Η θνητότητα από καρκίνο συνεχίζει να μειώνεται, διεθνώς και στη χώρα μας, αλλά τα μελλοντικά οφέλη υπονομεύονται από το γεγονός ότι παρατηρείται, αντιθέτως, αυξημένη επίπτωση σε μεσήλικες και νεαρούς ενήλικες, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Ετσι, η συνεχής πρόοδος φαίνεται ότι θα επιτευχθεί αποκλειστικά με την επένδυση στην πρόληψη του καρκίνου και την ισότιμη πρόσβαση στη θεραπεία για όλους». Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων, στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» η διακεκριμένη διεθνώς καθηγήτρια Παθολογίας και Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αμάντα Ψυρρή, συντονίστρια διευθύντρια της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Χαϊδαρίου «Αττικόν».

Μετά την πανδημία, έχουμε όλοι μας την αίσθηση ότι ακούμε όλο και περισσότερο για νέα περιστατικά καρκίνων στο στενό και το ευρύτερο κοινωνικό μας περιβάλλον. Πέρα από συνωμοσιολογικές θεωρίες, ασφαλώς, έχει συμβεί κάτι το οποίο εκδηλώνεται με αυτόν τον τρόπο και τόσο μαζικά;

Δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση ότι η πανδημία COVID-19 σχετίζεται αιτιολογικά με την αύξηση περιστατικών καρκίνου. Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας μειώθηκαν ο προσυμπτωματικός (προληπτικός) έλεγχος και η λοιπή ιατρική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να αναμένεται μια αύξηση των νέων διαγνώσεων καρκίνου μετά το τέλος της πανδημίας. Επίσης, οι προβλέψεις ήταν ότι οι νέες διαγνώσεις καρκίνου θα αφορούσαν καρκίνους προχωρημένου σταδίου λόγω καθυστέρησης στη διάγνωση. Ωστόσο, μια μελέτη ερευνητών του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH) των ΗΠΑ, που μελέτησε τις τάσεις της επίπτωσης του καρκίνου για το έτος 2021, διαπίστωσε ότι, με εξαίρεση τον καρκίνο του μαστού, όπου πράγματι υπήρχε μια αύξηση στις διαγνώσεις προχωρημένου σταδίου, οι νέες διαγνώσεις καρκίνου επανήλθαν σε μεγάλο βαθμό στα προ πανδημίας επίπεδα. Στη μελέτη υπήρχαν ελάχιστα στοιχεία για αυξημένη επίπτωση καρκίνου ως συνέπεια της μείωσης των διαγνώσεων το 2020. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2024, στο «Journal of the National Cancer Institute».

Μπορούμε να πούμε ότι παρατηρούνται διαφορές ως προς την επίπτωση όλων των τύπων καρκίνου στον γενικό πληθυσμό; Για παράδειγμα, έχουμε καταγεγραμμένη αύξηση σε ορισμένους τύπους καρκίνου, με παράλληλη μείωση στην επίπτωση άλλων;

