Η γνωστή ιστορικός Μαρία Ευθυµίου βρέθηκε στον «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» 90,1, στην εκποµπή «Μίλησέ µου», µε τον δηµοσιογράφο Γιώργο Κουβαρά, και αναφέρθηκε αφενός στον τρόπο µε τον οποίο διδάσκεται σήµερα η Ιστορία, αφετέρου στην έννοια του εµφυλίου και κατά πόσο αυτή έχει επηρεάσει αρνητικά τη χώρα µας.

ΔΗΜ: Έχω απέναντί μου μια σπουδαία κυρία, ιστορικό και ομότιμη καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, την κα Μαρία Ευθυμίου, η οποία εκτός του ότι είναι μία σπουδαία κυρία, είναι μία κυρία αξιαγάπητη διότι ο κόσμος όποτε με δει στο δρόμο μου λένε «θέλουμε περισσότερη Ευθυμίου», και εγώ σήμερα είπα να δώσω Ευθυμίου στη σωστή δόση και αν μπορέσω και λίγο παραπάνω. Ευχαριστώ πάρα πολύ που ήρθατε. Είναι χαρά μου μεγάλη και τιμή. Εκτιμώ όλη αυτή την προσπάθεια που έχετε κάνει, και την έχετε κάνει με μεγάλη επιτυχία, μιας εκλαΐκευσης της ιστορίας μας. Δηλαδή έχετε καταφέρει πράγματα σύνθετα και πράγματα που θέλουν πολύ γνώση να τα απλοποιήσετε και να τα δώσετε στον κόσμο να τα καταλάβει γρήγορα και εύκολα και να τα νιώσει κυρίως. Έχετε δώσει ένα συναισθηματικό στοιχείο στην ιστορία.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Σωστά, η ιστορία δεν μπορεί να μελετηθεί κι αλλιώς γιατί εμπεριέχει όλα τα αισθήματα του ανθρώπου και τη λογική.

ΔΗΜ: Πριν μου πείτε διάφορα πράγματα που θέλω για την ιστορία, θέλω να μου πείτε αν διδασκόμαστε την ιστορία με σωστό τρόπο. Έχω την αίσθηση πάντα ότι μαθαίναμε την ιστορία λίγο παπαγαλία, λίγο με το ζόρι ενώ η ιστορία είναι κάτι τόσο έντονο και τόσο συναισθηματικό που δεν κατάφερναν πάντα να μας κάνουν να το νιώσουμε.  

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Είναι θέμα δασκάλου και βέβαια και ενός κλίματος, αυτό της  αποστήθισης που έχει περάσει πολύ έντονα στην ελληνική παιδεία,  συνδυάζεται με τις εξετάσεις του πανεπιστημίου, και ο Έλληνας είναι πολύ στραμμένος σε αυτή την κατεύθυνση, οπότε όλα υποτάχθηκαν σε κάτι τόσο ανόητο και κενό παντός περιεχομένου το οποίο δούλεψε και ανθρώπους που δεν χαίρονταν τη δουλειά τους και δεν ήταν ακριβώς δάσκαλοι. Όμως εκείνοι που ήταν δάσκαλοι, και είναι δάσκαλοι και έχουν ψυχή και χαρά μεταφέρουν αυτό που πρέπει να μεταφερθεί.

ΔΗΜ: Αυτή η ψυχή και η χαρά θέλω να μου πείτε πώς σας προέκυψε για την ιστορία ειδικά. Δηλαδή εσείς ήσασταν ένα παιδί που ασχολήθηκε από την αρχή, του άρεσε πολύ η ιστορία ή αυτό σας προέκυψε στην πορεία της ζωής σας αυτή η τόση αγάπη και το τόσο πάθος;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Ίσως είναι και στάση ζωής. Θεωρώ ότι στο πολύ μικρό μας πέρασμα αυτή η ζωή αξίζει να τη ζήσει κανείς φωτεινά και δημιουργικά και με αξιοπρέπεια και εξ αυτού δεν αφήνω τον εαυτό μου στη μιζέρια και θεωρώ ότι γίνομαι πλήρης όταν βλέπω τα πράγματα από τη ζωντανή τους πλευρά, την ουσιαστική τους πλευρά· και σε προσωπικό και σε κοινωνικό και σε πολιτικό επίπεδο. Λέω αυτα τα τρία διότι η ιστορία τα εμπεριέχει και τα τρία.  Η ιστορία εμπεριέχει όλες τις επιστήμες του ανθρώπου γιατί είναι η ζωή του. Έναν κώδικα έχουμε όλοι μας από την ώρα που θα γεννηθούμε, τη ζωή τα υπόλοιπα δεν τα ξέρουμε.

ΔΗΜ: Πόσο παραμυθιασμένοι είμαστε οι Έλληνες με την ιστορία μας;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Οι Έλληνες είμαστε πάρα πολύ συγκινημένοι από την έννοια της ιστορίας εξ αυτού  δυνάμει πολλοί φιλίστορες. Αυτό αποδεικνύεται από την συγκίνηση που έχουν με τα μαθήματα της κυρίας Αρβελέρ, με τα όσα λέει ή με επώνυμους και ιστορικούς που έχουν περάσει στο συνειδητό ότι είναι σοβαροί και υπεύθυνοι σε αυτά που λένε. Αυτό πολύ σημαντικό  σχετίζεται βέβαια με μια αναπηρία μας όμως, το ότι δεν στηρίζουμε την ασφάλειά μας και την αυτοπεποίθησή μας σε  αυτό που είμαστε τώρα αλλά σε αυτό που υπήρξαμε στην αρχαιότητα.



