Βαρύτατες ευθύνες αποδίδει στη Περιφέρεια Αττικής και τους άλλους αρμόδιους φορείς για τη φονική πλημμύρα στην Μάνδρα η οποία άφησε πίσω 25 νεκρούς, 13 τραυματίες και ανυπολόγιστες ζημιές, η εισαγγελέας Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου.

Υπενθυμίζεται ότι για την υπόθεση της φονικής πλημμύρας ασκήθηκε ποινική δίωξη από την Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας για τέσσερα πλημμελήματα σε βάρος εννέα προσώπων μεταξύ των οποίων η Περιφερειάρχης Αττικής, Ρένας Δούρου και ο αρμόδιος Αντιπεριφερειάρχης, Γιάννης Βασιλείου, η δήμαρχος Μάνδρας Ιωάννα Κριεκούκη, ο δήμαρχος Ελευσίνας Γιώργος Τσουκαλάς, ο δήμαρχος Μεγαρέων, Γρηγόρης Σταμούλης, οι δασάρχες Αιγάλεω και Μεγάρων και δύο υπάλληλοι των δύο δασαρχείων.

Στην εισαγγελική διάταξη που εξέδωσε και αριθμεί 66 σελίδες, η εισαγγελέας αναλύει τις παραλείψεις και τις ευθύνες των αρμοδίων, δηλαδή της Περιφέρειας Αττικής, των Δήμων και των Δασαρχείων της περιοχής. Χαρακτηριστικά τονίζει ότι δεν είχε γίνει κανένα έργο αντιπλημμυρικής προστασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Αττικής, μολονότι υπήρχαν ώριμες μελέτες, εγκεκριμένες πιστώσεις και το κατεπείγον της εκτέλεσης τους.

Και αυτό με δεδομένο ότι και κατά το παρελθόν είχαν συμβεί παρόμοια φαινόμενα και ιδίως τα έτη 2014-2015 και η περιοχή όφειλε να καταταγεί στη λίστα προτεραιότητας όσον αφορά την αντιπλημμυρική προστασία.

Η εισαγγελέας τονίζει ότι τα πλημμυρικά ύδατα που είχαν περιοριστεί εντός της κοίτης του χειμάρρου Σούρες κατά τη ροή τους συνάντησαν κατασκευές όπως βιομηχανικά κτήρια, το αμαξοστάσιο Δήμου Μάνδρας κ.λπ με συνέπεια να εκτραπούν και να κατακλύσουν την περιοχή βόρεια-βορειοανατολικά της Μάνδρας.  

Σύμφωνα με την εισαγγελέα «κρίσιμοι παράγοντες που συνέβαλαν στην τεράστια καταστροφή ήταν οι αυθαίρετες παρεμβάσεις εντός της κοίτης των ρεμάτων, η ανεπάρκεια των υφιστάμενων τεχνικών έργων (είτε λόγω κατασκευής, είτε λόγω μη καθαρισμού/συντήρησης από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες) όπως παραπάνω αναλύθηκε αλλά και η πλήρης ανυπαρξία μέτρων αντιπλημμυρικής προστασίας αλλά και η έλλειψη έργων ορεινής υδρονομίας».

Τρία χρόνια για συνεννοηθούν δασαρχείο Αιγάλεω και Περιφέρεια

Η εισαγγελέας στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι η διεύθυνση ΔΕΑΠ (Περιφέρεια Αττικής) ξεκίνησε τις διαδικασίες για την εφαρμογή της μελέτης αντιπλημμυρικής προστασίας το 2014 με την υποβολή αιτήματος για έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού από το Δασαρχείο Αιγάλεω.

Στη συνέχεια το δασαρχείο ζήτησε επιπλέον έγγραφα (αντίγραφα τοπογραφικού διαγράμματος) τα οποία και υποβλήθηκαν και αναμένετο η έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού προκειμένου να προχωρήσουν τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας.

Ωστόσο, το ζήτημα παρέμενε σε εκκρεμότητα μέχρι και στις 2 Φεβρουαρίου 2017, ημερομηνία κατά την οποία το Δασαρχείο γνωστοποίησε στην ΔΕΑΠ την ανάρτηση των δασικών χαρτών.

Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το ζήτημα έπρεπε να διεκπεραιωθεί με απόλυτη προτεραιότητα από το Δασαρχείο.

Στην διάταξη τονίζεται ότι : «εκ μέρους της Περιφέρειας δεν υπήρξε ουδεμία επισήμανση περί του επείγοντος εξέτασης του αιτήματος αυτού, ούτε υποβλήθηκε εκ μέρους της, γραπτό ή προφορικό αίτημα επίσπευσης εξέτασης του, καθ΄όλό μάλιστα το χρονικό διάστημα από 7-4-2014 μέχρι και την οριοθέτηση των επίμαχων ρεμάτων η οποία έγινε με την με αριθμό Φ11/6657/13-1-2016 απόφαση της ασκούσας καθήκοντα Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, που ήταν αναγκαία για την έναρξη κατασκευής του επίμαχου έργου».

Επίσης, στη διάταξη τονίζεται ότι «η Περιφέρεια Αττικής όφειλε να υποβάλει αίτημα με όλα τα απαραίτητα έγγραφα και διαγράμματα για σύνταξη της έκθεσης του οικείου Δασαρχείου περί ύπαρξης ή μη δικαιωμάτων του Δημοσίου στην απαλλοτριωμένη έκταση, όποτε και το Δασαρχείο όφειλε το αργότερο εντός 60 ημερών να προβεί στην έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού της έκτασης επέμβασης του επίμαχου έργου, ως προ το δασικό ή μη χαρακτήρα της, εφόσον δεν είχε αναρτηθεί ο δασικός χάρτης της περιοχής.

«Πλην όμως τέτοιο αίτημα της Περιφέρειας Αττικής για σύνταξη της έκθεσης αυτής περιήλθε στο Δασαρχείο την 13η Φεβρουαρίου 2018, ήτοι μετά την εκδήλωση της πλημμύρας στις 15 Νοεμβρίου 2017» επισημαίνει η εισαγγελέας.

Ο δασικός χάρτης όπως επισημαίνεται αναρτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2017. Μετά την ανάρτηση του όλα τα αιτήματα που αφορούσαν πράξη χαρακτηρισμού τέθηκαν στο αρχείο γιατί πλέον ο δασικός ή μη χαρακτήρας της έκτασης δεν θα εξεταζόταν στο εξής με τη διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79 αλλά με βάση τα στοιχεία του αναρτημένου χάρτη.«Στην προκειμένη περίπτωση δηλαδή αφενός η αρμόδια υπηρεσία του Δασαρχείου Αιγάλεω μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών δεν ενημέρωσε εγγράφως την Περιφέρεια Αττικής ότι το προαναφερόμενο αίτημα της για έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού προκειμένου να προχωρήσουν τα έργα ήταν  άνευ αντικειμένου, αφετέρου η Περιφέρεια Αττικής μετά την αποστολή του αιτήματος της για έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, προς το Δασαρχείο Αιγάλεω και ενόσω δεν είχε ουδεμία ενημέρωση για την περαιτέρω πορεία, δεν επεσήμανε εγγράφως το επείγον εξέτασης του αιτήματος και ούτε ποτέ υποβλήθηκε εκ μέρους της αίτημα επίσπευσης εξέτασης του για αδικαιολόγητα μεγάλο χρονικό διάστημα από την υποβολή του στην προαναφερόμενη υπηρεσία, ούτε και μετά την προαναφερθείσα οριοθέτηση των επίμαχων ρεμάτων προκειμένου έστω και την 13η Ιανουαρίου 2016 και εντεύθεν να προχωρήσουν ταχέως τα αντιπλημμυρικά έργα».  

Όπως τονίζεται στη διάταξη σύμφωνα με το εγκεκριμένο «Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών» επιβεβαιώνεται ότι η λεκάνη απορροής του «Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής» και ειδικότερα η λεκάνη απορροής της περιοχής Μάνδρας-Ειδυλλίας έχει συμπεριληφθεί στις ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας.

Η θεομηνία δεν δικαιολογεί την έλλειψη έργων

Μάλιστα η εισαγγελέας υπογραμμίζει ότι «η άποψη του χαρακτηρισμού του φαινομένου ως θεομηνία δεν δικαιολογεί κατ' ουδένα τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας, τα οποία θα μείωναν σημαντικά τις αρνητικές συνέπειες της παντελούς ελλείψεως τους και θα καθιστούσαν την κατάσταση περισσότερο ελέγξιμη. Η ωριμότητα της οριστικής μελέτης των αντιπλημμυρικών έργων και η ολοκλήρωση τους θα επιδρούσε αποτελεσματικά στην πρόληψη και προστασία της πόλεως της Μάνδρας από την πλημμύρα, ενώ η καθυστέρηση που προέκυψε στη δημοπράτηση των εργασιών με υπαιτιότητα των εμπλεκομένων υπηρεσιών ήταν κρίσιμος παράγοντας για την αντιμετώπιση της πλημμύρας με την ταχύτατη ολοκλήρωση των αντιπλημμυρικών έργων».Την ίδια στιγμή επισημαίνεται σχετικά με τις παραλείψεις επί των πολεοδομικών θεμάτων πως «η ΥΔΟΜ (σσ υπηρεσία δόμησης) των εμπλεκομένων δήμων δεν είχε ενεργοποιηθεί ως προς την καταγραφή των αυθαιρέτων κατασκευών μετά το προηγηθέν πλημμυρικό φαινόμενο του 2015, αλλά και ούτε οι αρμόδιοι φορείς προστασίας και αστυνόμευσης, δεδομένου ότι δεν διαπιστώθηκε να έχει γίνει εκ μέρους τους κάποια σχετική ενέργεια για τον εντοπισμό και την καταγραφή αυθαίρετων κατασκευών κατά μήκος των ρεμάτων».

Έκθεση αυτοψίας στα ρέματα μετά την τραγωδία

Είναι χαρακτηριστικό ότι η σύνταξη εκθέσεως αυτοψίας των περισσότερων κατασκευών κατά μήκος των ρεμάτων πραγματοποιήθηκε από την ΥΔΟΜ Ελευσίνας σε χρόνο μεταγενέστερο του πλημμυρικού φαινομένου της 15-11-2017 κατά παρέκκλιση, όπως τονίζει η εισαγγελέας, των οριζομένων στο ΠΔ 267/1998. Η κυρία Παπαγεωργακοπούλου επισημαίνει επίσης ότι «η έλλειψη ενεργοποίησης κατά της αυθαίρετης δόμησης κατά μήκος των ρεμάτων συμπεραίνεται και από την παράληψη της κοινοποίησης από την ΥΔΟΜ Ελευσίνας αρκετών από τις οριστικές εκθέσεις αυτοψίας στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών και στην αρμόδια για την κατεδάφιση Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής. Επιπλέον, διαπιστώθηκε στο πλαίσιο της προκαταρκτικής εξέτασης ότι «ο Δήμος Μάνδρας χρησιμοποιούσε ως αμαξοστάσιο γήπεδο που φέρεται να είχε επιχωματωθεί στο απώτερο παρελθόν από την επιχείρηση Σκαλιστήρη. Με διαχρόνιες επιχώσεις μειώθηκε το εύρος της κοίτης του ρέματος Σούρες που διέρχεται από αμαξοστάσιο και με την ανάσχεση των υδάτων που αυτή προκάλεσε, συνέβαλε στην υπερχείλιση των υδάτων και την κατάκλυση των παραρεμάτιων περιοχών. Επίσης ο Δήμος Μάνδρας φέρεται να κατασκεύασε χωρίς άδεια οικοδομής γήπεδο στην περιοχή και μάλιστα τμήμα των αποδυτηρίων αυτού εντός της υφιστάμενης κοίτης του ρέματος. Η δε Πολεοδομία Ελευσίνας και η Διεύθυνση Πολεοδομίας Αιγάλεω εξέδωσαν τις με αριθμό 658\1991 και 3742\80 άδειες οικοδομής αντίστοιχα οι οποίες ανακλήθηκαν λόγω υποβολής ψευδών στοιχείων».

Σύμφωνα με την εισαγγελική διάταξη για την μελέτη και εκτέλεση έργων ορεινής υδρονομίας, αρμόδια υπηρεσία είναι το Δασαρχείο Αιγάλεω ενώ για τους δήμους Μάνδρας-Ειδυλλίας-Νέας Περάμου-Ελευσίνας επισημαίνεται-μεταξύ άλλων- ότι δεν προέβησαν στις κατάλληλες ενέργειες όπως στην οριοθέτηση των υφιστάμενων υδατορεμάτων και ότι δεν υπήρξε κατάλληλος καθαρισμός και αστυνόμευση με την απομάκρυνση και καθορισμό της κοίτης των ρεμάτων από φερτά υλικά ή άλλα εμπόδια προκειμένου να αποτραπούν οι τραγικές συνέπειες της θεομηνίας