Το φαινόμενο της βίας και της παραβατικότητας ανηλίκων τείνει να πάρει μορφή χιονοστιβάδας το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας. Η κυβέρνηση με την εθνική στρατηγική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού έχει προτείνει δράσεις οι οποίες βασίζονται στην ανάλυση των στατιστικών δεδομένων από τους φορείς του κράτους και κυρίως την Αστυνομία, υιοθετώντας καλές πρακτικές από πολλές χώρες της Δύσης, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. Τα «Παραπολιτικά» παρουσιάζουν τις απαντήσεις σε έξι βασικές ερωτήσεις για την εθνική στρατηγική κατά της βίας των ανηλίκων.

-Ποιο είναι το θέμα που καλύπτει;
-Καλύπτει τόσο τη βία μεταξύ των ανηλίκων, γνωστή και ως συμμορίες ανηλίκων, όσο και την εμπλοκή των ανηλίκων, ως θυμάτων και θυτών, σε τέσσερις βασικές κατηγορίες βίας: ενδοοικογενειακή, ενδοσχολική, διαδικτυακή και κοινοτική (ρατσιστική, εξτρεμιστική, οπαδική), αλλά και την παραβατική συμπεριφορά των ανηλίκων (κλοπές, ληστείες, διαρρήξεις, ναρκωτικές ουσίες, κατοχή και χρήση όπλων κ.ά.).

-Είναι η Ελλάδα μια δυστοπία βίας συγκριτικά με άλλες χώρες της Ε.Ε.;
Οχι, ακριβώς το αντίθετο. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν πως η βία και η παραβατικότητα ανηλίκων στην Ελλάδα κινούνται κάτω από τον μέσο όρο καταγραφής του φαινομένου σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Ειδικότερα, βρίσκεται στο 51% του μ.ό. της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως προς τον αριθμό των ανήλικων υπόπτων ανά 100.000 κατοίκους και σημειώνει ποσοστό 31% των ανηλίκων επί του συνολικού αριθμού των υπόπτων ανά 100.000 κατοίκους, έναντι 38% του μ.ό. στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat του 2022.

-Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει αύξηση της βίας των ανηλίκων στην Ελλάδα;
-Υπάρχει περιορισμένη καταγραφή του φαινομένου στην Ελλάδα, καθώς λείπουν στοιχεία από επιστημονικές έρευνες και μελέτες. Ωστόσο, τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν πως τα τελευταία χρόνια έχουμε ποσοτική αύξηση του προβλήματος, καθώς και ποιοτική αναβάθμιση στην ένταση και σε επιμέρους χαρακτηριστικά της βίας:
  • Έντονα αυξητική τάση στη νεανική παραβατικότητα, ιδίως κατά το 2023 και το 2024.
  • Εντονη αύξηση των σοβαρών περιστατικών σωματικής βίας.
  • Οργανωμένα χαρακτηριστικά: οι ανήλικοι συγκροτούν ομάδες ή/ και συμμορίες.
  • Μείωση του ορίου ηλικίας των νέων που εμπλέκονται στη βία.
  • Συχνότερη εμπλοκή των κοριτσιών σε περιστατικά βίας.
  • Επαναληπτικότητα στη συμπεριφορά των δραστών.

-Ποιες πολιτικές έχει αναπτύξει και υλοποιήσει η κυβέρνηση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και της παραβατικότητας ανηλίκων;
-Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2024 υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται 138 δημόσιες πολιτικές, μέτρα και δράσεις που συμβάλλουν άμεσα ή έμμεσα στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των παιδιών και της παραβατικότητας ανηλίκων και καλύπτουν όλες τις μορφές βίας που αποτελούν αντικείμενο της στρατηγικής. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν:

  • 120 Safe Houses για θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
  • Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας.
  • Προσλήψεις ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για τις σχολικές μονάδες.
  • Εργαστήρια Δεξιοτήτων & Προγράμματα Σπουδών.
  • Πρόγραμμα «Ζούμε αρμονικά μαζί - Σπάμε τη σιωπή».
  • Πλατφόρμα καταγγελιών για περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού stop bullying.
  • Πρόγραμμα «Το κινητό στην τσάντα».
  • Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο.
  • Νέο θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας στις αθλητικές εγκαταστάσεις.
  • Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2024-2030.
  • Εθνικό Σύστημα Επιτροπείας και Πλαίσιο Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.
  • Λειτουργία των Αυτοτελών Γραφείων Ανη λίκων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού».
  • Ιδρυση και λειτουργία τριών ξενώνων για παραβατικούς εφήβους.
  • Συμβουλευτική και υποστήριξη σε θέματα βίας και επιθετικότητας παιδιών και εφήβων μέσω της γραμμής 10306.
  • Εφαρμογή του νέου αναμορφωτικού μέτρου της συμμετοχής ανηλίκων σε αθλητικά σωματεία.
  • 63 Επιχειρησιακά Γραφεία για την αντιμε τώπιση της ενδοοικογενειακής βίας.
  • Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση 2022-2027.
  • Λειτουργία της ειδικής γραμμής 10201 και της εφαρμογής SafeYouth.
  • Λειτουργία ιστοσελίδας parco.gov.gr.

-Γιατί χρειαζόμαστε μια εθνική στρατηγική;
-Ενα τόσο σύνθετο και εξελισσόμενο ζήτημα, όπως είναι η βία και η παραβατικότητα ανηλίκων, απαιτεί τη συνεισφορά των επιστημόνων και των ειδικών του πεδίου για την πλήρη κατανόηση της κατάστασης, αλλά και τον σχεδιασμό πολιτικών. Eίναι η πρώτη φορά που το κράτος ζητά από τους επιστήμονες να σχεδιάσουν και να προτείνουν ένα ολιστικό πλαίσιο, που να καλύπτει τόσο τη βία όσο και την παραβατικότητα ανηλίκων.

-Τι προτείνει;
-Προτείνονται 29 νέες πολιτικές, πέραν των 23 βελτιωτικών μέτρων για τις ήδη εφαρμοζόμε νες κατευθύνσεις. Ειδικότερα:
  • Εκπαιδεύοντας μη βίαιους πολίτες, με υποχρεωτική εκπαίδευση στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων και τη διαμεσολάβηση, ενεργοποίηση της αποβολής εντός σχολείου και «Κοινωνική εργασία» στο σχολείο.
  • Θεσμοθέτηση και λειτουργία Τεχνικού Γυμνασίου.
  • Ενίσχυση της θετικής γονεϊκότητας, με προγράμματα εκπαίδευσης, πρόληψης και υποστήριξης γονέων αλλά και υποψήφιων γονέων.
  • Ψηφιακή ενηλικίωση στα 15 έτη, μηχανισμοί ελέγχου και ηλικιακή ταυτοποίηση χρηστών.
  • Ψηφιακή εφαρμογή για ανηλίκους «Kids Wallet».
  • Πρόληψη και αντιμετώπιση της εξτρεμιστικής και της ρατσιστικής βίας και της ρητορικής μίσους, με διοργάνωση debates σε επίπεδο κοινότητας, με τη συμμετοχή παιδιών και εφήβων.
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «Παραπολιτικά»