∆εν είναι το πιο συνηθισµένο πράγµα στον κόσµο µια τραγουδίστρια να καταζητείται από τον στρατό της Μόσχας, από τους ένστολους του Βλαντίµιρ Πούτιν. Οταν όµως µιλάµε για την ξεκάθαρα πολιτικοποιηµένη Τζαµάλα, για τη γυναίκα από την Κριµαία που πήρε το γκραν πρι στη Eurovision του 2016 µε το κοµµάτι «1944», βάζοντάς τα ευθέως µε τους σταλινιστές, δεν φαντάζει απίθανο. H Τζαµάλα παραµένει ακλόνητη στα «πιστεύω» της και µε την πρώτη ευκαιρία θίγει τα κακώς κείµενα που αφορούν στα της Ρωσίας, χωρίς να τρέµει τον «τσάρο». Η Σουσάνα Τζαµαλαντίνοβα, όπως βαφτίστηκε, γεννηµένη στις 27.8.1983 στο Ος της Κιργιζίας, από Τάταρο πατέρα και Αρµένισσα µητέρα, και µε συγγένεια -διαµέσου της προγιαγιάς της- µε τον συνθέτη Αράµ Χατσατουριάν, πολεµά µέσω της τέχνης της. Πρόγονοί της, µεταξύ άλλων 190.000 Τατάρων, διώχθηκαν βίαια από την Κριµαία στην Ασία στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου, επί Ιωσήφ Στάλιν. Κατά την απέλαση, µία από τις γιαγιάδες της πέθανε στο φορτηγό όπου την είχαν φορτώσει και την πέταξαν έξω, λες και ήταν σκουπίδι. Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, η οικογένειά της επέστρεψε στη γενέτειρά της. Πώς έγινε καλλιτέχνης; Ηταν στο αίµα της παιδιόθεν. Εκανε την παρθενική επαγγελµατική της ηχογράφηση εννέα ετών, ερµηνεύοντας δώδεκα λαϊκά παιδικά τραγούδια Τατάρων της Κριµαίας. Στη συνέχεια, σπούδασε στο µουσικό κολέγιο της Συµφερόπολης και στην πορεία αποφοίτησε από την Εθνική Μουσική Ακαδηµία της Ουκρανίας, ως τραγουδίστρια της όπερας. Ωστόσο, καθότι λαοφιλέστερη, η ποπ την κέρδισε.

Στον διαγωνισµό

Πρώτη φορά το 2011 συµµετείχε στον εθνικό διαγωνισµό για να αντιπροσωπεύσει τη χώρα της µε το τραγούδι «Smile». Αναδείχθηκε το αγαπηµένο του λαού, αλλά εκ του αποτελέσµατος δεν ήταν ακόµη η ώρα της: έφτασε µέχρι την 3η θέση στον εθνικό τελικό (ανάµεσα σε 19 συµµετοχές). Πέντε χρόνια µετά, επιχείρησε εκ νέου να πετύχει να εκπροσωπήσει την πατρίδα της στη Eurovision και τα κατάφερε. Η δεύτερή της απόπειρα στέφθηκε µε απόλυτη επιτυχία. Το κοµµάτι «1944» µίλησε στην καρδιά τόσο των συµπατριωτών της όσο και στους Eurofans, αλλά και στις επιτροπές. Με αναφορές στην απέλαση των Τατάρων της Κριµαίας -στην ιστορία της άλλης γιαγιάς της, που έχασε την κόρη της στη διαδροµή τους προς την Κεντρική Ασία- πόνταρε στο συναίσθηµα και χτύπησε διάνα. Ηταν ένα κοµµάτι που φίλτραρε από την πρώτη, αποτυχηµένη προσπάθεια να εκπροσωπήσει την Ουκρανία στη Eurovision. Tελικά, το ολοκλήρωσε το 2016. Στον 2ο ηµιτελικό βγήκε 2η από κοινό και επιτροπές, αλλά καθώς το σύστηµα ψηφοφορίας είχε αλλάξει, αποσπώντας τους περισσότερους βαθµούς κατέκτησε την πρωτιά: συγκέντρωσε 534 βαθµούς, αφήνοντας πίσω της την Αυστραλία µε 511 βαθµούς και τη Ρωσία, καταϊδρωµένη, στην 3η θέση, µε 491 βαθµούς. Οι στίχοι του τραγουδιού ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων από τη ρωσική πλευρά, υποστηρίζοντας ότι αναφέρεται στα γεγονότα της Κριµαίας. Tότε ο Ρώσος πολιτικός, Φραντς Κλίντσεβιτς, δήλωνε χαρακτηριστικά πως «η πολιτική νίκησε την τέχνη». Και όπως τελικά ήταν φυσικό επακόλουθο, ύστερα από τη νίκη της τιµήθηκε µε τον τίτλο «Καλλιτέχνις του Λαού της Ουκρανίας» από τον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο. Από το 2014 είχε καταδικάσει την προσάρτηση της Κριµαίας (σηµειωτέον, η Ε.Ε. δεν αναγνωρίζει την παράνοµη προσάρτηση της Κριµαίας και της Σεβαστούπολης από τη Ρωσική Οµοσπονδία, εξακολουθώντας να καταδικάζει αυτή την παραβίαση του ∆ιεθνούς ∆ικαίου).

H καταδίωξη

Στις αρχές της εβδοµάδας δηµοσιοποιήθηκε ότι βρίσκεται στον κατάλογο των καταζητούµενων του ρωσικού στρατού για «συκοφαντία και διάδοση ψευδών ειδήσεων», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιστότοπος Mediazona, επικαλούµενος υπουργική βάση δεδοµένων για καταζητούµενους. Πώς ακριβώς στοιχειοθετείται η ποινική υπόθεση, δεν έχει γνωστοποιηθεί. Αυτό που ξέρουµε είναι ότι στιγµή δεν σταµάτησε να αντιστέκεται στην «τυραννία, στον απολυταρχισµό του Πούτιν», όπως κατά καιρούς λέει στα lives της. Και ότι τώρα, στο πλαίσιο τουρνέ, βρίσκεται στην Αυστραλία, όπου δεν την αγγίζει η... απειλή της Μόσχας. Tip: «Νέο εφιάλτη» αποκαλεί χαρακτηριστικά την 24η Φεβρουαρίου του 2022, που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία. Την ξύπνησε ο σύζυγός της, Σέιτ Μπεκίρ Σουλεϊµάνοφ, µε τον οποίο έχουν αποκτήσει τον 5χρονο Εµίρ Ραχµάν, λέγοντάς της: «Ξεκινάει». «Πρώτη φορά στη ζωή µου ένιωσα πως είχα παραλύσει. Ηµουν ανήµπορη, δεν µπορούσα να κάνω τίποτα», έχει πει.

*Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή την Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2023