Περισσότεροι από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως βρίσκονται σήμερα υπό πλήρη ή μερική απομόνωση, καθώς οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί δημόσιας υγείας προσπαθούν να περιορίσουν τις συνέπειες από την πανδημία του COVID-19. Η πλειονότητα των εργαζομένων εργάζεται πλέον από το σπίτι, αξιοποιώντας την τεχνολογία για εξ αποστάσεως επικοινωνία και συνεργασία.

Η ιστορία δείχνει ότι οι κοινωνικές αλλαγές που πραγματοποιούνται σε περιόδους κρίσεων για την αντιμετώπισή τους συχνά στη συνέχεια αποκτούν μόνιμο χαρακτήρα. Με παρόμοιο τρόπο και με ήδη σοβαρό αντίκτυπο στις κοινωνίες και τις οικονομίες παγκοσμίως, η πανδημία του κοροναϊού είναι πιθανό να επιφέρει ορισμένες μόνιμες αλλαγές στον εργασιακό τομέα. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες:

Προτεραιότητα στον άνθρωπο

Καθώς εκτυλίσσεται η πανδημία, πολλές επιχειρήσεις αλλάζουν τη λειτουργία τους, μετατοπίζοντας για παράδειγμα την παραγωγή τους σε διαφορετικά προϊόντα και υπηρεσίες. Εταιρείες καλλυντικών παράγουν πλέον απολυμαντικά, ενώ εταιρείες με μηχανολογικό εξοπλισμό και τεχνογνωσία χρησιμοποιούν τον χώρο του εργοστασίου τους για την κατασκευή βασικού ιατρικού εξοπλισμού, όπως μηχανήματα αναπνευστικής υποστήριξης. Στον τομέα της εκπαίδευσης, πολλές επιχειρήσεις παρέχουν πόρους για την υποστήριξη σχολείων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που αναγκάστηκαν να κλείσουν και πρέπει και αυτά να μετασχηματίσουν τη λειτουργία τους για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Η εταιρική κοινωνική ευθύνη στο μέλλον θα παίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο μιας και εταιρείες που δεν έχουν ως βασική προτεραιότητα τον ανθρώπινο παράγοντα κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, βρίσκονται σήμερα σε δύσκολη θέση και υπό μεγάλη πίεση. Οι εταιρείες θα πρέπει να επανεξετάσουν την αποστολή και τις αξίες τους απαντώντας σε τρία θεμελιώδη ερωτήματα: Ποιος είναι ο λόγος ύπαρξής τους, πώς επηρεάζουν τον κόσμο γύρω τους προς το καλύτερο και τι χρειάζεται να κάνουν ώστε να εκπληρωθεί η αποστολή και το όραμά τους.
Η δυναμική των εργασιακών σχέσεων είναι επίσης πολύ πιθανό να εισέλθει σε μία νέα φάση. Οι επιχειρήσεις οφείλουν πλέον να μπορούν να ενσωματώσουν αποτελεσματικότερα στο δυναμικό τους εκείνους τους ταλαντούχους εργαζομένους που δεν είναι σε θέση να εργαστούν με τις παραδοσιακές μεθόδους, δίνοντας περισσότερη σημασία σε ζητήματα ψυχικής υγείας και παροχής ψυχολογικής υποστήριξης στους ανθρώπους τους. Για όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από απόσταση, αναδεικνύεται η ανάγκη μιας νέας κοινωνικής σύμβασης, που θα τους προστατεύει καλύτερα σε περιόδους κρίσης όπως αυτή.

Μεταβολές στην εργασιακή κουλτούρα και διοίκηση

Το μοντέλο της εργασίας εξ αποστάσεως αναμένεται να παγιωθεί έως ένα βαθμό σε πολλές περιπτώσεις. Πολλοί εργαζόμενοι που προηγουμένως είχαν ως δεδομένο πως δεν μπορούν να εργαστούν από το σπίτι, έχουν τώρα την απόδειξη πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό και ενδεχομένως να διεκδικήσουν μεγαλύτερη ευελιξία στις συνθήκες της εργασίας τους.

