Η κλιµατική αλλαγή δεν αποτελεί µια αφηρηµένη έννοια ή µια µελλοντική απειλή, αλλά µία από τις πιο επιτακτικές προκλήσεις του 21ου αιώνα, µε τις επιπτώσεις της να γίνονται ολοένα και πιο αισθητές σε παγκόσµιο επίπεδο.

Ακραία καιρικά φαινόµενα, όπως καύσωνες, πληµµύρες και ξηρασίες, πλήττουν συχνότερα διάφορες περιοχές του πλανήτη, ενώ η άνοδος της θερµοκρασίας συµβάλλει στην εξάπλωση ασθενειών και στην υποβάθµιση της ποιότητας του αέρα. Οι συνέπειες αυτές, ωστόσο, δεν περιορίζονται µόνο στο περιβάλλον, αλλά έχουν άµεσο αντίκτυπο στην υγεία του ανθρώπου, οδηγώντας σε αύξηση των θανάτων που σχετίζονται µε τις µεταβολές του κλίµατος.

Υπερθέρμανση: Στοιχεία-σοκ για τους θανάτους - Η Αθήνα ψηλά στη λίστα µε τα πιο ευπρόσβλητα αστικά κέντρα

Πρόσφατη µελέτη που δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Medicine» (2025) αποκαλύπτει ανησυχητικά δεδοµένα για την αύξηση των θανάτων που σχετίζονται µε τη θερµοκρασία στην Ευρώπη. Σύµφωνα µε την έρευνα, εάν δεν ληφθούν άµεσα µέτρα για τον µετριασµό της κλιµατικής αλλαγής, οι θάνατοι που συνδέονται µε την ακραία ζέστη θα µπορούσαν -στη χειρότερη περίπτωση- να αυξηθούν κατά 50% έως το τέλος του αιώνα, οδηγώντας σε πάνω από 2,3 εκατοµµύρια επιπλέον θανάτους σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις.

Οι ερευνητές εξέτασαν διαφορετικά σενάρια κλιµατικής αλλαγής, δηµογραφικές µεταβολές και την ικανότητα προσαρµογής των πληθυσµών στις νέες κλιµατικές συνθήκες για την περίοδο 2015-2099, ενώ έλαβαν υπόψη κοινωνικοοικονοµικούς παράγοντες, όπως τη γήρανση του πληθυσµού. Στην ανάλυση, επίσης, δεν λήφθηκαν υπόψη παράγοντες όπως οι ακραίες νυχτερινές θερµοκρασίες ή η υψηλή υγρασία, αλλά εξετάστηκαν µόνο οι µέσες ηµερήσιες θερµοκρασίες.

Σηµειώνεται πως σε όλα τα σενάρια οι θάνατοι από ζέστη ξεπερνούν τους θανάτους από το κρύο, οι οποίοι σήµερα είναι δέκα φορές περισσότεροι.

 

Οι 10 πιο ευάλωτες πόλεις

Οι πόλεις της Μεσογείου και της Ανατολικής Ευρώπης, σύµφωνα µε την έρευνα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Βαρκελώνη, που προβλέπεται να καταγράψει τον υψηλότερο αριθµό θανάτων που σχετίζονται µε τη θερµοκρασία, µε εκτιµώµενους 246.082 θανάτους έως το 2099.

Ακολουθούν η Ρώµη µε 147.738 και η Νάπολη µε 147.248 θανάτους. Τέταρτη έρχεται η Μαδρίτη µε 129.716 θανάτους και µετά το Μιλάνο (110.131).

Η Αθήνα κατατάσσεται στην έκτη θέση, µε προβλεπόµενους 87.523 θανάτους λόγω αυξηµένων θερµοκρασιών. Τη δεκάδα συµπληρώνουν η Βαλένθια (67.519), η Μασσαλία (51.306), το Βουκουρέστι (47.468) και η Γένοβα (36.338).