ΔΗΜ: Εγώ χρησιμοποίησα τη λέξη «παραμυθιασμένοι» υπονοώντας ότι μπορεί να υπάρχει και ένα στοιχείο ωραιοποίησης μερικές φορές περιόδων της ιστορίας μας που μπορεί να μην έπρεπε να τις ωραιοποιούμε τόσο πολύ. Πιστεύετε ότι υπάρχει αυτό και είναι και ένα στοιχείο καμιά φορά που μας διαφοροποιεί από άλλους λαούς; Δηλαδή δυσκολευόμαστε να δούμε κακές πλευρές ενδεχομένως της ιστορίας μας;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Είναι φυσικό, θα έλεγε κάνεις, συμβαίνει στους περισσότερους λαούς -το εθνικό αίσθημα το θέλει αυτό- να στρογγυλεύεις κάποια πράγματα, να τα ωραιοποιείς στην ουσία για να μην τα αντιμετωπίσεις. Είναι κάποιοι λαοί που δεν το έχουν αυτό ή το έχουν σε μικρότερο βαθμό παραδείγματος χάριν οι Εγγλέζοι. Μου έκανε τεράστια εντύπωση πρόσφατα έγινε το Παγκόσμιο Κύπελλο και η Αγγλία μπήκε στον τελικό από ένα πέναλτι που σφυρίχτηκε εις βάρος της Ολλανδίας, που ήταν αντίπαλός της, και  που ήταν αμφισβητούμενο αυτό το πέναλτι και έγινε στην Ολλανδία μεγάλο θέμα και κίνηση προς τον διαιτητή και στην UEFA. Στην Αγγλία έγινε μια δημοσκόπηση αν πιστεύουνε ότι το πέναλτι δόθηκε σωστά ή αδίκως και ένα μεγάλο ποσοστό των Άγγλων είπε αδίκως. Αυτό είναι καταπληκτικό, θέλω να πω δεν είναι εύκολο.

ΔΗΜ: Είναι κάτι που δεν μας χαρακτηρίζει πολύ εμάς αυτό.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Θεωρώ τον εαυτό μου ότι είμαι έντιμη σε κάποια πράγματα και τα κοιτώ στα μάτια αλλά εγώ θα έλεγα ότι «ήταν σωστό». Καταλάβατε τι θέλω να πω γιατί και μόνη μου θα ‘θελα, εκείνη την ώρα, να παραποιούσα την αλήθεια για να το πιστέψω γιατί είναι δικό μου.

ΔΗΜ: Τι είναι πιο δημιουργικό να είμαστε έτσι δηλαδή μερικές φορές να λέμε «δεν πειράζει τώρα και ένα λάθος, δεν θα τα κάτσουμε να ασχοληθούμε εμείς είμαστε σπουδαίοι». Ή να κάτσουμε και να πούμε «όχι παιδιά λάθος» και να το ξαναδούμε μπας και μάθουμε τίποτα από αυτό και να το παραδεχτούμε. Τι είναι πιο δημιουργικό για έναν λαό;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Και τα δύο συμβαίνουν στους λαούς γιατί όλοι θα κάνουν κάποιο λάθος και δεν πρέπει να χάσεις το ρυθμό σου από το ένα λάθος αλλά το να κοιτάς τα μάτια όλες τις παραμέτρους, και αυτές που πονάνε, αυτό είναι δημιουργικό, είναι παραγωγικό. Πρέπει να σας πω ότι εμένα με έχει καταπλήξει επειδή 20 περίπου χρόνια τώρα κάνω αυτά τα μαθήματα σε εκατοντάδες τόπους, πόσο δύσκολα πράγματα ακούει ο μέσος ακροατής -που είναι πολλοί- χωρίς να αντιδρά και σιωπώντας προσπαθώντας να το σκεφτεί, που είναι το πιο υγιές. Δεν είναι ανάγκη να το δεχτείς αμέσως αλλά αν δεν αντιδράσεις με τον εύκολό μας τρόπο της αποδόμησης τότε εκεί έχεις το σίγουρο λάθος.

ΔΗΜ: Ποιες περίοδοι της ελληνικής Ιστορίας θα λέγατε ότι είναι οι πιο δημιουργικές και οι περίοδοι που δικαιολογούν να είμαστε πάρα πολύ ευχαριστημένοι που είμαστε Έλληνες., και ποιες περίοδοι είναι αυτές για τις οποίες θα έπρεπε να ξαναδούμε και να δούμε ενδεχομένως αν εμείς φταίγαμε που τα πράγματα δεν πήγανε καλά.  

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Είναι αρκετές περίοδοι. Υπάρχουν τέτοιες περίοδοι και φυσικά και μέσα στις καλές υπάρχουν ενδιάμεσα κακά τμήματα. Δεν υπάρχει μοναδικό, όπως και το αντίστροφο. Φυσικά η κλασική αρχαιότητα ήτανε σπουδαία. Η μυκηναϊκή περίοδος επίσης γιατί έβαλαν τις βάσεις πολλών. Κορυφαία ήταν η ελληνιστική περίοδος οπότε ο Ελληνισμός έγινε διεθνής, κυριολεκτικά διεθνής. Πώς είναι σήμερα η αγγλική κουλτούρα... Ήταν μια  παγκοσμιοποίηση της εποχής φυσικά στα μέτρα της Ανατολικής Μεσογείου και της Εγγύς και Μέσης Ανατολής που δεν ήταν μικρό, γινόταν  το μεγάλο παιχνίδι της ανθρωπότητας μέχρι τότε. Η ελληνιστική είναι κορυφαία, και επίσης είναι περίοδοι του Βυζαντίου πολύ σημαντικές, και ο 11ος αιώνας που είναι αιώνες παρακμής όμως έχει πάρα πολλά στοιχεία προσπάθειας αντιστροφής των πραγμάτων. Ακόμη και ο 14ος και ο 13ος που είναι οι αιώνες πλέον που πλησιάζει το Βυζάντιο στο τέλος του το Βυζάντιο μπαίνει σε Αναγέννηση πριν από τη Δύση. Η Αναγέννηση κανονικά πέρασε πρώτα από τον αραβικό πολιτισμό, από το Βυζάντιο και έπειτα στην Ιταλία. Δεν έχουμε κατανοήσει ότι οι Άραβες προηγήθηκαν όλων στους προβληματισμούς που αργότερα έγιναν ευρωπαϊκοί και που οδήγησαν στο σύγχρονο παγκόσμιο πολιτισμό. Σε αυτό προηγήθηκαν οι Άραβες, το ίδιο και το Βυζάντιο και αυτό είναι προς μεγάλο του έπαινο διότι ψυχορραγούσε στην πραγματικότητα, και με τεράστια εσωτερικά προβλήματα σχεδόν σε όρια εμφυλίου πολέμου παρόλα αυτά πολύ σπουδαίοι λόγιοι, αγιογράφοι και ζωγράφοι και τα λοιπά έφεραν επαναστάσεις θα έλεγε κανείς να διαβάσει σήμερα τα λόγια τους.

ΔΗΜ: Πριν κλείσουμε το πρώτο μέρος της συνέντευξης  ακούγαμε το «τα τρένα που φύγαμε» με την υπέροχη φωνή της Β. Μοσχολιού, ένα τραγούδι του Στ. Ξαρχάκου. Μου έχετε φέρει πάρα πολύ ωραία τραγούδια και έχω εντυπωσιαστεί γιατί είναι τραγούδια με τα οποία και εγώ έχω μία επικοινωνία ιδιαίτερη και θέλω να σας ρωτήσω λίγο γιατί αυτά τα τραγούδια.  Ας πούμε γιατί «τα τρένα που φύγαν»;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Υπέθεσα ότι η συζήτησή μας θα φτάσει ίσως και στη μεταπολεμική Ελλάδα και στην ξενιτιά η οποία είναι πολύ μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας γιατί είμαστε ήμασταν πάντα ένας λαός διασπορικός Είναι μες στα χαρακτηριστικά μας. Άλλοτε διασπορικός ως νικηφόρα κίνηση και άλλοτε ως αποτέλεσμα ηττών που όμως έπρεπε να τις διαχειριστούμε.
ΔΗΜ: Είχαμε μείνει στη διήγησή σας στο Βυζάντιο, μου λέγατε ότι το Βυζάντιο του 13ου και του 14ου αιώνα ήταν ουσιαστικά ο προάγγελος της Αναγέννησης.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Ακριβώς και μετά θα επέλεγα το 18ο αιώνα που μέσα σε συνθήκες τουρκοκρατίας ο ελληνισμός εκτινάσσεται κυριολεκτικά, αυτό είχε ξεκινήσει από το 16ο αλλά ολοκληρώνεται η εκτίναξη του στο 18ο με εξαιρετικά σχολεία, τα καλύτερα της Βαλκανικής, καθόλου κρυφά με σπουδαία κτίρια στα οποία διδάσκονταν Αστρονομία, φυσικές επιστήμες.

ΔΗΜ: Όλα αυτά μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Βεβαίως, υπήρχαν αίθουσες πειραμάτων φυσικής και χημείας, βιβλιοθήκες, δανειστικές βιβλιοθήκες. Απίστευτα πράγματα στα καλύτερα σχολεία της Βαλκανικής.

ΔΗΜ: Όλα αυτά πώς συνάδουν με τη σκλαβιά;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Ήταν μια κυριαρχία,  κυρίαρχος ήταν ο Οθωμανός ο οποίος έδινε το στίγμα αλλά οι αυτοκρατορίες είναι το πιο μακρόβιο σχήμα διοίκησης στην ανθρώπινη ιστορία. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία έζησε περίπου 800 χρόνια, το Βυζάντιο περίπου 1.000, η Οθωμανική Αυτοκρατορία 600 και χρόνια, η αυστριακή Αυτοκρατορία 600 τόσα χρόνια. Για να τα καταφέρνουν αυτά οι αυτοκρατορίες έχουν έναν συνδυασμό αυταρχισμού και αμείλικτης σε κάποια σημεία κεντρικής διοίκησης και τοπικές και επιμέρους ελευθερίες. Ο συνδυασμός αυτός είναι λεπτός αλλά λειτουργεί.

ΔΗΜ: Μετά από όλα αυτά έρχεται η ελληνική επανάσταση.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Ο 18ος αιώνας στην ουσία ετοίμασε την ελληνική επανάσταση διότι όπως έλεγε ο Σπυρίδων Τρικούπη στην ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως ότι είναι αδύνατον να συγκατοικούσιν δύο λαοί εκ των οποίων ο μεν αρχόμενος  προοδεύει ο δε άρχων παραμένει στάσιμος.

ΔΗΜ: Εδώ είναι τρομερό πως αυτή η παιδεία η οποία καλλιεργήθηκε την εποχή εκείνη της σκλαβιάς βοήθησε στην επανάσταση.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Απολύτως, όχι μόνο η παιδεία αλλά κυρίως η οικονομική δράση. Το εμπόριο και η ναυτιλία που είναι τα κύρια μας χαρακτηριστικά.

ΔΗΜ: Το εμπόριο και η ναυτιλία φαίνεται ότι είναι πάρα πολύ κρίσιμα για την πορεία της Ελλάδας και μετά την ελληνική επανάσταση.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Βέβαια, μετά την ελληνική επανάσταση η ναυτιλία άρχισε να ανακάμπτει και στο μικρό βασίλειο αλλά οι Έλληνες ήταν πολύ πιο διαδεδομένοι στην εγκατάστασή τους κυρίως στη Μαύρη Θάλασσα και στην Ανατολική Μεσόγειο και εκεί υπήρχαν ισχυρότατοι τραπεζίτες, έμποροι, χρηματιστές, άνθρωποι του επιχειρείν και σε αυτό στο οποίο υπερέχουμε σταθερά είναι το επιχειρείν στη θάλασσα.

ΔΗΜ: Σας έχω ξανακούσει να το λέτε αυτό και να λέτε ότι στην ουσία η ταυτότητα  της Ελλάδας και η ταυτότητα του Έλληνα είναι συνυφασμένη με επιχειρείν στη θάλασσα και διαβλέπω ένα θαυμασμό σας για αυτό.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Απόλυτα, μάλιστα πέρυσι μπήκα σε εμπορικά πλοία, «μπάρκαρα»...  Εγώ από τον κάμπο της Λάρισας, τι θέλει  μια Λαρισαία στα εμπορικά πλοία αλλά σαν ένα φόρο τιμής στην ελληνική Ναυτοσύνη. Για μένα αυτό είναι ιερό και επίσης μου προξενεί πάντα έκπληξη πως δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει. Δηλαδή ο μέσος Έλληνας δεν γνωρίζει ότι η ελληνική εμπορική ναυτιλία είναι σταθερά στις 3 πρώτες του κόσμου σχεδόν κάθε χρόνο και πολύ συχνά η πρώτη στον κόσμο, και συνολικά σε διάφορους δείκτες είναι η πρώτη στον κόσμο. Αυτό είναι μεγάλο πράγμα και δεν το ξέρουμε.

ΔΗΜ: Θέλω να έρθουμε στην πιο πρόσφατη ιστορία μας μετά την επανάσταση.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Μετά το 1930 και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι το πρώτο ανεξάρτητο κράτος της Ανατολικής Μεσογείου και το πρώτο τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που αποκόπτεται από την Οθωμανική αυτοκρατορία και εξελίσσεται σε ανεξάρτητο κράτος. Αυτό είναι μια πρωτοπορία της ελληνικής περίπτωσης για το οποίο θα έπρεπε να είμαστε περήφανοι. Σε αυτό το κράτος στο 19ο  αιώνα είναι μια πολύ σημαντική περίοδος η περίοδος των τελευταίων 20 χρόνων, κυρίως θα έλεγα η περίοδος Κουμουνδούρου και Τρικούπη οπότε και έγιναν σοβαρότατα βήματα εκσυγχρονισμού της Ελλάδος. Αν και τα πρώτα σπουδαία τα είχε κάνει και ο Καποδίστριας και η αντιβασιλεία. Η αντιβασιλεία, κυρίως ο Λουντβιχ Φον Μαουερ ήτανε συγκλονιστικές προσωπικότητες σε αυτό το ζήτημα. Ωστόσο μέσα από εσωτερικές διεργασίες αυτής της κοινωνίας στο τέλος του 19ου αιώνα η Ελλάδα ήταν σε θέση να κόψει τον Ισθμό της Κόρινθου. Ένα από τα μεγάλα τεχνικά έργα που είναι στις εκδόσεις που αφορούν τα τεχνικά έργα του 19ου αιώνα παγκοσμίως είναι και η κοπή τους Ισθμού της Κορίνθου. Η δημιουργία του σιδηροδρομικού δικτύου, η δημιουργία τραπέζης, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος έχει δημιουργηθεί στα μέσα του 19ου αιώνα. Χρηματιστηρίου, έχει σημασία αυτό για τη βελτίωση των ενόπλων δυνάμεων κάτι το οποίο μας βοήθησε λίγο μετά όταν θα έχουμε το μακεδονικό αγώνα και κυρίως τους βαλκανικούς πολέμους που είναι οι πιο επιτυχημένη πολεμική σύγκρουση που έχει να δείξει ο ελληνισμός  

