Αλλεπάλληλες καταγγελίες κοινοποιούνται καθηµερινά στα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Ανάπτυξης για διάθεση τροφίµων που «βαπτίζονται» επώνυµα, ενώ είτε παρασκευάζονται σε µικρές µονάδες είτε εισάγονται από τρίτες χώρες. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της πατάτας Νάξου και της πατάτας Νευροκοπίου, που διατίθενται κατά κόρον στα σούπερ µάρκετ χωρίς να υπάρχει παραγωγή κατά την τρέχουσα περίοδο.

«Οι πατάτες που πωλούνται ως Νάξου είναι αιγυπτιακές ή γαλλικές»

«Τα τελευταία αποθέµατα εξαντλήθηκαν τον Φεβρουάριο, όπως και η συνολική σοδειά των 500-800 τόνων σε σχέση µε τους 6.000 τόνους του παρελθόντος ή τους 15.000-18.000 τόνους προ 15ετίας», αναφέρει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο πρόεδρος του αγροτικού συνεταιρισµού του νησιού, ∆ηµήτρης Καπούνης. Επισκεφθείς δε πρόσφατα σούπερ µάρκετ της Αθήνας, διαπίστωσε ότι το προϊόν, παρότι προστατεύεται και ως προς την προέλευσή του (ΠΟΠ) και ως προς τη γεωγραφική ένδειξή του (ΠΓΕ), χαρακτηριζόµενο ως ένα από τα εγγυηµένα παραδοσιακά προϊόντα (ΕΠΙΠ), εντούτοις η ονοµασία του χρησιµοποιείται παραπλανητικώς.

Αµέσως λοιπόν ο κ. Καπούνης κατήγγειλε το γεγονός, υπογραµµίζοντας ότι «οι πατάτες που πωλούνται ως Νάξου είναι αιγυπτιακές ή γαλλικές, έχουν διαφορετική γεύση και αναπτύχθηκαν µε λιπάσµατα, τα οποία στο νησί δεν τα χρησιµοποιούµε». Λόγω της εκτεταµένης κτηνοτροφίας, ακολουθείται η βιολογική καλλιέργεια (µε κοπριά), γι’ αυτό και το συγκεκριµένο είδος είναι δηµοφιλέστατο όχι µόνο στην Ελλάδα, αλλά και στη διεθνή γαστρονοµία.

Η ιδιαιτερότητα της πατάτας Νάξου

Το προϊόν, όπως καταγράφεται στην ευρωπαϊκή Οδηγία του 2006 (αρ. 510/2006), «χαρακτηρίζεται από την πρωιµότητα, το µέτριο µέγεθος, την καθαρή εµφάνιση, την οµοιοµορφία και την απουσία προσβολών, ασθενειών και γενικότερα ελαττωµάτων». Η δε πρωιµότητα της ανοιξιάτικης καλλιέργειάς της «είναι ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, που προσδίδει στην πατάτα Νάξου ιδιαίτερη εµπορική αξία και την καθιστά περιζήτητη στην αρχή του καλοκαιριού, εποχή κατά την οποία σπανίζουν οι φρέσκες πατάτες». Από τα χηµικά χαρακτηριστικά των κονδύλων «ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν η περιεκτικότητα σε ξηρή ουσία και σάκχαρα, ο λόγος της αµυλόζης προς την αµυλοπηκτίνη και το µέγεθος των κυττάρων του κονδύλου. Οι αναλύσεις αντιπροσωπευτικού δείγµατος "πατάτας Νάξου" δείχνουν ότι η περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία είναι µεγαλύτερη του 18% και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα µικρότερη του 1%».