Η Αθήνα βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευαίσθητη θέση, λόγω της γεωγραφίας και των αστικών χαρακτηριστικών της. Η παραπάνω ζοφερή πρόβλεψη αντικατοπτρίζει την ευπάθεια της πόλης στις αυξηµένες θερµοκρασίες, λόγω παραγόντων, όπως το φαινόµενο της αστικής θερµικής νησίδας, δηλαδή την πυκνή δόµηση, τα υλικά κατασκευής που απορροφούν θερµότητα και την έλλειψη πρασίνου. Πάντως, σύµφωνα µε τους ερευνητές, το 70% των θανάτων του συνόλου της µελέτης θα µπορούσε να αποφευχθεί, εάν ληφθούν άµεσα µέτρα.

Και την ώρα που οι επιστήµονες προειδοποιούν για τις µελλοντικές επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής, ο Ιανουάριος του 2025 ήταν ο θερµότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφεί ποτέ, µε µέση παγκόσµια θερµοκρασία 13,23°C -ξεπερνώντας το περσινό ρεκόρ- σύµφωνα µε το Copernicus.

Η ανάγκη, λοιπόν, για άµεση δράση, προκειµένου να προστατευθούν οι ευάλωτες πληθυσµιακές οµάδες και να διασφαλιστεί η δηµόσια υγεία, καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ...


Επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στον άνθρωπο

Του Χρήστου Σ. Ζερεφού

Η αύξηση της µέσης θερµοκρασίας, κυρίως στα αστικά κέντρα, σε συνδυασµό µε ακραία καιρικά φαινόµενα (όπως πληµµύρες, ξηρασίες και καύσωνες) και τη µεταβολή της ποιότητας του αέρα, µπορεί να έχει άµεσο αντίκτυπο στην υγεία των ανθρώπων. Οπως εκτιµούν οι ειδικοί, αναµένεται αύξηση της συχνότητας των επεισοδίων καρδιοαναπνευστικών παθήσεων και της εξάπλωσης µολυσµατικών ασθενειών. Εποµένως, η θνησιµότητα που σχετίζεται µε τη θερµοκρασία σε πυκνοκατοικηµένες αστικές περιοχές θα επιδεινωθεί, εξαιτίας και του φαινοµένου της αστικής θερµικής νησίδας, κατά το οποίο η θερµοκρασία στο κέντρο µιας πόλης είναι υψηλότερη από εκείνη των προαστίων και της αγροτικής περιοχής που την περιβάλλει.

Η κλιµατική αλλαγή ενδέχεται επίσης να συµβάλει και στην εξάπλωση νέων πανδηµιών, καθώς επηρεάζει τα οικοσυστήµατα και τα ζώα που µπορεί να γίνουν φορείς επικίνδυνων ιών. Επιπλέον, επηρεάζει τη γεωργία και τη διαθεσιµότητα τροφίµων, γεγονός που έχει άµεση συνέπεια στην ανθρώπινη υγεία λόγω της εξάπλω σης ασθενειών που µεταδίδονται µέσω της τροφικής αλυσίδας.

Πιο συγκεκριµένα, οι µεσογειακές πόλεις Ρώµη, Νάπολη, Βαρκελώ νη, Μασσαλία, αλλά και η Αθήνα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, όπως προκύπτει από πρόσφατη δηµοσίευση του οίκου Reidel, στην οποία συµµετείχαν και επιστήµονες από το Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατµοσφαίρας και Κλιµατολογίας της Ακαδηµίας Αθηνών. Επίσης, πρόσφατη µελέτη που δηµοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό «Nature Medicine» συµπέρανε ότι οι πόλεις της Μεσογείου είναι εξαιρετικά ευάλωτες στις συνέπειες της κλιµατικής κρίσης.
Υπάρχει µεγάλη ανάγκη για στρατηγικές προσαρµογής και µετριασµού για την προστασία της δηµόσιας Υγείας, µε ενίσχυση των υποδοµών υγείας, ανάπτυξη συστηµάτων προειδοποίησης για καύσωνες, αύξηση των αστικών χώρων πρασίνου και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Επιπλέον, η εκπαίδευση του κοινού και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής είναι κρίσιµες για την αποτελεσµατική αντίδραση σε ακραία καιρικά φαινόµενα και την προσαρµογή στην κλιµατική κρίση.


Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Κυριακάτικη Απογευματινή"