ΔΗΜ: Επειδή μου αναφέρατε το σιδηροδρομικό δίκτυο, μου ξύνετε μία πληγή. Δηλαδή από τότε έχουμε αυτό το σιδηροδρομικό δίκτυο στην Ελλάδα.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Όχι έχει στο μεταξύ εκσυγχρονιστεί στην κύρια γραμμή δηλαδή η Αθήνα- Θεσσαλονίκη και αν δεν κάνω λάθος και μέχρι την Πάτρα. Έχει γίνει ηλεκτρικό και έχουν γίνει νέα τούνελ τα οποία έχουν παρακάμψει την καταπληκτική διαδρομή πάνω στα βουνά που είχε δημιουργηθεί επί Χαριλάου Τρικούπη που ελπίζω να συντηρηθεί ως τουριστική  διαδρομή γιατί είναι συγκλονιστικό το θέαμα που έβλεπες. Όμως  το θέμα του σιδηροδρόμου δεν χειριστήκαμε αυτό το προικιό

ΔΗΜ: Πώς γίνεται η Ελλάδα, μία ευρωπαϊκή χώρα να έχει τόσο νωρίς σιδηροδρομικό δίκτυο και σήμερα να υπολείπεται τόσο πολύ των άλλων ευρωπαϊκών χωρών οι οποίες ουσιαστικά ζουν μέσα από το σιδηρόδρομο.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Η Ελλάδα επέλεξε το οδικό δίκτυο. Η αλήθεια είναι ότι είναι πάρα πολύ ποικίλη χώρα δηλαδή γεωγραφικά το παιχνίδισμα των άγριων βουνών της, είναι μακρόστενη χώρα και τα λοιπά θεωρήθηκε ότι το οδικό δίκτυο είναι το προσφορότερο και σε αυτό δεν είμαστε αποτυχημένοι. Το οδικό μας δίκτυο και ιδιαίτερα τα τελευταία 30 χρόνια είναι εξαιρετικό και επιπλέον δεν υπάρχει χωριό στο οποίο να μη φτάνει το οδικό μας δίκτυο. Φυσικά σε χώρες σαν την Ελβετία φτάνει και το σιδηροδρομικό δίκτυο και στο τελευταίο χωριό ή κάπως έτσι. Δεν λέω αν είναι χειρότερα ή καλύτερα, εγώ με λάτρης του σιδηροδρόμου.

ΔΗΜ: Ποια είναι αυτά που εσάς σας πληγώνουν από την ιστορία της Ελλάδας;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Ο εμφύλιος. Η δεκαετία του ’40. Ο εμφύλιος του ’43-‘49 νομίζω είναι ότι είναι ό,τι βαρύτερο έζησε η χώρα και αν κανείς το δει συνδυαστικά με τον μακρύτατο εμφύλιο, που ευγενικά το λέμε «εθνικός διχασμός» το ’15-‘16 που στην ουσία σύρθηκε μέχρι το ‘40 για να μεταλλαχθεί σε νέο εμφύλιο πριν ήταν Βασιλικοί -Βενιζελικοί και μετά έγινε Αριστεροί-Δεξιοί κάτι το οποίο μας κυνηγά μέχρι σήμερα. Δεν έχει σταματήσει λεπτό.

ΔΗΜ: Θεωρείτε ότι ακόμα και σήμερα σημαίνει κάτι αυτό αυτός ο διχασμός;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Απολύτως! Η ασύλληπτη πόλωση την οποία έχουμε, η επιχειρηματολογία ένθεν και ένθεν κυρίως από την Αριστερά θα έλεγε κανείς η οποία έγινε πια εκδικητική. Σε ένα βαθμό δικαιολογούνται πολλά αλλά από ένα σημείο και πέρα έγινε απλώς εκδικητικό και κενό περιεχομένου. Η πόλωση  υπάρχει και στις δύο πλευρές. Καμιά φορά με πιάνει ένας καημός  λέω «ρε παιδί μου θα ξεφύγουμε από αυτό τον ρόγχο;». Έχει ξεπεράσει πλέον το πολιτικό δηλαδή αυτή η σύγκρουση για τη σύγκρουση και την ακύρωση για την ακύρωση και όλο αυτό το σκηνικό δεν είναι καν πολιτικό. Είναι βλακώδες. Δηλαδή η βλακεία δεν είναι ούτε θρησκευτική ούτε ιδεολογική, και ο μουσουλμάνος είναι βλάξ και ο χριστιανός είναι βλαξ και ο κομμουνιστής είναι βλαξ και ο φιλελεύθερος είναι βλάξ. Θέλω να πω η βλακεία είναι απόλυτη αξία, απέραντη. Όπως έλεγε ο Αϊνστάιν ένα πράγμα είναι απέραντο στο σύμπαν, η βλακεία. Ε,  λοιπόν εμείς οι Έλληνες κάνουμε καθημερινά θυσίες στο βωμό της βλακείας. Δεν είναι πλέον καν πολιτικό.

ΔΗΜ: Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια -βέβαια είμαστε ακόμα μέρος της ιστορίας και ίσως δεν μπορεί να γραφτεί η ιστορία και είναι ίσως κάπως βαρύ να ρωτάω μία ιστορικό- όμως εγώ θα σας ρωτήσω. Θεωρείτε ότι αυτή η περίοδος που περάσαμε από το 2009 -2010 μέχρι το 2019 είναι μία περίοδος που μας έχει σφραγίσει αρνητικά; Είναι μία περίοδος που είναι πληγή γιατί η χώρα; Την έχουμε ξεπεράσει; Θα μας δημιουργήσει ενδεχομένως νέα κόμπλεξ για το μέλλον γιατί ζούμε με τα κόμπλεξ του εμφυλίου και του εθνικού διχασμού εδώ και πολλά χρόνια και το ξέρουμε αυτό.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Βεβαίως και επιπλέον ότι αυτή η κρίση έβλαψε το κύρος της χώρας πάρα πολύ και είναι δύσκολα ανακάμψιμο. Έχει βέβαια ελαφρώς θεραπευθεί, αλλά μένουν πολλά βήματα να γίνουν. Εμείς είμαστε ένας λαός χωρίς αυτοπεποίθηση, την αυτοπεποίθησή μας την αντλούμε από το παρελθόν, δεν την αντλούμε από το παρόν. Σας είπα, είμαστε πρώτοι στην ναυτιλία παγκοσμίως και δεν θέλουμε να το ακούμε γιατί μας ταράζει...  Αυτό το μίζερο κλίμα το οποίο όπως είπαμε είναι βλακώδες. Δεν είναι ιδεολογικό, είναι ιδεολογικοποιημένο. Σε αυτή τη χώρα όποιος είναι φωτεινός, δημιουργικός είναι συντηρητικός και όποιος είναι κλαψιάρης και μίζερος είναι προοδευτικός.  Είπαμε η βλακεία είναι μεγέθους όχι Ιμαλαίων, είναι από δω μέχρι την  Σελήνη.  Όπως λέω αν ζούσαν οι ιδρυτές της ψυχιατρικής θα είχαν σκίσει  σε όλα τους τα πτυχία με αυτό το λαό διότι ο Έλληνας έτσι κι ακούσει έναν ξένο να πει το παραμικρό αρνητικό για τη χώρα του θα τον κάνει με τα κρεμμυδάκια,  έτσι και βρεθούν 10 Έλληνες σε ένα καφενείο, σε ένα σαλόνι σπιτιού και συζητάνε για τη χώρα και κάποιος πει «πάει κάπως καλά αυτό το θέμα» θα πέσουν όλοι πάνω του. Μη τύχει και ακουστεί κάτι αισιόδοξο. Με αυτή τη σχιζοφρένεια δεν πας  πουθενά. Δεν σε πάει πουθενά αυτό το πράγμα, είναι ένα αδιέξοδο και είναι ένα παιχνίδι θρασύδειλο γιατί έχουμε μάθει να είμαστε μίζεροι για να κερδίζουμε. Να σας πω κάτι και δεν θα το αποδώσω στην τουρκοκρατία αλλά είναι ένας τρόπος· στη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όταν σου συνέβαινε κάτι σε τοπικό επίπεδο έγραφες γράμμα στο σουλτάνο κατευθείαν και αν δείτε αυτές τις επιστολές είναι όλες μες στην κλάψα. «Σουλτάνε μου φέτος ψόφησαν τα βόδια στην περιοχή μας, τα γελάδια μας έτσι, ο φόρος είναι αυτός και ο φτωχός λαός υποφέρει» κλπ. Μπορεί να είναι έτσι μπορεί και να μην είναι έτσι δηλαδή να είχε κάποιο οικονομικό πρόβλημα η περιοχή και να το υπερβάλει για να δημιουργήσει κλίμα στο σουλτάνο και να κερδίσει οπότε σου λεει κλάψε, καραγκιόζης δηλαδή

ΔΗΜ: Πουλάει η κλάψα στην πολιτική;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Μόνο κλάψα έχουμε

ΔΗΜ: Υποτίθεται ότι πουλάει ελπίδα στην πολιτική, το όραμα και όλα αυτά  αυτά πάνε με την κλάψα;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Οι ίδιοι οι ίδιοι οι πολιτικοί πρέπει να προβάλλουν όραμα και φως όσοι δεν είναι τελείως βλάκες όμως γιατί είπαμε η βλακεία είναι μεγάλο μέγεθος και σε αυτό μετέχουμε όλοι 10 εκατομμύρια Έλληνες. Ο πολιτικός οφείλει δηλαδή να δίνει διέξοδο αλλά ο ίδιος ωφελείται από την κλάψα των υπολοίπων διότι ο «πελάτης» του κλαψουρίζων έρχεται σε αυτόν και παρουσιάζεται ως ο  καλός πατήρ ο οποίος θα  του δώσει τη λύση σε αυτόν τον κλαψιάρη αναξιοπρεπή τύπο που έρχεται να ζητήσει να διοριστεί το παιδί του ενώ δεν το αξίζει.

ΔΗΜ: Θέλω να ρωτήσω αυτά μου λέγε είναι οι κακές μας πλευρές, τις λέτε στις διαλέξεις σας όταν πάτε στον κόσμο;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Απολύτως, ναι.

