Τo σοβαρό πρόβλημα του υπερπληθυσμού που αντιμετωπίζουν τα hot spots στα ελληνικά νησιά, με χιλιάδες αποκλεισμένους μετανάστες, μεταξύ των οποίων και ασυνόδευτους ανήλικες, επισημαίνει, στην πρώτη έκθεση που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, για τη λειτουργία των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (KYT) μεταναστών σε Ελλάδα και Ιταλία.

Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, η προσέγγιση των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης («hot spot») που υιοθέτησε η ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπίσει την άφιξη παράτυπων μεταναστών στην Ιταλία και την Ελλάδα, πράγματι, έχει συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της καταγραφής, της ταυτοποίησης και του ελέγχου ασφαλείας των μεταναστών, ωστόσο, πρέπει να γίνουν περισσότερα.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν, ότι τα hot spots συνέβαλαν στη βελτίωση της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών στην Ιταλία και την Ελλάδα και μάλιστα υπό εξαιρετικά δυσχερείς και διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. «Αν και για τη συγκρότησή τους χρειάστηκε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που είχε αρχικά προβλεφθεί, τα ΚΥΤ πράγματι ενίσχυσαν την ικανότητα υποδοχής μεταναστών των δύο χωρών και τον συντονισμό μεταξύ των διάφορων εμπλεκόμενων οργανισμών και βελτίωσαν τις διαδικασίες καταγραφής» αναφέρει το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ.
Εντούτοις, παρά τη σημαντική στήριξη που ελήφθη από την ΕΕ, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις υποδοχής στις δύο χώρες δεν ήταν ακόμη επαρκείς για την κατάλληλη υποδοχή (Ιταλία) ή τη στέγαση (Ελλάδα) των αφικνούμενων μεταναστών.

Στο πλαίσιο της προσέγγισης των KYT, προβλέπεται, εκτός των άλλων, η παραπομπή των μεταναστών στις κατάλληλες επακόλουθες διαδικασίες, ήτοι στην υποβολή αίτησης χορήγησης ασύλου, στη μετεγκατάσταση σε άλλο κράτος μέλος (κατά περίπτωση) ή στην επιστροφή στη χώρα προέλευσης (ή διέλευσης). Ωστόσο, οι εν λόγω διαδικασίες είναι συχνά ιδιαίτερα χρονοβόρες και βρίσκουν πρόσκομμα σε «σημεία συμφόρησης» που εμπίπτουν στον τομέα ευθύνης των κρατών μελών, αναφέρει η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, η έκθεση αναφέρει ότι από τον Μάρτιο του 2016 και έπειτα, δεν επιτρέπεται στους νεοαφιχθέντες στα ελληνικά νησιά να μετακινηθούν προς την ηπειρωτική Ελλάδα και πρέπει, αντ’ αυτού, να υποβάλουν την αίτηση ασύλου τους σε κάποιο KYT. Επιπλέον, η επιλογή της μετεγκατάστασης δεν είναι πλέον διαθέσιμη για κανέναν και οι επιστροφές πραγματοποιούνται με αργούς ρυθμούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να είναι περισσότεροι οι μετανάστες που φτάνουν στα ΚΥΤ από αυτούς που τα εγκαταλείπουν, ενώ τα κέντρα αυτά αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υπερπληθυσμού, καθώς χιλιάδες μετανάστες παραμένουν μετά την άφιξή τους αποκλεισμένοι στα ελληνικά νησιά. Οι ελεγκτές αναφέρουν ότι σημαντική μερίδα του πληθυσμού που πλήττεται από την κατάσταση αυτή είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι, και χρειάζεται να γίνουν περισσότερα ώστε να τους παρασχεθεί βοήθεια.

Στην Ιταλία, καθώς οι μετανάστες λαμβάνουν καλύτερη ενημέρωση για τη μετεγκατάσταση, εντοπίζεται μεγαλύτερος αριθμός υποψηφίων, ενώ οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι πλέον το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη προσφορών από τα κράτη μέλη. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016, οι επίσημες προσφορές των κρατών μελών προς την Ιταλία ανέρχονταν μόλις σε 3.809, έναντι συνολικής δέσμευσης για μετεγκατάσταση 34.953 ατόμων.

Όσον αφορά το μείζον ζήτημα των ασυνόδευτων ανηλίκων, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία, δεν υπάρχουν κατάλληλες εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία τους. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στην Ελλάδα υπολογίζονταν στους 2.500 και στην Ιταλία σε πάνω από 20.000, στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2016. Προκειμένου να βελτιωθεί η μεταχείριση των ασυνόδευτων ανηλίκων, το Ελεγκτικό Συνέδριο συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ζητήσει τον διορισμό υπεύθυνου προστασίας παιδιών σε κάθε δομή.

«Μέχρι το τέλος του 2016 εξακολουθούσαν να μην υπάρχουν αρκετές κατάλληλες εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία και την αντιμετώπιση των περιπτώσεων των ασυνόδευτων ανηλίκων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, τόσο στα ΚΥΤ, όσο και κατά το επόμενο στάδιο της διαδικασίας υποδοχής», δήλωσε ο Χανς Γκούσταφ Βέσμπεργκ, το ένα εκ των δύο μελών του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που ήταν αρμόδια για την έκθεση.
«Το συγκεκριμένο ζήτημα χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης».

Όσον αφορά την οικονομική στήριξη που έχουν λάβει η Ελλάδα και η Ιταλία από τα εθνικά προγράμματα ΤΑΜΕ και ΤΑΕ της ΕΕ για τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχει δημοσιοποιήσει ακόμα στοιχεία σχετικά με τη χρησιμοποίηση των εν λόγω κονδυλίων. Υπενθυμίζεται, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τις αρχές του 2015, είχε χορηγήσει στην Ελλάδα περισσότερα από 350 εκατ. ευρώ, ως στήριξη έκτακτης ανάγκης και πλέον των 190 εκατ. ευρώ, ως ανθρωπιστική βοήθεια. Η στήριξη έκτακτης ανάγκης που είχε λάβει συνολικά η Ιταλία έως τα τέλη του 2016 προσέγγιζε τα 63 εκατομμύρια ευρώ.

Τέλος, το Ελεγκτικό Συνέδριο διατυπώνει σειρά συστάσεων προς την Επιτροπή, προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την προσέγγιση των ΚΥΤ, όσον αφορά τη δυναμικότητά τους, την τοποθέτηση εμπειρογνωμόνων, καθώς και τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των διαφόρων παραγόντων.