Τέτοιου είδους αλλαγές θα φέρουν στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα νέο μοντέλο ηγεσίας. Η καθοδήγηση μιας ομάδας εξ αποστάσεως απαιτεί διαφορετικές δεξιότητες, τις οποίες οι εταιρείες θα πρέπει να εντοπίσουν και να αναπτύξουν. Αυτό μπορεί να σημαίνει την υιοθέτηση καλύτερων και αποτελεσματικότερων εργαλείων συνεργασίας, ή ακόμη και την επιβολή διακοπής των εργασιών μετά τη λήξη του εργάσιμου ωραρίου, για παράδειγμα με την απαγόρευση επαγγελματικών κλήσεων κατά τις βραδινές ώρες, ώστε να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής των εργαζομένων.

Ενίσχυση του αυτοματισμού στην εργασία

Ο COVID-19 αναμένεται να επιφέρει σημαντική αύξηση στη χρήση αυτοματοποιημένων μεθόδων και τεχνητής νοημοσύνης στους χώρους εργασίας. Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα που πραγματοποίησε η ΕΥ, οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν να αυξήσουν σημαντικά τις επενδύσεις στον αυτοματισμό μόλις περάσει η κρίση του κοροναϊού. Αυτή η ριζική αλλαγή δε θα περιοριστεί μόνο σε σούπερ μάρκετ και εστιατόρια, αλλά θα συμπεριλάβει και τομείς όπως την εφοδιαστική αλυσίδα, τις αποθήκες και τη διανομή. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η αγορά αυτοματοποιημένων οχημάτων, αυτόματων καροτσιών και αυτόνομων κινούμενων ρομπότ αναμένεται να υπερτριπλασιαστεί μεταξύ 2030 και 2040 από 81 σε 290 δισεκατομμύρια δολάρια.

Μόλις παύσουν οι περιορισμοί λόγω του κοροναϊού πολλές εταιρείες θα πρέπει να «ξαναχτιστούν» από την αρχή. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και οι οργανισμοί που θα μπορέσουν να διατηρήσουν μία αρκετά ισχυρή αίσθηση κανονικότητας και να συνεχίσουν την έως τώρα λειτουργία τους σχεδόν όπως και πριν. Πρόκειται για όσες είναι εξοικειωμένες με τους νέους τρόπους εργασίας. Και στις δύο περιπτώσεις, το μόνο βέβαιο είναι πως λόγω της κατάστασης θα επιταχυνθούν οι αλλαγές στον εργασιακό κόσμο.

Σχολιάζοντας τα νέα δεδομένα στον τρόπο εργασίας, ο CEO της Adecco Group, Alain Dehaze, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το ζήτημα που προέχει είναι ο αντίκτυπος στην υγεία και την ευημερία των ανθρώπων και αυτό πρέπει να είναι προτεραιότητα όλων τη δεδομένη στιγμή. Πέρα από την άμεση αυτή κρίση που αντιμετωπίζουμε, είναι δύσκολο να προβλέψουμε πόσο γρήγορα θα ανακάμψει η παγκόσμια οικονομία από αυτήν την κατάσταση και πόσο σύντομα θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε σε κάποιο είδος κανονικότητας. Ωστόσο, η κανονικότητα στην οποία θα επανέλθουμε, είναι πιθανόν να είναι διαφορετική από αυτή που είχαμε συνηθίσει και πρόκειται ενδεχομένως να αποτελέσει την αρχή ενός θεμελιώδους μετασχηματισμού στον κόσμο της εργασίας. Τώρα είναι η ώρα που οι εργοδότες θα πρέπει να ταχθούν υπέρ και να δράσουν προορατικά σε ό,τι αφορά τον μετασχηματισμό της αγοράς εργασίας. Οι επιχειρήσεις που θα ευδοκιμήσουν σε έναν μετα-πανδημικό κόσμο, θα είναι εκείνες με το πιο ανθεκτικό ανθρώπινο δυναμικό. Οι τρεις τάσεις στις οποίες θα πρέπει να εστιάσουμε και να ανταποκριθούμε είναι η εργασία από απόσταση ως μια νέα κανονικότητα, η ανάδυση ενός νέου ηγετικού μοντέλου στους οργανισμούς ικανού να ηγηθεί αποτελεσματικά σε απομακρυσμένες ομάδες, και η ανάγκη για μία νέα κοινωνική σύμβαση, για τη διασφάλιση της κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων σε περιόδους κρίσης».