Η ανίχνευση της μοριακής υπογραφής

Οι ερευνητές την περασµένη χρονιά (Μάρτιος 2024) ανέπτυξαν µέσω του έργου «GrEaTestPotatoes» µια συνδυαστική µεθοδολογία, που επιτρέπει την ανίχνευση της µοριακής υπογραφής των Προστατευόµενης Γεωγραφικής Ενδειξης (ΠΓΕ) προϊόντων. Συγκεκριµένα, χρησιµοποιώντας την πατάτα ως φυτικό µοντέλο, παρουσίασαν ως απόδειξη αρχής (proof of principle) την πρώτη πολυοµική ανάλυση µεθυλίωσης DNA σε όλο το γονιδίωµα, την αλληλούχηση RNA, καθώς και το πρωτεϊνικό προφίλ για τη σκιαγράφηση του µοριακού προφίλ της πατάτας Νάξου και κατά τη συγκοµιδή και µετά την αποθήκευση. Ακόµα, εφάρµοσαν τεχνική βασισµένη στη µεταγονιδιωµατική, για να εντοπίσουν τις διαφορές στα µικροβιακά αποτυπώµατα των πατατών ανάλογα µε την περιοχή παραγωγής τους, συνδυάζοντάς την επιτυχώς για πρώτη φορά µε εκτεταµένα δεδοµένα omics, ώστε να αναλυθούν ολιστικά τα χαρακτηριστικά των κονδύλων και µε πληροφορίες από το πλήρες οικοσύστηµα του φυτού. Τέτοιες µέθοδοι και τεχνολογίες µπορούν να εφαρµοστούν σε ένα ευρύ φάσµα αγροδιατροφικών προϊόντων, µε στόχο τόσο την ακριβή ιχνηλάτηση της προέλευσής τους όσο και την επιβεβαίωση της αυθεντικότητάς τους. Αρκεί βέβαια να χρηµατοδοτούνται.

Ανάλογα προβλήματα σε ∆ράμα και Ηλεία

Ανάλογα προβλήµατα «ελληνοποιήσεων» αντιµετωπίζουν και οι καλλιεργητές του είδους στους Νοµούς ∆ράµας και Ηλείας. Επί τούτου, φορείς των παραγωγών, όπως οι Α. Κασεϊλίδης και ∆ηµ. Στάθης, εξηγούν: «∆εν έχει σηµασία πού γίνονται οι ελληνοποιήσεις, σηµασία έχει το αποτέλεσµα. Το αποτέλεσµα είναι ότι πωλούνται σαν πατάτες Νευροκοπίου κατ’ έτος περίπου τρεις φορές µεγαλύτερες ποσότητες από την παραγωγή του Νευροκοπίου. Εµείς παράγουµε από 70.000 έως 100.000 τόνους, ενώ στην αγορά πωλούνται πάνω από 300.000 τόνοι ως πατάτες Νευροκοπίου. Αρα, όλες οι υπόλοιπες είναι εισαγωγής. ∆εν έχει σηµασία αν είναι γαλλικές, αιγυπτιακές ή µαροκινές, τις οποίες κάποιος επιτήδειος καταφέρνει µε δικό του τρόπο και τις πλασάρει ως ελληνικές». Επί τούτου σηµειώνεται ότι το 2019 και το 2022 οι διωκτικές Αρχές εξάρθρωσαν κυκλώµατα παράνοµης διακίνησης και ψευδούς τυποποίησης πατάτας.

Φέτα με φοινικέλαιο και... πατέντα

Εκτεταµένη νοθεία έχει διαπιστωθεί και στα γαλακτοκοµικά. Από το 2018 υπάρχει υπουργική απόφαση ότι σε όλα τα είδη γάλακτος -τυριά, γιαούρτι, βούτυρο, κρέµα γάλακτος-, καθώς και σε όλα τα επιδόρπια πρέπει µε την ίδια γραµµατοσειρά να αναγράφονται το είδος και η προέλευση, αν είναι ελληνικά ή εισαγόµενα. Εως σήµερα ουδείς έχει επιδείξει ενδιαφέρον εφαρµογής του νόµου. Ειδικά για τη φέτα, οι επιτήδειοι προσθέτουν αγελαδινό γάλα και συχνά-πυκνά «προσθέτουν λιπαρά και φοινικέλαιο». Ταυτόχρονα, έχουν αλλάξει τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής, χρησιµοποιώντας υπερδιήθηση, µε το µηχάνηµα που κανονικά παράγει το ανθότυρο. «Σε αυτό περνούν ξανά το τυρόγαλο µέσα και, αντί να αντιστοιχεί 1 κιλό φέτα σε 4 κιλά γάλα, βγαίνει 1 κιλό φέτα από 2,5 κιλά γάλα», είχε αποκαλύψει πρόσφατα ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέκος Καχριµάνης.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά