάνει σε µεγάλο βαθµό την ένταση γύρω από τη σεισµική δραστηριότητα στο νησί.
Ο ένοχος γι’ αυτούς τους κατοίκους του νησιού δεν είναι άλλος από την Καλντέρα. Ή, καλύτερα, τα εντυπωσιακά και σαφώς πανάκριβα κτίσµατα πάνω στο «φρύδι» της µοναδικής στον κόσµο Καλντέρας.
Τα τελευταία χρόνια το κακό έχει παραγίνει. Αυτό ισχυρίζονται οι κάτοικοι της Σαντορίνης στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», καθώς, όπως σηµειώνουν, ο µεγάλος κίνδυνος για τις ανθρώπινες ζωές προέρχεται από εκείνα τα οικοδοµήµατα. «Η κατάσταση έχει ξεφύγει πέρα από κάθε έλεγχο. ∆εν συµµερίζοµαι την αγωνία που επικρατεί ανα φορικά µε τους σεισµούς», σηµειώνει ο ∆ηµήτρης, νέος επιχειρηµατίας στην περιοχή Μεσαριά. «Κανείς δεν δίνει σηµασία στο πραγµατικό πρόβληµα, που είναι οι ανεξέλεγκτες άδειες δόµησης. Οι πρακτικές του δήµου, της Πολεοδοµίας πρέπει να ελεγχθούν. Πώς είναι δυνατόν να χτίζονται τέτοιες οικοδοµές πάνω στο “φρύδι” και πλέον όλο και χαµηλότερα;», αναρωτιέται και συ µπληρώνει πως, αν υπήρχε ένα συντε ταγµένο σχέδιο, η ανησυχία θα ήταν σαφώς µικρότερη.
Την ίδια άποψη συµµερίζεται και η Σοφία, υπάλληλος σε κατάστηµα επίσης στη Μεσαριά. «Εδώ και δεκαετίες διακινούνται τόσα εκατοµµύρια στο νησί. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν δίνει έµφαση στις υποδοµές, στην κατάσταση των δρόµων, παρά µόνο στις επιχειρήσεις και στα κτίσµατα της Καλντέρας. ∆εν θα έπρεπε να ήταν όλα τα κτίσµατα αντισεισµικά; Να υπήρχαν οι υποδο µές και να εξασφαλιστούν οι άνθρω ποι που χρησιµοποιούν δηµόσια κτί ρια, αλλά και σπίτια οικογενειών;», τονίζει µε ένταση. «Τώρα µας λένε πως περιµένουν κλιµάκια, προκειµένου να ελεγχθούν τα σχολεία, ενώ τα σχολεία θα έπρεπε να είναι τα πρώτα που να µην αντιµετωπίζουν προβλήµατα, που να είναι τελευταίας τεχνολογίας, µε τό σους φόρους και τόσο τζίρο κάθε χρόνο. Είµαι 15 χρόνια εδώ και τα βλέπω». Η κ. Σοφία καταλήγει µε τον ίδιο τόνο: «Πραγµατικά δεν νοιάζει κανέναν αν πέσει η Μεσαριά ή το Καµάρι. Αυτό που τους νοιάζει είναι να µη “φύγει” η Καλντέρα, µην πληγούν οι ξενοδόχοι. Οι επιστήµονες έκαναν συστάσεις εκεί, αλλά στο Καµάρι ήρθε κανένας; Οχι. ∆ιότι είναι απλώς το… Καµάρι».
Εν κατακλείδι, τα όσα προκύπτουν από το νησί της Σαντορίνης αναφορικά µε τους σεισµούς αποτελούν µονάχα την κορυφή του παγόβουνου. Είναι σαφές πως πάνω σε αυτό το σπάνιο και µοναδικό φαινόµενο όπως είναι η Καλντέρα υπάρχουν γκρίζες ζώνες σε σχέση µε την έκδοση οικοδοµικών αδειών, την ώρα που οι σεισµολόγοι παρατηρούν και αυτοί µε τη σειρά τους πως στην αιχµή της επικινδυνότητας βρίσκονται εκείνα τα φανταχτερά ξενοδοχεία και υπόσκαφα κτίσµατα, τα οποία µπορεί κάλλιστα να υποχωρήσουν, αν ενταθούν οι κατολισθήσεις στην περιοχή.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 8/02/2025