Το ποσοστό θνητότητας από καρκίνο συνέχισε να μειώνεται μέχρι το 2022, αποτρέποντας σχεδόν 4,5 εκατομμύρια θανάτους από το 1991, λόγω της μείωσης του καπνίσματος, της έγκαιρης ανίχνευσης ορισμένων καρκίνων και της βελτιωμένης θεραπείας. Η συνολική συχνότητα εμφάνισης καρκίνου έχει γενικά μειωθεί στους άνδρες, αλλά έχει αυξηθεί στις γυναίκες. Συγκεκριμένα, η αναλογία ανδρών - γυναικών ήταν 1,6 το 1992 και μειώθηκε σε 1,1 το 2021. Η ηλικία 50-64 ετών έχει ήδη ξεπεράσει τα ποσοστά διαγνώσεων σε σχέση με τους άνδρες (832,5 έναντι 830,6 ανά 100.000) και γυναίκες νεότερες των 50 ετών έχουν 82% υψηλότερο ποσοστό επίπτωσης από τους συνομήλικους άνδρες (141,1 έναντι 77,4 ανά 100.000), ενώ το ποσοστό αυτό ήταν ήταν 51% το 2002. Επίσης, η επίπτωση του καρκίνου του πνεύμονα αυξήθηκε στις γυναίκες κάτω των 65 ετών σε σχέση με τους άνδρες το 2021. Στους νεότερους των 50 ετών άνδρες αυξάνεται η συχνότητα καρκίνων παχέος εντέρου, όρχεως, νεφρού και οι λευχαιμίες, ενώ μειώνεται η συχνότητα εμφάνισης μελανώματος, καρκίνου του προστάτη και λεμφώματος non Hodgkin. Tα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις γυναίκες αυξάνονται αργά από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, σε μεγάλο βαθμό λόγω των διαγνώσεων πρώιμου σταδίου. Την περασμένη δεκαετία (2012-2021), το ποσοστό αυξήθηκε κατά 1% ετησίως συνολικά, με την πιο μεγάλη αύξηση στις γυναίκες κάτω των 50 ετών (1,4% ετησίως). Η επίπτωση του καρκίνου του πνεύμονα μειώθηκε την τελευταία δεκαετία (2012-2021) κατά 3% ετησίως στους άνδρες και κατά 1,4% ετησίως στις γυναίκες στις ΗΠΑ.

amanta-psiri

Η καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών μιλάει στα Παραπολιτικά


Κι όμως, διαβάζουμε για ραγδαία αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου, και μάλιστα εξαιτίας των νέων διατροφικών μας επιλογών. Δεν ισχύουν αυτά;

Κοιτάξτε, τα μοτίβα της εμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν από καιρό παρόμοια όσον αφορά το φύλο, με τα ποσοστά να μειώνονται από το 2011-2012 κατά 1,2% ετησίως, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Ωστόσο, αυτές οι μειώσεις οδηγούνται ολοένα και περισσότερο από ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω, επειδή ο καρκίνος του παχέος εντέρου αυξάνεται σε άτομα που γεννήθηκαν μετά τη δεκαετία του 1950, μερικοί από τους οποίους είναι τώρα μεσήλικες. Από το 2012 έως το 2021, η επίπτωση αυξήθηκε κατά 0,4% ετησίως σε άτομα ηλικίας 50-64 ετών και κατά 2,4% ετησίως στους νεότερους ενήλικες. Η αυξανόμενη επίπτωση στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές άλλες αναπτυγμένες χώρες από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 παραμένει ανεξήγητη, αλλά πιθανότατα αντανακλά τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, οι οποίες ξεκίνησαν από γενιές που γεννήθηκαν κατά το τελευταίο μισό του 20ού αιώνα.

Έχουμε δεδομένα που να μας δείχνουν ότι ο εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) έχει δράσει αποτελεσματικά στη μείωση της επίπτωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Ασφαλώς. Η συχνότητα της εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει μειωθεί κατά περισσότερο από το ήμισυ από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 λόγω της εφαρμογής του εμβολιασμού, του προσυμπτωματικού ελέγχου και της θεραπείας των προκαρκινικών βλαβών. Αν και η συνολική επίπτωση έχει σταθεροποιηθεί την τελευταία δεκαετία, οι τάσεις ποικίλλουν ευρέως ανάλογα με την ηλικία. Για παράδειγμα, τα ποσοστά σε γυναίκες ηλικίας 30-44 ετών έχουν αυξηθεί κατά 11%, από 12,7% το 2013 σε 14,1% το 2021, έπειτα από δεκαετίες πτώσης λόγω μειωμένης συμμόρφωσης με τις οδηγίες προληπτικού ελέγχου νεαρών γυναικών, όπως δείχνουν πρόσφατες μελέτες. Αντίθετα, τα ποσοστά σε γυναίκες ηλικίας 20-24 ετών που υποβλήθηκαν για πρώτη φορά στο εμβόλιο HPV έχουν πέσει κατακόρυφα (κατά 69%) κατά την ίδια περίοδο.

 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά