ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ: Το Σάββατο το β’ μέρος του συγκλονιστικού μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη, «Ο Τελευταίος Πειρασμός»
«Το βιβλίο τούτο δεν είναι βιογραφία, είναι εξομολόγηση του αγωνι¬ζόμενου ανθρώπου. Δημοσιεύοντάς το έκαμα το χρέος μου∙ το χρέος ενός ανθρώπου που πολύ αγωνίστηκε, πολύ πικράθηκε στη ζωή του και πολύ έλπισε. Είμαι βέβαιος πως κάθε λεύτερος άνθρωπος που θα διαβάσει το βιβλίο ετούτο, το γεμάτο αγάπη, θ’ αγαπήσει περισσότε¬ρο παρά ποτέ, καλύτερα παρά ποτέ, το Χριστό.»
Νίκος Καζαντζάκης
«Από τον αξέχαστο συγγραφέα τού Ζορμπά, ένα μυθιστόρημα μεγαλειώδες και με βαθύ συναισθηματικό αντίκτυπο, που αφηγείται την αγάπη και το πάθος ενός ανθρώπου: του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Γιος ενός ξυλουργού, ο άνθρωπος Ιησούς θα ’θελε να αγαπήσει μια γυναίκα και να αποκτήσει οικογένεια, αλλά η φωνή τού Θεού αντηχεί εκρηκτικά μέσα στην ψυχή του, τον οπλίζει με μια δύναμη ανώτερη από χίλιους στρατούς, του επιβάλλει θυσίες και μαρτύρια. Η εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου, η πάλη μεταξύ σάρκας και πνεύματος, το ένστικτο της ανταρσίας και η ακαταμάχητη επιθυμία του να ενωθεί με τον Θεό, αναδύονται εδώ σε μιαν αφηγηματική τοιχογραφία που δοξάζει την υπέρτατη θυσία τού Χριστού. Επάνω στον σταυρό, ετοιμοθάνατος πια, ο Ιησούς έχει ένα όραμα: πώς θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει το κάλεσμα του Θεού. Είναι πράγματι ο τελευταίος πειρασμός, ο πειρασμός που ο Χριστός αποκρούει, πεθαίνοντας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.»
(Από την ιταλική έκδοση Nikos Kazantzakis, L’ Ultima Tentazione,
Euroclub, Edizioni Frassinelli, Bergamo 1989.)
Ο Νίκος Καζαντζάκης μιλά για το έργο στον πρόλογο του βιβλίου:
Η δυαδική υπόσταση του Χριστού στάθηκε για μένα πάντα βαθύ, ανε¬ξερεύνητο μυστήριο∙ η λαχτάρα, η τόσο ανθρώπινη, η τόσο υπεράν¬θρωπη, να φτάσει ο άνθρωπος ώς το Θεό ‒ ή, πιο σωστά: να επι¬στρέψει ο άνθρωπος στο Θεό και να ταυτιστεί μαζί του· η νοσταλγία αυτή, η τόσο μυστική και συνάμα τόσο πραγματική, άνοιγε μέσα μου πληγές και πηγές μεγάλες.
Από τη νεότητά μου η πρωταρχική αγωνία μου, από όπου πήγαζαν όλες μου οι χαρές κι όλες μου οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυτη, ανήλεη πάλη ανάμεσα στο πνέμα και στη σάρκα.
Μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προανθρώπινες σκοτεινές δυνάμες του Πονηρού· μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προ¬ανθρώπινες φωτερές δυνάμες του Θεού κι η ψυχή μου ήταν η παλαί¬στρα όπου οι δυο τούτοι στρατοί χτυπιούνταν κι έσμιγαν.
Αγωνία μεγάλη· αγαπούσα το σώμα μου, και δεν ήθελα να χαθεί· αγαπούσα την ψυχή μου, και δεν ήθελα να ξεπέσει· μάχουμουν να φι¬λιώσω τις δυο αυτές αντίδρομες κοσμογονικές δυνάμες, να νιώσουν πως δεν είναι οχτροί, είναι συνεργάτες, και να χαρούν, να χαρώ κι εγώ μαζί τους, την αρμονία.
Κάθε άνθρωπος είναι θεάνθρωπος, σάρκα και πνέμα· να γιατί το μυστήριο του Χριστού δεν είναι μονάχα μυστήριο μιας ορισμένης θρησκείας· είναι πανανθρώπινο· σε κάθε άνθρωπο ξεσπάει η πάλη Θεού κι ανθρώπου, και συνάμα η λαχτάρα της φίλιωσης. Τις περισ¬σότερες φορές η πάλη αυτή είναι ασύνειδη, βαστάει λίγο, δεν αντέχει μια αδύνατη ψυχή ν’ αντιστέκεται καιρό πολύ στη σάρκα· βαραίνει, γίνεται κι αυτή σάρκα, κι ο αγώνας παίρνει τέλος. Μα στους υπεύθυ¬νους ανθρώπους, που έχουν μερόνυχτα καρφωμένα τα μάτια τους στο ανώτατο Χρέος, η πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνέμα ξε¬σπάει χωρίς έλεος και μπορεί να βαστάξει ως το θάνατο.
Όσο πιο δυνατή η ψυχή κι η σάρκα, τόσο κι η πάλη πιο γόνιμη κι η τελική αρμονία πιο πλούσια. Δεν αγαπάει ο Θεός τις αδύνατες ψυχές και τις πλαδαρές σάρκες. Το πνέμα θέλει να ’χει να παλέψει με δυνα¬τή, γεμάτη αντίσταση σάρκα· είναι πουλί σαρκοβόρο, που ακατάπαυ¬τα πεινάει, τρώει σάρκα και την εξαφανίζει αφομοιώνοντάς τη.
Πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνέμα, ανταρσία κι αντίσταση, φίλιωση κι υποταγή, και τέλος, ανώτατος σκοπός της πάλης, η ένω¬ση με το Θεό ‒ να ο ανήφορος που πήρε ο Χριστός και μας καλεί να πάρουμε κι εμείς ακολουθώντας τα αιματωμένα του αχνάρια.
Πώς να κινήσουμε κι εμείς για την ανώτατη αυτή κορφή, όπου, πρωτότοκος υιός της σωτηρίας, έφτασε ο Χριστός ‒ να το ανώτατο Χρέος του αγωνιζόμενου ανθρώπου.
Ανάγκη λοιπόν, για να μπορούμε να τον ακολουθήσουμε, βαθιά να ξέρουμε τον αγώνα του, να ζήσουμε την αγωνία του, πώς νίκησε τις ανθισμένες παγίδες της γης, πώς θυσίασε τις μεγάλες και τις μικρές χαρές του ανθρώπου κι ανέβηκε, από θυσία σε θυσία, από άθλο σε άθλο, στην κορυφή της άθλησης, στο Σταυρό.
Ποτέ δεν ακολούθησα με τόσο τρόμο την αιματωμένη πορεία του στο Γολγοθά, ποτέ δεν έζησα με τόση ένταση, με τόση κατανόηση κι αγάπη το Βίο και τα Πάθη του Χριστού, όσο τις μέρες και τις νύχτες που έγραφα τον Τελευταίο Πειρασμό. Γράφοντας την εξομολόγηση ετούτη της αγωνίας και της μεγάλης ελπίδας του ανθρώπου ήμουν συ-γκινημένος τόσο που τα μάτια μου βούρκωναν· δεν είχα νιώσει ποτέ με τόση γλύκα, με τόσο πόνο να πέφτει στάλα στάλα το αίμα του Χρι¬στού στην καρδιά μου. Γιατί ο Χριστός, για ν’ ανέβει στην κορυφή της θυσίας, στο Σταυ¬ρό, στην κορυφή της εξαΰλωσης, στο Θεό, πέρασε όλα τα στάδια του αγωνιζόμενου ανθρώπου. Όλα, και γι’ αυτό κι ο πόνος του μας εί¬ναι τόσο γνώριμος και τον πονούμε, κι η τελική νίκη του μας φαίνε¬ται τόσο και δικιά μας μελλούμενη νίκη. Ό, τι είχε βαθιά ανθρώπινο ο Χριστός μας βοηθάει να τον καταλάβουμε και να τον αγαπήσου¬με και να παρακολουθούμε τα Πάθη του σα να ’ταν δικά μας πάθη. Αν δεν είχε μέσα του το ζεστό ανθρώπινο στοιχείο, δε θα μπορούσε ποτέ με τόση σιγουράδα και τρυφερότητα να αγγίξει την καρδιά μας∙ και δε θα μπορούσε να γίνει πρότυπο στη ζωή μας. Αγωνιζόμαστε κι εμείς, τον βλέπουμε κι αυτόν να αγωνίζεται και παίρνουμε κουράγιο· βλέπουμε, δεν είμαστε ολομόναχοι στον κόσμο, αγωνίζεται κι αυτός μαζί μας. Η κάθε στιγμή του Χριστού είναι αγώνας και νίκη. Νίκησε την ακα-ταμάχητη γοητεία της απλής ανθρώπινης χαράς, νίκησε τους πειρα¬σμούς, μετουσίωνε ολοένα τη σάρκα σε πνέμα κι ανηφόριζε∙ έφτασε στην κορφή του Γολγοθά, ανέβηκε στο Σταυρό. Μα κι εκεί ο αγώνας του δεν τέλειωσε· απάνω στο Σταυρό τον πε¬ρίμενε ο Πειρασμός, ο Τελευταίος Πειρασμός· σε μια βίαιη αστρα¬πή άπλωσε το πνέμα του Πονηρού μπροστά από τα λιποθυμισμένα μάτια του Σταυρωμένου το πλανερό όραμα μιας γαλήνιας, ευτυχι¬σμένης ζωής: είχε πάρει, λέει, έτσι του φάνηκε, τον εύκολο στρωτό δρόμο του ανθρώπου, είχε παντρευτεί, είχε κάμει παιδιά, τον αγαπού¬σαν και τον τιμούσαν οι άνθρωποι· και τώρα, γέρος πια, κάθουνταν στο κατώφλι του σπιτιού του, θυμόταν τις λαχτάρες της νιότης του και χαμογελούσε ευχαριστημένος· τι καλά, τι φρόνιμα που έκαμε και πήρε το δρόμο του ανθρώπου, και τι παραφροσύνη ήταν εκείνη να θέλει, λέει, να σώσει τον κόσμο! Τι χαρά που γλίτωσε από τις κακου¬χίες, το μαρτύριο και το Σταυρό!
Να ποιός ήταν ο τελευταίος πειρασμός που ήρθε, σε μιαν αστραπή, να ταράξει τις στερνές στιγμές του Σωτήρα.
Μα ολομεμιάς τίναξε ο Χριστός το κεφάλι, άνοιξε τα μάτια, είδε· όχι, όχι, δεν πρόδωκε, δόξα σοι ο Θεός, δε λιποτάχτησε, εξετέλεσε την αποστολή που του μπιστεύτηκε ο Θεός, δεν παντρεύτηκε, δεν έζη¬σε ευτυχισμένος, έφτασε στην κορυφή της θυσίας, βρίσκεται καρφω¬μένος απάνω στο Σταυρό.
Έκλεισε τα μάτια του ευτυχισμένος∙ και τότε ακούστηκε θριαμβευ¬τικιά η κραυγή: «Τετέλεσται!»
Δηλαδή τέλεψα το χρέος μου, σταυρώθηκα, δεν έπεσα στον πειρα¬σμό.
Για να δώσω ένα ανώτατο πρότυπο στον αγωνιζόμενο άνθρω¬πο, για να δείξω πως δεν πρέπει να φοβάται τον πόνο, τον πειρασμό και το θάνατο, γιατί όλα αυτά μπορεί να νικηθούν, νικήθηκαν κιόλα, γράφτηκε το βιβλίο ετούτο. Ο Χριστός πόνεσε, κι από τότε ο πόνος άγιασε∙ πολέμησε, ώς την τελευταία στιγμή, ο Πειρασμός να τον πλα¬νέψει, κι ο Πειρασμός νικήθηκε∙ σταυρώθηκε ο Χριστός, κι από τότε νικήθηκε ο θάνατος.
Τα Παραπολιτικά σε συνεργασία με τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ σας προσφέρουν κάθε εβδομάδα τα διαχρονικά έργα του κορυφαίου Έλληνα λογοτέχνη. Ο Νίκος Καζαντζάκης διαθέτει ένα πλούσιο και πολύπλευρο συγγραφικό έργο, καθώς είναι ένας από τους ελάχιστους συγγραφείς, σε ελληνική ή παγκόσμια κλίμακα, που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, ταξιδιωτική διήγηση, θέατρο, παιδικά βιβλία, κινηματογραφικά σενάρια, μεταφράσεις, αλληλογραφία. Τα μαθήματα που λαμβάνουμε από τα έργα του αποτελούν την απόλυτα αρμονική συνύπαρξη της θεωρίας και της πράξης. Βασικός άξονας των καζαντζακικών έργων είναι η εσωτερική ελευθερία και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, η κοινωνική δικαιοσύνη, η τόλμη, όπως εκφράζεται στον φιλοσοφικό του όρο “Η Κρητική Ματιά”: να κοιτάζεις άφοβα τον φόβο, να ζεις τη ζωή των θνητών και να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι αθάνατος, να αγωνίζεσαι για την καταξίωση της ψυχής, μιας ψυχής διαρκώς πεινασμένης και ανικανοποίητης, που κατατρώγει τη σάρκα και οδηγεί σε πνευματική υπέρβαση και λύτρωση. Η ζωή του, λέγει ο ίδιος, ήταν ένας κακοτράχαλος Ανήφορος, που τον ανέβαινε η σαρανταπληγιασμένη ψυχή του για να φτάσει τον σκοτεινό, τον μυστηριώδη όγκο τού Θεού και να ενωθεί μαζί του. Εν μέσω του πανικού και της απαισιοδοξίας των ημερών μας, ο Λόγος του παραμένει φωτεινός φάρος και ηχεί πιο επίκαιρος παρά ποτέ.
Το φαινόμενο “Καζαντζάκης” εντυπωσιάζει, αφενός, για την ποικιλία των ενδιαφερόντων του και τον όγκο της συγγραφικής παραγωγής, και αφετέρου για την απήχηση του έργου του, τόσο στην παγκόσμια διάστασή της, όσο και στη μεγάλη χρονική διάρκειά της· ίσως να πρόκειται από τις σπάνιες περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων που η ζωή και το έργο του συνεχίζουν αδιάκοπα με αυξανόμενη γεωμετρική πρόοδο να προκαλούν το μεγάλο ενδιαφέρον των αναγνωστών και των μελετητών του αιώνα μας!
Η διεθνής απήχηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες και διαλέκτους, που τον καθιερώνουν ως τον πιο πολυμεταφρασμένο Νεοέλληνα συγγραφέα στον κόσμο. Τα βιβλία του διαχρονικού μας συγγραφέα αποτελούν τις πνευματικές γέφυρες που ενώνουν τον απαράμιλλο νου και την παιδική καρδιά του με όλες τις γενιές αναγνωστών που έχει αγγίξει, εμπνεύσει, εμψυχώσει με τον Λόγο του. Οι γέφυρες αυτές παραμένουν στέρεες με κάθε αναγνώστη του παρόντος ή του μέλλοντος που θα παίρνει στα χέρια του ένα βιβλίο του Νίκο Καζαντζάκη, θα το ανοίγει και θα παλεύει και αυτός μαζί μας με τον θάνατο.
Ο Νίκος Καζαντζάκης με το έργο του θυμίζει στους Έλληνες, αλλά και ανακηρύσσει στα πλάτη της γης, ότι Έλληνας σημαίνει πολιτισμός, ήθος και ηρωισμός. Τα Παραπολιτικά σας προσφέρουν την συλλεκτική σειρά των αριστουργημάτων του οικουμενικού λογοτέχνη, σε υπερπολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις, για να διαβαστούν από όλους τους Έλληνες και να αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές αναγνωστών!
Νίκος Καζαντζάκης
«Από τον αξέχαστο συγγραφέα τού Ζορμπά, ένα μυθιστόρημα μεγαλειώδες και με βαθύ συναισθηματικό αντίκτυπο, που αφηγείται την αγάπη και το πάθος ενός ανθρώπου: του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Γιος ενός ξυλουργού, ο άνθρωπος Ιησούς θα ’θελε να αγαπήσει μια γυναίκα και να αποκτήσει οικογένεια, αλλά η φωνή τού Θεού αντηχεί εκρηκτικά μέσα στην ψυχή του, τον οπλίζει με μια δύναμη ανώτερη από χίλιους στρατούς, του επιβάλλει θυσίες και μαρτύρια. Η εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου, η πάλη μεταξύ σάρκας και πνεύματος, το ένστικτο της ανταρσίας και η ακαταμάχητη επιθυμία του να ενωθεί με τον Θεό, αναδύονται εδώ σε μιαν αφηγηματική τοιχογραφία που δοξάζει την υπέρτατη θυσία τού Χριστού. Επάνω στον σταυρό, ετοιμοθάνατος πια, ο Ιησούς έχει ένα όραμα: πώς θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει το κάλεσμα του Θεού. Είναι πράγματι ο τελευταίος πειρασμός, ο πειρασμός που ο Χριστός αποκρούει, πεθαίνοντας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.»
(Από την ιταλική έκδοση Nikos Kazantzakis, L’ Ultima Tentazione,
Euroclub, Edizioni Frassinelli, Bergamo 1989.)
Ο Νίκος Καζαντζάκης μιλά για το έργο στον πρόλογο του βιβλίου:
Η δυαδική υπόσταση του Χριστού στάθηκε για μένα πάντα βαθύ, ανε¬ξερεύνητο μυστήριο∙ η λαχτάρα, η τόσο ανθρώπινη, η τόσο υπεράν¬θρωπη, να φτάσει ο άνθρωπος ώς το Θεό ‒ ή, πιο σωστά: να επι¬στρέψει ο άνθρωπος στο Θεό και να ταυτιστεί μαζί του· η νοσταλγία αυτή, η τόσο μυστική και συνάμα τόσο πραγματική, άνοιγε μέσα μου πληγές και πηγές μεγάλες.
Από τη νεότητά μου η πρωταρχική αγωνία μου, από όπου πήγαζαν όλες μου οι χαρές κι όλες μου οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυτη, ανήλεη πάλη ανάμεσα στο πνέμα και στη σάρκα.
Μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προανθρώπινες σκοτεινές δυνάμες του Πονηρού· μέσα μου παμπάλαιες ανθρώπινες και προ¬ανθρώπινες φωτερές δυνάμες του Θεού κι η ψυχή μου ήταν η παλαί¬στρα όπου οι δυο τούτοι στρατοί χτυπιούνταν κι έσμιγαν.
Αγωνία μεγάλη· αγαπούσα το σώμα μου, και δεν ήθελα να χαθεί· αγαπούσα την ψυχή μου, και δεν ήθελα να ξεπέσει· μάχουμουν να φι¬λιώσω τις δυο αυτές αντίδρομες κοσμογονικές δυνάμες, να νιώσουν πως δεν είναι οχτροί, είναι συνεργάτες, και να χαρούν, να χαρώ κι εγώ μαζί τους, την αρμονία.
Κάθε άνθρωπος είναι θεάνθρωπος, σάρκα και πνέμα· να γιατί το μυστήριο του Χριστού δεν είναι μονάχα μυστήριο μιας ορισμένης θρησκείας· είναι πανανθρώπινο· σε κάθε άνθρωπο ξεσπάει η πάλη Θεού κι ανθρώπου, και συνάμα η λαχτάρα της φίλιωσης. Τις περισ¬σότερες φορές η πάλη αυτή είναι ασύνειδη, βαστάει λίγο, δεν αντέχει μια αδύνατη ψυχή ν’ αντιστέκεται καιρό πολύ στη σάρκα· βαραίνει, γίνεται κι αυτή σάρκα, κι ο αγώνας παίρνει τέλος. Μα στους υπεύθυ¬νους ανθρώπους, που έχουν μερόνυχτα καρφωμένα τα μάτια τους στο ανώτατο Χρέος, η πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνέμα ξε¬σπάει χωρίς έλεος και μπορεί να βαστάξει ως το θάνατο.
Όσο πιο δυνατή η ψυχή κι η σάρκα, τόσο κι η πάλη πιο γόνιμη κι η τελική αρμονία πιο πλούσια. Δεν αγαπάει ο Θεός τις αδύνατες ψυχές και τις πλαδαρές σάρκες. Το πνέμα θέλει να ’χει να παλέψει με δυνα¬τή, γεμάτη αντίσταση σάρκα· είναι πουλί σαρκοβόρο, που ακατάπαυ¬τα πεινάει, τρώει σάρκα και την εξαφανίζει αφομοιώνοντάς τη.
Πάλη ανάμεσα στη σάρκα και στο πνέμα, ανταρσία κι αντίσταση, φίλιωση κι υποταγή, και τέλος, ανώτατος σκοπός της πάλης, η ένω¬ση με το Θεό ‒ να ο ανήφορος που πήρε ο Χριστός και μας καλεί να πάρουμε κι εμείς ακολουθώντας τα αιματωμένα του αχνάρια.
Πώς να κινήσουμε κι εμείς για την ανώτατη αυτή κορφή, όπου, πρωτότοκος υιός της σωτηρίας, έφτασε ο Χριστός ‒ να το ανώτατο Χρέος του αγωνιζόμενου ανθρώπου.
Ανάγκη λοιπόν, για να μπορούμε να τον ακολουθήσουμε, βαθιά να ξέρουμε τον αγώνα του, να ζήσουμε την αγωνία του, πώς νίκησε τις ανθισμένες παγίδες της γης, πώς θυσίασε τις μεγάλες και τις μικρές χαρές του ανθρώπου κι ανέβηκε, από θυσία σε θυσία, από άθλο σε άθλο, στην κορυφή της άθλησης, στο Σταυρό.
Ποτέ δεν ακολούθησα με τόσο τρόμο την αιματωμένη πορεία του στο Γολγοθά, ποτέ δεν έζησα με τόση ένταση, με τόση κατανόηση κι αγάπη το Βίο και τα Πάθη του Χριστού, όσο τις μέρες και τις νύχτες που έγραφα τον Τελευταίο Πειρασμό. Γράφοντας την εξομολόγηση ετούτη της αγωνίας και της μεγάλης ελπίδας του ανθρώπου ήμουν συ-γκινημένος τόσο που τα μάτια μου βούρκωναν· δεν είχα νιώσει ποτέ με τόση γλύκα, με τόσο πόνο να πέφτει στάλα στάλα το αίμα του Χρι¬στού στην καρδιά μου. Γιατί ο Χριστός, για ν’ ανέβει στην κορυφή της θυσίας, στο Σταυ¬ρό, στην κορυφή της εξαΰλωσης, στο Θεό, πέρασε όλα τα στάδια του αγωνιζόμενου ανθρώπου. Όλα, και γι’ αυτό κι ο πόνος του μας εί¬ναι τόσο γνώριμος και τον πονούμε, κι η τελική νίκη του μας φαίνε¬ται τόσο και δικιά μας μελλούμενη νίκη. Ό, τι είχε βαθιά ανθρώπινο ο Χριστός μας βοηθάει να τον καταλάβουμε και να τον αγαπήσου¬με και να παρακολουθούμε τα Πάθη του σα να ’ταν δικά μας πάθη. Αν δεν είχε μέσα του το ζεστό ανθρώπινο στοιχείο, δε θα μπορούσε ποτέ με τόση σιγουράδα και τρυφερότητα να αγγίξει την καρδιά μας∙ και δε θα μπορούσε να γίνει πρότυπο στη ζωή μας. Αγωνιζόμαστε κι εμείς, τον βλέπουμε κι αυτόν να αγωνίζεται και παίρνουμε κουράγιο· βλέπουμε, δεν είμαστε ολομόναχοι στον κόσμο, αγωνίζεται κι αυτός μαζί μας. Η κάθε στιγμή του Χριστού είναι αγώνας και νίκη. Νίκησε την ακα-ταμάχητη γοητεία της απλής ανθρώπινης χαράς, νίκησε τους πειρα¬σμούς, μετουσίωνε ολοένα τη σάρκα σε πνέμα κι ανηφόριζε∙ έφτασε στην κορφή του Γολγοθά, ανέβηκε στο Σταυρό. Μα κι εκεί ο αγώνας του δεν τέλειωσε· απάνω στο Σταυρό τον πε¬ρίμενε ο Πειρασμός, ο Τελευταίος Πειρασμός· σε μια βίαιη αστρα¬πή άπλωσε το πνέμα του Πονηρού μπροστά από τα λιποθυμισμένα μάτια του Σταυρωμένου το πλανερό όραμα μιας γαλήνιας, ευτυχι¬σμένης ζωής: είχε πάρει, λέει, έτσι του φάνηκε, τον εύκολο στρωτό δρόμο του ανθρώπου, είχε παντρευτεί, είχε κάμει παιδιά, τον αγαπού¬σαν και τον τιμούσαν οι άνθρωποι· και τώρα, γέρος πια, κάθουνταν στο κατώφλι του σπιτιού του, θυμόταν τις λαχτάρες της νιότης του και χαμογελούσε ευχαριστημένος· τι καλά, τι φρόνιμα που έκαμε και πήρε το δρόμο του ανθρώπου, και τι παραφροσύνη ήταν εκείνη να θέλει, λέει, να σώσει τον κόσμο! Τι χαρά που γλίτωσε από τις κακου¬χίες, το μαρτύριο και το Σταυρό!
Να ποιός ήταν ο τελευταίος πειρασμός που ήρθε, σε μιαν αστραπή, να ταράξει τις στερνές στιγμές του Σωτήρα.
Μα ολομεμιάς τίναξε ο Χριστός το κεφάλι, άνοιξε τα μάτια, είδε· όχι, όχι, δεν πρόδωκε, δόξα σοι ο Θεός, δε λιποτάχτησε, εξετέλεσε την αποστολή που του μπιστεύτηκε ο Θεός, δεν παντρεύτηκε, δεν έζη¬σε ευτυχισμένος, έφτασε στην κορυφή της θυσίας, βρίσκεται καρφω¬μένος απάνω στο Σταυρό.
Έκλεισε τα μάτια του ευτυχισμένος∙ και τότε ακούστηκε θριαμβευ¬τικιά η κραυγή: «Τετέλεσται!»
Δηλαδή τέλεψα το χρέος μου, σταυρώθηκα, δεν έπεσα στον πειρα¬σμό.
Για να δώσω ένα ανώτατο πρότυπο στον αγωνιζόμενο άνθρω¬πο, για να δείξω πως δεν πρέπει να φοβάται τον πόνο, τον πειρασμό και το θάνατο, γιατί όλα αυτά μπορεί να νικηθούν, νικήθηκαν κιόλα, γράφτηκε το βιβλίο ετούτο. Ο Χριστός πόνεσε, κι από τότε ο πόνος άγιασε∙ πολέμησε, ώς την τελευταία στιγμή, ο Πειρασμός να τον πλα¬νέψει, κι ο Πειρασμός νικήθηκε∙ σταυρώθηκε ο Χριστός, κι από τότε νικήθηκε ο θάνατος.
Τα Παραπολιτικά σε συνεργασία με τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ σας προσφέρουν κάθε εβδομάδα τα διαχρονικά έργα του κορυφαίου Έλληνα λογοτέχνη. Ο Νίκος Καζαντζάκης διαθέτει ένα πλούσιο και πολύπλευρο συγγραφικό έργο, καθώς είναι ένας από τους ελάχιστους συγγραφείς, σε ελληνική ή παγκόσμια κλίμακα, που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, ταξιδιωτική διήγηση, θέατρο, παιδικά βιβλία, κινηματογραφικά σενάρια, μεταφράσεις, αλληλογραφία. Τα μαθήματα που λαμβάνουμε από τα έργα του αποτελούν την απόλυτα αρμονική συνύπαρξη της θεωρίας και της πράξης. Βασικός άξονας των καζαντζακικών έργων είναι η εσωτερική ελευθερία και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, η κοινωνική δικαιοσύνη, η τόλμη, όπως εκφράζεται στον φιλοσοφικό του όρο “Η Κρητική Ματιά”: να κοιτάζεις άφοβα τον φόβο, να ζεις τη ζωή των θνητών και να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι αθάνατος, να αγωνίζεσαι για την καταξίωση της ψυχής, μιας ψυχής διαρκώς πεινασμένης και ανικανοποίητης, που κατατρώγει τη σάρκα και οδηγεί σε πνευματική υπέρβαση και λύτρωση. Η ζωή του, λέγει ο ίδιος, ήταν ένας κακοτράχαλος Ανήφορος, που τον ανέβαινε η σαρανταπληγιασμένη ψυχή του για να φτάσει τον σκοτεινό, τον μυστηριώδη όγκο τού Θεού και να ενωθεί μαζί του. Εν μέσω του πανικού και της απαισιοδοξίας των ημερών μας, ο Λόγος του παραμένει φωτεινός φάρος και ηχεί πιο επίκαιρος παρά ποτέ.
Το φαινόμενο “Καζαντζάκης” εντυπωσιάζει, αφενός, για την ποικιλία των ενδιαφερόντων του και τον όγκο της συγγραφικής παραγωγής, και αφετέρου για την απήχηση του έργου του, τόσο στην παγκόσμια διάστασή της, όσο και στη μεγάλη χρονική διάρκειά της· ίσως να πρόκειται από τις σπάνιες περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων που η ζωή και το έργο του συνεχίζουν αδιάκοπα με αυξανόμενη γεωμετρική πρόοδο να προκαλούν το μεγάλο ενδιαφέρον των αναγνωστών και των μελετητών του αιώνα μας!
Η διεθνής απήχηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες και διαλέκτους, που τον καθιερώνουν ως τον πιο πολυμεταφρασμένο Νεοέλληνα συγγραφέα στον κόσμο. Τα βιβλία του διαχρονικού μας συγγραφέα αποτελούν τις πνευματικές γέφυρες που ενώνουν τον απαράμιλλο νου και την παιδική καρδιά του με όλες τις γενιές αναγνωστών που έχει αγγίξει, εμπνεύσει, εμψυχώσει με τον Λόγο του. Οι γέφυρες αυτές παραμένουν στέρεες με κάθε αναγνώστη του παρόντος ή του μέλλοντος που θα παίρνει στα χέρια του ένα βιβλίο του Νίκο Καζαντζάκη, θα το ανοίγει και θα παλεύει και αυτός μαζί μας με τον θάνατο.
Ο Νίκος Καζαντζάκης με το έργο του θυμίζει στους Έλληνες, αλλά και ανακηρύσσει στα πλάτη της γης, ότι Έλληνας σημαίνει πολιτισμός, ήθος και ηρωισμός. Τα Παραπολιτικά σας προσφέρουν την συλλεκτική σειρά των αριστουργημάτων του οικουμενικού λογοτέχνη, σε υπερπολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις, για να διαβαστούν από όλους τους Έλληνες και να αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές αναγνωστών!