ΔΗΜ: Πώς αντιδρούν;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Νομίζω ότι είμαστε έτοιμοι να κοιταχτούμε στον καθρέφτη. Βαρεθήκαμε να είμαστε τόσο άσχημοι. Κοιτάμε στον καθρέφτη και λέμε «στάσου ρε παιδάκι μου, χαμογέλασε και λιγάκι. Ζεις σε αυτή τη χώρα, αυτή που είναι». Το μόνο που δεχόμαστε είναι ότι είναι όμορφη χώρα μας και μόνο την ομορφιά της, τίποτα άλλο όμως. Δηλαδή άμα γίνει μία γέφυρα στην κάτω Κολοπετινίτσα , ας πούμε, και πει κάποιος από εκεί «βρε συ τι καλά που έγινε η γέφυρα», θα του πουν «τι λες βρε βλάκα αλλά δεν έγινε στην Άνω Κολοπετινίτσα». Δηλαδη αντί να πούμε ναι, τι καλά έγινε μια γέφυρα στην κάτω Κολοπετινίτσα άντε τώρα και η σειρά της Άνω. Όχι, δεν πρέπει να αναφερθεί καθόλου ότι έγινε η γέφυρα στην κάτω Κολοπετινίτσα.

ΔΗΜ: Νομίζω ότι η ομορφιά υπήρξε διαχρονικά για τους Έλληνες μια πηγή έμπνευσης και μία πηγή δημιουργίας. Από την αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα αυτό το στοιχείο της ομορφιάς είναι ίσως το μόνο που μας ενώνει τελικά.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ:  Το έχουμε δηλαδή ξέρω ότι είστε θαυμαστής της ελληνικής μουσικής θεωρώ ότι η Ελλάδα παράγει πολύ σπουδαία μουσική. Παράγει  και σκουπίδια, όλοι οι λαοί έχουν και τα σκουπίδια τους μάλιστα αυτοί των οποίων η μουσική προβάλλεται πιο πολύ έχουν άπειρα σκουπίδια, πολύ πιο πολλά από μας αλλά έχουμε και πάρα πολύ ωραία μουσική και θαυμάσιο στίχο. Ασυναγώνιστο στίχο, μόνο στη Λατινική Αμερική νομίζω μπορείς να βρεις στίχους σαν την ελληνική περίπτωση. Τραγουδάμε τους ποιητές μας και ξέρουμε να αγαπιόμαστε. Κοιτάξτε, μισούμαστε τόσο πολύ, είμαστε ένας τόσο δηλητηριώδης λαός που επειδή είμαστε και Μεσογειακοί και έχουμε και τη ζεστασιά παραλλήλως και δεν μπορούμε να διαχειριστούμε αυτό το σχιζοφρενικό όταν βρεθούμε σε ώρα που η τρέλα μας μας αλλάζει το ρυθμό του αισθήματος μας αγαπιόμαστε πολύ και για αυτό για μένα  ιερή στιγμή είναι τα πανηγύρια μας. Τα πανηγύρια μας είναι η ώρα που αυτός ο σχιζοφρενικός λαός κάνει ένα κλικ και για λίγη ώρα χορεύει με το διπλανό του και τον ερωτεύεται και μετά του κάνει μήνυση την επόμενη μέρα.

ΔΗΜ: Μου αρέσει πάρα πολύ αυτο που λέτε για τα πανηγύρια και το επαναλαμβάνετε συχνά, θέλω να μου πείτε για την ελληνική δημοτική μουσική και τον στίχο.   

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι είναι πραγματικά πανέμορφο. Το έχουν τα δημοτικά τραγούδια των λαών να είναι πολύ όμορφα γιατί είναι πολύ βουλεμένα στο χρόνο, έχει σημασία αυτό, και εμείς έχουμε κι αυτή τη γλώσσα που είναι δουλεμένη με την ποίηση εδώ και χιλιάδες χρόνια. Καταγεγραμμένη ως ποίηση, έχει σημασία. Η ελληνική γλώσσα γράφεται από το 1.500 προ Χριστού μέχρι σήμερα, συνεχώς.

ΔΗΜ: Έχετε αυτή την αγάπη και τον θαυμασμό στην ναυτοσύνη, και η Ελλάδα είναι η θάλασσά της αλλά αν σας έλεγα που θέλετε να περνάτε το περισσότερο μέρος της ζωής σας θα θέλατε να το περνάτε σε ένα βουνό στην Ελλάδα ή στη θάλασσα;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Είμαι ορειβάτισσα 50 χρόνια και εξ αυτού έχω πιο πολύ τρυγήσει τα βουνά μας στα οποία βρίσκω μεγαλύτερη πνευματικότητα. Με συμμαζεύουν δηλαδή περισσότερο. Η θάλασσα  περισσότερο με μαγεύει. Είναι ξωτικό η θάλασσα, το βουνό σε κάνει πιο εσωστρεφή και εγώ επειδή δεν με εκτιμώ πολύ στο πόσο συγκρατημένη είμαι, γενικά είναι μεσογειακή και παθιασμένη και επιπόλαιη το βουνό με βοηθάει στον χαρακτήρα.

ΔΗΜ: Πώς το βλέπετε το μέλλον της Ελλάδας; Δηλαδή ποιο θα θέλατε να είναι το όραμα στην Ελλάδα;  

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Να γεννήσουμε παιδιά για να μην χαθούμε βιολογικά. Αυτό είναι το πιο τραγικό σενάριο και δεν είναι καθόλου στον αέρα. Στηρίζεται μαθηματικά και κινδυνεύουμε σε εκατό τόσα χρόνια στην πραγματικότητα να χαθούμε και άμα χαθούμε θα χαθούμε και πολιτισμικά δηλαδή θα χαθεί και η γλώσσα μας και οι παραδόσεις μας. Ξέρετε πόσοι λαοί έχουν χαθεί στην ανθρώπινη ιστορία;  

ΔΗΜ: Να σας  μία να βάλω μια δύσκολη ερώτηση, την έβαλα και στο debate του ΠΑΣΟΚ, στον κύριο Γερουλάνο, αλλά πιστεύω ότι είναι μία ερώτηση που πρέπει να μας απασχολεί. Η νόμιμη μετανάστευση είναι κατά τη γνώμη σας τρόπος για να λύσουμε και το δημογραφικό μας;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Να λύσουμε όχι, αλλά η νόμιμη μετανάστευση η οποία έχει έναν αριθμό ανθρώπων που μπορείς να τους διαχειριστείς, να τους προσφέρεις αξιοπρεπή διαμονή αλλά και όλες τις παραμέτρους που να γίνουν τμήμα της κοινωνίας, φυσικά. Ξέρετε όλες οι κοινωνίες, όλες, έχουν αναμίξεις μέσα στην ιστορία και οι οποίες μες στο χρόνο έγιναν φυσικές πλέον.

ΔΗΜ: Τον Ελληνισμό στο σύνολό του, την ομογένεια, αυτό που είναι η Ελλάδα σαν έθνος το αξιοποιούμε σαν χώρα ή όχι; Τι αίσθηση έχετε;

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Προφανώς όχι επαρκώς. Πρέπει να σας πω όμως το εξής οι ξενιτεμένοι μας έχουν τέτοια υγιή αγάπη για την Ελλάδα που δεν την έχουμε εμείς. Ξε-μιζεριάζουν εκεί που είναι. Βρίσκονται σε χώρες που δεν σηκώνει αυτή η αναξιοπρέπεια της συνεχούς απόρριψης με την οποία οχυρωνόμαστε, και επίσης είναι δημιουργικοί. Αυτοί δίνουν καλύτερο στίγμα ελληνισμού. Εκείνοι είναι οι «δάσκαλοί» μας, θα έλεγα, και τώρα που έχουνε φύγει και τα πολλά μας νέα παιδιά ευτυχώς υπάρχει μία επιστροφή, όχι επαρκής καθόλου αλλά υπάρχει μια επιστροφή.

ΔΗΜ:  Βέβαια φεύγουν και κάποιοι άλλοι τώρα γιατί υπολείπεται το θέμα των μισθών μας οπότε έχουμε ακόμα κάποιες απώλειες.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Οπωσδήποτε είναι διαφορετικές κλίμακες. Πρώτα -πρώτα αποκρύπτουμε πόσο μαύρο χρήμα υπάρχει. Δηλαδή είναι τελείως άλλες οι πραγματικότητες από αυτές που έρχονται στα καταγεγραμμένα στοιχεία, το ξέρουμε όλοι ωστόσο όταν  βρίσκομαι με φίλες στο εξωτερικό και τους ρωτώ τι μισθό παίρνουν, μου λένε πάντα το μεικτό τους μισθό. Πάντα,  δεν διανοούνται να μου πουν τον καθαρό τους μισθό και εγώ όταν παίρνω στο τέλος της χρονιάς τη  φορολογική μου δήλωσή μου από το πανεπιστήμιο με το τι χρήματα παίρνω μένω άναυδη. Λέω «παίρνω εγώ όλα αυτά τα λεφτά!». Είναι διπλά από αυτά που εγώ παίρνω αλλά αν μου πείτε πόσα παίρνω το μήνα μεικτά δεν το ξέρω.

ΔΗΜ: Βέβαια οι παροχές που έχετε με βάση τα χρήματα που πληρώνετε στην εφορία ή στην ασφάλισή σας δεν είναι ικανοποιητικές στην Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να έχει ικανοποιητικές παροχές.

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Η Ελλάδα έχει δώσει παροχές ανήκουστες. Δηλαδή να παίρνουν σύνταξη άνθρωποι στα 35 και στα 45 και τα λοιπά...

ΔΗΜ: Αυτά επιτέλους σταμάτησαν

Μ.ΕΥΘΥΜΙΟΥ: Όχι απλώς μειώθηκαν. Ή να παίρνουν τα παιδιά κάθε χρονιά καινούργιο βιβλίο! Ένα σωρό από τις πάμπλουτες χώρες διακινούν το ίδιο βιβλίο στο σχολείο επί τρία παιδιά. Τρεις χρονιές και στην τρίτη χρονιά το βιβλίο πολτοποιείται. Εδώ το παιδί παίρνει το βιβλίο, αρχίζει να το σκίζει από την πρώτη μέρα, το πετάει την τελευταία μέρα. Θέλω να πω ότι υπάρχουν παροχές αυτή τη χώρα που άλλος δεν τις έχει και  άλλες που θα έπρεπε να υπάρχουν. Λόγω της έλλειψης λογικής και κοινωνικού ελέγχου σε αυτά τα πράγματα.

ΔΗΜ: Θέλω να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ που ήρθατε.