Έθιμα της 25ης Μαρτίου: Πώς γιορτάζεται η Επανάσταση του 1821 και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Η 25η Μαρτίου αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ημερομηνίες για τον Ελληνισμό, καθώς συνδυάζει τον εορτασμό της Επανάστασης του 1821 με τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Αυτός ο διττός χαρακτήρας της επετείου την καθιστά ιδιαίτερα σημαντική για τους Έλληνες, οι οποίοι την τιμούν με πλήθος εκδηλώσεων και παραδοσιακών εθίμων σε ολόκληρη τη χώρα.

Στην Αθήνα, το έθιμο περιλαμβάνει το παραδοσιακό γεύμα με μπακαλιάρο και σκορδαλιά, καθώς και την καθιερωμένη εθνική παρέλαση. Ωστόσο, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου συνοδεύεται από μοναδικά τοπικά έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 και διατηρούνται ζωντανά μέχρι σήμερα.

*Διαβάστε ακόμα: Με τι καιρό θα γιορτάσουμε την 25η Μαρτίου - Η πρόγνωση του Θοδωρή Κολυδά

25η Μαρτίου: Το έθιμο της Βαγγελίστρας στην Κεφαλονιά

Στο χωριό Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς, οι εορτασμοί για την 25η Μαρτίου ξεκινούν από την παραμονή. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην εκκλησία φέρνοντας τέσσερα μικρά ψωμιά, έναν μεγάλο άρτο, ένα μπουκάλι λάδι και ένα μπουκάλι κρασί για να εκκλησιαστούν. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας, ο μεγάλος άρτος κόβεται σε κομμάτια και μοιράζεται στους πιστούς, ενώ τα υπόλοιπα προσφέρονται στο ναό.

Κατά τη διάρκεια της ολονυχτίας που ακολουθεί, οι Κεφαλονίτες "βαρούν τουφεκιές" και ρίχνουν πυροτεχνήματα, τιμώντας έτσι την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Παράλληλα, προσφέρεται παραδοσιακό φαγητό, με κύρια πιάτα την αλιάδα, τη μπακαλεόπιτα και την κοφισόπιτα, ειδικά παρασκευασμένα για το πανηγύρι.

Το πρωί της 25ης Μαρτίου, η εικόνα της Βαγγελίστρας περιφέρεται σε λιτανεία σε όλο το χωριό, συνοδεία της Φιλαρμονικής του Αργοστολίου. Τα τελευταία χρόνια, η λιτανεία πραγματοποιείται το απόγευμα της ίδιας ημέρας, διατηρώντας ωστόσο τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου απαγορεύεται στους Κεφαλονίτες να βάλουν στο σπίτι τους λουλούδια ή χόρτα, καθώς πιστεύεται ότι τον επόμενο χρόνο θα βρουν μέσα σε αυτό φίδι.

Η λαμπαδηφορία στη Σκιάθο

Στη Σκιάθο, τα τελευταία χρόνια αναβιώνουν δύο σημαντικά έθιμα που συνδέονται με την 25η Μαρτίου: το "εωθινό" και η "λαμπαδηφορία". Το εωθινό αποτελεί το εορταστικό ξύπνημα του νησιού και πραγματοποιείται ανήμερα της εθνικής επετείου, στις 5 το πρωί, με τη συμμετοχή των μαθητών της ΣΤ' τάξης του δημοτικού σχολείου. Κατά τη διάρκειά του, ψάλλονται εμβατήρια και ύμνοι της Εκκλησίας προς τιμήν της απελευθέρωσης του έθνους από τον τουρκικό ζυγό.

Η λαμπαδηφορία, από την άλλη πλευρά, πραγματοποιείται το βράδυ της 25ης Μαρτίου, στις 8 η ώρα. Παλαιότερα, οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν στο Δημοτικό Σχολείο, όπου μοιράζονταν λαμπάδες και κεριά, και στη συνέχεια ξεκινούσε η πορεία με πρώτους τους μαθητές παρατεταγμένους κατά τάξεις και ακολουθούσαν οι ενήλικες, ψάλλοντας τα ίδια εμβατήρια με το εωθινό.

Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και συμβολίζει τον παραλληλισμό ανάμεσα στην Ανάσταση του Χριστού και την αναγέννηση του ελληνικού έθνους, με το άγιο φως να αντιπροσωπεύει το φως της ελευθερίας. Μετά από μια περίοδο που το έθιμο είχε ατονήσει, τη δεκαετία του '90 αναβίωσε από τον Σύλλογο Γυναικών Σκιάθου, ενώ σήμερα συνεχίζεται από τον Δήμο Σκιάθου σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο των Εκκλησιών και το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού.

Τα έθιμα της 25ης Μαρτίου στα Καλάβρυτα

Στην ιστορική περιοχή των Καλαβρύτων, οι εορτασμοί για την Επανάσταση του 1821 έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς συνδέονται άμεσα με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα. Ανήμερα της 25ης Μαρτίου, τελείται τρισάγιο στο Πανελλήνιο Ηρώο των Αγωνιστών του 1821, συνοδευόμενο από κατάθεση στεφάνων, τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των ηρώων, ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου και δοξολογία στον προαύλιο χώρο του ιστορικού Ναού της Μονής Αγίας Λαύρας.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αναπαράσταση της ορκωμοσίας των αγωνιστών και της κήρυξης της Επανάστασης από τον θεατρικό όμιλο Καλαβρύτων "Πάνος Μίχος". Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με παρουσίαση εθνικών παραδοσιακών χορών και απονομή επάθλων στους νικητές του ποδηλατικού γύρου Θυσίας, που διεξάγεται στη διαδρομή Πάτρα – Χαλανδρίτσα – Καλάβρυτα – Αγία Λαύρα.

Μια ξεχωριστή παράδοση που συνδέεται με τους εορτασμούς είναι η τελετή που λαμβάνει χώρα στις 24 Μαρτίου, όπου ο ηγούμενος της Μονής Αγίας Λαύρας παραδίδει το λάβαρο της Επανάστασης και ένα στεφάνι δάφνης στον πρώτο δαφνοδρόμο. Αυτά μεταφέρονται στην Πάτρα για τη στέψη του ανδριάντα του Παλαιών Πατρών Γερμανού και επιστρέφονται την επόμενη ημέρα, ανήμερα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της εθνικής επετείου.

Τα παραδοσιακά έθιμα της 25ης Μαρτίου αποτελούν ζωντανή μαρτυρία της σύνδεσης του ελληνικού λαού με την ιστορία και την πίστη του. Μέσα από αυτά, διατηρείται η συλλογική μνήμη της Επανάστασης του 1821 και του αγώνα για την ελευθερία, ενώ παράλληλα τιμάται η θρησκευτική διάσταση της ημέρας με τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η διαφύλαξη και η συνέχιση αυτών των εθίμων αποτελεί σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και συμβάλλει στη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας.