Η "μεγάλη κυρία" του πενταγράμμου Μαρινέλλα επανέρχεται δυναμικά. Από τις 29 Νοεμβρίου -και για περιορισμένες εμφανίσεις- θα εμφανίζεται live στο "Νox", έχοντας στο πλευρό της την Μπέττυ Μαγγίρα. Όχι ότι χρειάζεται αφορμή για να ασχοληθεί κανείς μαζί της. Αλλά ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρία, συνδυαστικά με το νέο βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη, από τις εκδόσεις "Διόπτρα", που επικεντρώνεται σε εκείνη. Το διάβασα σε ένα βράδυ. Περισσότερες από 270 σελίδες, αν υπολογίσεις και τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες στο τέλος. Τίτλος; "Οι νύχτες που έγιναν μεσημέρια".

Και οι δικές μου νύχτες μεμιάς έγιναν μεσημέρια, ηλιόλουστα, σκοτεινά, με μουσική, καπνό, πόνο, αλήθεια. Φαντάστηκα ότι βρέθηκα ξαφνικά στη συντροφιά του ταλαντούχου συγγραφέα και της σπουδαίας ερμηνεύτριας, λαθρακουστής στις συναντήσεις τους, στο σπίτι της «μεγάλης κυρίας» του πενταγράμμου στην Κηφισιά, με φαγητό, γέλια, δάκρυα. Σαν ψυχοθεραπεία. Σε συνέχειες. Πρόκειται για ένα βιβλίο χωρίς "φωτοστέφανα και θαυμαστικές κορόνες για τον μελωδικό κόσμο της νύχτας", γιατί δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρετό από τις αυτοβιογραφίες ή τις βιογραφίες, στις οποίες ένα αναγνωρίσιμο πρόσωπο περιγράφει κλισέ, επιτυχίες, φιλτράρει συναισθήματα και σβήνει, παραλείπει, αγνοεί ό,τι πονάει, απαιτώντας από εμάς να θεωρηθεί εξομολόγηση εκ βαθέων.

Μαρινέλλα: Βιογραφία ή μυθιστόρημα;


Το βιβλίο με την έξυπνη εικονογράφηση, το πορτρέτο που "φωνάζει" Μαρινέλλα, χωρίς να είναι νοσταλγικό ή παρελθοντολάγνο, θέτει και το ερώτημα: Είναι μία a priori βιογραφία ή ένα (ακόμα) από τα μυθιστορήματα με υπογραφή Ξανθούλη; Όλα παίζονται στις αντιθέσεις. Στις συμπτώσεις. Και, ναι, "it takes two to tango". Μοιάζουν να έχουν και οι δύο την ανάγκη να μοιραστούν, να τσαλακωθούν, να εξομολογηθούν, να μας ταξιδέψουν στο χρόνο, σε μυθικά μέρη, να μας βάλουν στο κλίμα, να μάθουμε λεπτομέρειες και ιστορίες που κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να αποκαλύψει παρά μόνο η πρωταγωνίστριά τους.

Και πώς συναντήθηκαν οι δυο τους; Έχει σημασία; Για μια συνέντευξη, δεκαετίες πριν. Χρόνια μετά η κόρη της Μαρινέλλας, Τζωρτζίνα, ζήτησε από τον Ξανθούλη να γράψει "ένα βιβλίο για τη μαμά". Εκείνη είναι πρωινή, σχεδόν του χαράματος. Όταν δύο άνθρωποι θέλουν να ανοίξουν την καρδιά τους, να θυμηθούν, να επουλώσουν πληγές, να τις σκαλίσουν και να τις φροντίσουν, θα βρουν και το σωστό timing και το πλαίσιο. Τι μουσική θα "ακούσουμε" στο βιβλίο; Το ρεπερτόριο της Μαρινέλλας. Δεν θα μπορούσε να είναι ένας μονόλογος όμως, ούτε μια συμβατική βιογραφία για ένα "ιστορικό" πρόσωπο. Θα γνωρίσουμε τη Μαρινέλλα που λέει την ηλικία της, την αλήθεια της, μοιράζεται μυστικά και στιγμές.

Το "μπουλμπούλι"


Αρχή του παραμυθιού, καλησπέρα σας, και διακτινιζόμαστε στο 1938. Γεννήθηκε Κυριακή Παπαδοπούλου, τη φώναζαν Κική, Κικίτσα, Κυριακούλα. Και πώς έρχεσαι αντιμέτωπος με ένα μύθο; Tη γυναίκα που όλοι γνωρίζουν; Πώς αφηγείσαι, αλήθεια, εσύ τη δική της ζωή, υπογράφοντας ένα ντοκουμέντο που θα μείνει για πάντα σε βιβλιοθήκες και κομοδίνα; Στην περίπτωσή της, όλοι αγάπησαν τα τραγούδια της. Τα έχουν συνδέσει με διαφορετικές περιόδους της ζωής τους. Όσο προχωρούν οι σελίδες, τα κεφάλαια διαδέχονται το ένα το άλλο και εμείς ανακαλύπτουμε αναμνήσεις επώδυνων στιγμών. Τι σημαίνει αποκαλυπτική σιωπή. Κυρίως τι μπορεί να την προκαλέσει. Και πώς αντιμετωπίζει μία γυναίκα σαν τη Μαρινέλλα τις απρόσμενες σχέσεις στη ζωή της;

Ο συγγραφέας μάς ενημερώνει για την πρώτη τους συνάντηση με αφορμή μια συνέντευξη για την "Ελευθεροτυπία". Πού να το φανταζόταν το 1980, όταν θα συναντούσε τη Μαρινέλλα στο κέντρο "Νεράιδα" στο Καλαμάκι, ότι η κοσμική δημοφιλία θα τον παρότρυνε "να αντιμετωπίσω το θηρίο"; Μάλιστα δεν φοβάται να πει πως σχεδόν αγνοούσε τα τραγούδια της. Για τους περισσότερους, Μαρινέλλα ίσον "Εκάβη του τραγουδιού". Οι εικόνες ζωντανεύουν από αφηγήσεις, αυθόρμητα στιγμιότυπα, σαν να ενώνονται τα κομμάτια του παζλ με κόλλα για να εμφανιστεί στο τέλος ένα πορτρέτο που ίσως και να μην έχουμε ξαναδεί. Μαρινέλλα live. Με μπρος-πίσω, fast forward-rewind. Σαν το flashback της ζωής της σε ένα ρετρό κασετοφωνάκι με ολοκαίνουργιες μπαταρίες. Το κοινό τής πετούσε γαρδένιες, την λάτρευε. Είναι η εποχή που όλοι μιλούσαν για το φαινόμενο Μαρινέλλα. "Μια καριέρα στρωμένη με δάφνες, πικροδάφνες, ροδοπέταλα και αγκάθια". Για μια δεκαετία θα δυσκολευτούμε να δούμε τη Μαρινέλλα… όρθια, αφού για "δέκα χρόνια τραγουδούσα στην καρέκλα", όπως έλεγε στις συνεντεύξεις της. Είναι τα χρόνια που έκανε υπομονή, μαζί και σεκόντο, και ας διαμαρτυρόταν καμιά φορά για το πιάσιμο στη μέση. Το βιβλίο μάς παρασύρει στο χρόνο.

Η Μαρινέλλα γεννήθηκε στη Σαλονίκη το 1938, μέλος της οικογένειας Παπαδοπούλου. Τραύματα, φτώχεια, πίκρα… Το μικρό κορίτσι τραγουδούσε και η γιαγιά την αποκαλούσε "μπουλμπούλι μου", όπως είναι το αηδόνι στα τουρκικά. Η ίδια αντιστεκόταν στο χακί με το τραγούδι. Ο πατέρας της αγαπούσε την κλασική μουσική και το γραμμόφωνο. Την ανέβαζε στο τραπέζι για να του τραγουδήσει. Η Μαρινέλλα τραγουδούσε, αυτοσχεδίαζε, σκηνοθετούσε τον εαυτό της. Περιγράφει τον Γιώργο Κατσαρό σαν "έναν στοργικό μέντορα". Θα παίξει και στο παιδικό θέατρο, θα φλερτάρει, θα ζήσει έντονα κάθε στιγμή. Είναι Ταυρίνα. Θα δοκιμάσει την τύχη της και στο ραδιόφωνο. Ως παιδί-θαύμα. Ραδιόφωνο, θέατρο, σχολείο. Και βάρη. Στα 13 της ερωτεύεται τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Με τον Άλκη Στέα γίνεται δεσποινίς Παπαδοπούλου -ή δεσποινίς Κική- και το σχολείο τέλος. Μαζί με τα κατοστάρια, το άλμα τριπλούν, τον αθλητισμό.

Ο σύντροφος και η εξωγήινη



Οι εξομολογήσεις από το παρελθόν περνούν μπροστά από τα μάτια μας σαν εικόνες. Θίασοι. Μπουλούκια. Η Μαρινέλλα σαν απειλή. Αποκτά και το όνομα των τεσσάρων συλλαβών, Μα-ρι-νέλ-λα. Είναι πλέον καλοκαίρι του 1956. Η Μαρινέλλα στο Πανόραμα. "Βαφτίστηκε" εκεί. Όταν φτάνει στην Αθήνα, νιώθει σαν χαζοτουρίστρια. Δεν έχει κλείσει τα 20. Ο Στέλιος Καζαντζίδης εμφανίζεται στη ζωή της. Ένας τίτλος για τη σχέση τους; O σύντροφος και η εξωγήινη. Εκείνος ήταν αφόρητα ζηλιάρης. Και εκείνη "αθλήτρια μετ’ εμποδίων γενικώς". Θα τους "δούμε" να ζούνε μαζί, χωρίς γάμο. Ο γάμος γίνεται το 1964, δύο χρόνια προτού χωρίσουν. Οι φίλοι της κρατάνε μούτρα για την "μπουζουκοποίηση" στην πρωτεύουσα. Πηγαίνουν για ψάρεμα, στο σινεμά, γυρίζουν πέντε ταινίες μαζί. Ακολουθούν δίσκοι, επιτυχίες, συναυλίες, ταξίδια και πανηγύρια. Η Μαρινέλλα θα μιλήσει για τον Μάνο και τον Μίκη. Τον Κώστα Χατζή. Όταν μια κατάσταση είναι περίεργη, συνηθίζει να την χαρακτηρίζει "ματζορομίνορο, δηλαδή ματζόρε και μινόρε σε εκτροχιασμένο πεντάγραμμο.

Η παραγγελιά του Ωνάση


Θα διαβάσουμε για μικρές ευτυχίες. Εποχές που σκοτεινιάζουν με στρες και κάπνισμα. Σύννεφα καπνού. Τον χωρισμό της με τον Καζαντζίδη. Τον επικίνδυνο ανήφορο. Τη μεγάλη αλλαγή της. Από τη "Νεράιδα" στην Πλάκα. Τη μέρα που ο Αριστοτέλης Ωνάσης ζήτησε παραγγελιά για να τραγουδήσει στο γάμο του με την Τζάκι Κένεντι στον Σκορπιό. Ήταν όμως το ρεπό της και εκείνη αρνήθηκε και ας την ρώτησε πόσα χρήματα θα ήθελε. Για να πει "δεν έφαγα κουφέτα στο γάμο της χρονιάς".

Θα κλάψουμε μαζί της. Για τον πατέρα που "έφυγε" στα 62. Θα μάθουμε για τη γνωριμία της με την Ίνγκριντ Μπέργκμαν και τον Φρανκ Σινάτρα, που όταν την άκουσε δήλωσε: "Αν αυτή η γυναίκα βρισκόταν στην Αμερική, σε δύο μήνες θα ήταν το πρώτο όνομα". Ακολουθεί περιπετειώδες ειδύλλιο με τον Φρέντυ Σερπιέρη, που όμως δεν ήταν του "γαμήλιου ρεπερτορίου".

Όταν έμεινε έγκυος με τον πρωταθλητή ιππασίας, εκείνη τραγουδούσε στο κέντρο μέχρι τον όγδοο μήνα. "Ο χρόνος σταματά για μένα όταν βγαίνω να τραγουδήσω", έλεγε. Μεταμορφώνεται στη Μαρινέλλα-κουράγιο για τις ρωγμές των σχέσεων. Και ύστερα εμφανίζεται ο Τόλης Βοσκόπουλος, το είδωλο, ο δεύτερος σύζυγος, με τις αθάνατες συμπτώσεις. Φρεσκοπαντρεμένη, εμφανίζεται το 1974 στη Eurovision. Είναι "η πρώτη φορά που η Ελλάδα συμμετείχε σε ένα άλλο είδος πανηγυριού". "Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου". Δίσκοι, τραγούδια και παρατράγουδα. Σουξέ και μόδες. Τη δεκαετία του ’80 διαλύεται ο γάμος με τον "πρίγκιπα της νύχτας" Τόλη Βοσκόπουλο. "Κράτησε περισσότερο από όσο άντεχε" και εκείνη μοιράζεται τη βαθιά της ανάγκη να νιώσει ελεύθερη.

Θα μιλήσει για τους ανθρώπους "που δεν χωρίζουν πάντα όπως στα τραγούδια". Για το αγρίμι που υπήρξε. "Εγώ δεν ξέρω τι σόι αγρίμι κουβαλούσα, πάντως το ένιωθα να βρυχάται". Και ο απολογισμός της ζωής της, που γίνεται οδηγός ζωής για όλους μας; Δεν έζησε την εφηβεία της, δεν υπήρχε χρόνος. Σαν τίγρης που δάγκωνε τον εαυτό της. Πολλές φορές. Θρίαμβοι και προσωπικές ήττες. Η ζωή σαν συνεχιζόμενη αναζήτηση. "Ό,τι και να γίνει, προέχει ο αγώνας και το πείσμα. Σημασία έχει να μην ψωνιστείς και υπερεκτιμήσεις τις δυνατότητές σου", θα πει. Και το αγρίμι σήμερα; "Κάθε ηλικία θέλει τους συμβιβασμούς της, πώς να το κάνουμε", επισημαίνει.

Δεν έχει υπολογίσει πόσα τραγούδια τραγούδησε… Οι συμβουλές της που σημείωσα με μολύβι στο βιβλίο; "Το πραγματικό σου ανάστημα να το δείχνεις μόνο στο πάλκο και να μην ξεχνάς πως οι καλλιτέχνες διαρκούν τόσο λίγο όσο και οι αστραπές". Και: "Το για πάντα δεν υπάρχει παρά μόνο στη φωτογραφία".

Δημοσιεύτηκε στην "Απογευματινή της Κυριακής", τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου