Ρεκόρ ελλείψεων και ανατιμήσεων στην παγκόσμια αγορά - Ανησυχία για τις αυξητικές τάσεις

Σε κλοιό ανατιμήσεων αλλά και ελλείψεων προϊόντων βρίσκεται η εγχώρια αγορά λίγα 24ωρα πριν από τα Χριστούγεννα. Το δίπολο αυτό έχει κάνει την εμφάνισή του σε παγκόσμιο επίπεδο εξαιτίας, αφενός, των μεγάλων καθυστερήσεων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και, αφετέρου, των μεγάλων αυξήσεων τιμών στην αγορά ενέργειας.

Στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο εκτοξεύθηκε στο 4,8%, ενώ καταγράφηκε αύξηση-ρεκόρ κατά 180,9% στις τιμές του φυσικού αερίου, 45,2% στο πετρέλαιο θέρμανσης, 24,9% στα καύσιμα και λιπαντικά και 37,8% στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος.

Εκτός από τα προϊόντα ενέργειας, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, τον Νοέμβριο σημειώθηκε αύξηση 21,3% στην τιμή του αρνίσιου και του κατσικίσιου κρέατος, 18,5% στο ελαιόλαδο, 16,7% στα βρώσιμα έλαια, 11,9% στην τιμή της πατάτας, 9,8% στα ψάρια, 6,1% στα παρασκευάσματα με βάση το κρέας, 5,6% στα πουλερικά, 4,3% στις τιμές του ψωμιού, 3,9% στην τιμή του καφέ κ.ά.

Οι ανατιμήσεις που έχουν ήδη γίνει και αυτές που αναμένεται να περάσουν το πρώτο τρίμηνο του 2022 ανησυχούν τους Έλληνες καταναλωτές σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, όπως προκύπτει από έρευνα της Intrum, που πραγματοποιήθηκε πριν από μερικούς μήνες, όταν ακόμη δεν είχαν περάσει οι μεγάλες ανατιμήσεις. Σύμφωνα με την έρευνα, το 86% των Ελλήνων ανησυχεί για τις επιπτώσεις των ανατιμήσεων στην οικονομική του κατάσταση, ένας στους δύο (ποσοστό 51%) δήλωσε ότι τον τελευταίο χρόνο καθυστέρησε να πληρώσει τουλάχιστον έναν λογαριασμό, με το 45% να δηλώνει πως είναι πιθανό τώρα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά να μην πληρώσει κάποια δόση οφειλής. Πρόκειται για ποσοστό υψηλότερο κατά 21 μονάδες από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Οι αιτίες των ανατιμήσεων

Μια από τις συζητήσεις που διεξάγονται αυτήν τη στιγμή μεταξύ οικονομολόγων, κυβερνητικών αξιωματούχων, αναλυτών και παραγόντων της αγοράς είναι εάν αυτά τα ραγδαία κόστη είναι παροδικά ή μόνιμα. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι είναι κάτι μόνιμο, με κάποιες φωνές να προβλέπουν ότι το ανατιμητικό κύμα θα «κοπάσει» το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Οι τιμές αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό λόγω των σοβαρών ελλείψεων τόσο σε αγαθά όσο και σε εργατικό δυναμικό στις αλυσίδες εφοδιασμού - παρόλο που στις αρχές της πανδημίας η καταναλωτική ζήτηση μειώθηκε, καθώς οι άνθρωποι περιόρισαν τις αγορές τους λόγω του lockdown και σημαντική μερίδα αυτών στράφηκε στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Πλέον, μετά την άρση του lockdown, η ζήτηση για προϊόντα έχει ξεπεράσει σημαντικά την ικανότητα της αγοράς να παράγει ή να αποστέλλει ό,τι παραγγέλνεται.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η μεγάλη δυσκολία στην εύρεση οδηγών, εμπορευματοκιβωτίων και εργατικού δυναμικού σε όλες τις βιομηχανίες. Και το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Όλα αυτά τα πρόσθετα κόστη -για μίσθωση, αποθήκευση και παράδοση- συνήθως μετακυλίονται στους καταναλωτές.

Ταυτόχρονα, οι αλυσίδες εφοδιασμού παραμένουν σε χάος. Και το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, αλλά η Ελλάδα, ως μια εισαγωγική οικονομία, αντιμετωπίζει μεγαλύτερο πρόβλημα. Τέτοιες καθυστερήσεις κοστίζουν χρήματα, επειδή οι επιχειρήσεις επιλέγουν στη συνέχεια να φέρουν περισσότερο απόθεμα, το οποίο μεταβιβάζουν στους πελάτες. Για παράδειγμα, η Nike, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το Βιετνάμ, έχασε 10 εβδομάδες παραγωγής λόγω των lockdowns εντός αυτής της χώρας. Και χρειάζονται κατά μέσο όρο 80 ημέρες για να αποκτήσετε παπούτσια από την Ασία, δηλαδή διπλάσιο χρόνο από ό,τι πριν από την πανδημία. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές των παπουτσιών και των αθλητικών ειδών έχουν αυξηθεί 5%-10% τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα.

Ή σκεφτείτε την ΙΚΕΑ, που διαθέτει, όπως ανέφερε πρόσφατα ο επικεφαλής του Ομίλου Fourlis, Βασίλης Φουρλής, το 84% του συνόλου των κωδικών της, λόγω καθυστερήσεων στη μεταφορά εμπορευμάτων και ελλείψεων σε πρώτες ύλες.

Την ανιούσα έχουν πάρει οι τιμές των αυτοκινήτων

Σοβαρά προβλήματα εντοπίζονται και στην αυτοκινητοβιομηχανία. Οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις στην Ελλάδα ξεπερνούν σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τον έναν χρόνο, ενώ οι τιμές έχουν πάρει την ανιούσα. Οι εταιρείες αυτοκινήτου έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου προκειμένου να μη χάσουν υποψήφιους αγοραστές, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων έχει συνηθίσει σε ετοιμοπαράδοτα αυτοκίνητα, παρέχοντάς τους «κλειδωμένες» τιμές για τις παραγγελίες που θα πέσουν σήμερα στο σύστημα και θα παραδοθούν τους επόμενους μήνες.

Ήδη, πάντως, μερικές εταιρείες έχουν περάσει αυξήσεις έως και 10% σε κάποια μοντέλα που πωλούν. Κάτι που θα γίνει πιο έντονο το επόμενο τρίμηνο-τετράμηνο. Βέβαια, αυτό δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Κάποιες αντιπροσωπίες δεν «κλειδώνουν» την τιμή για ένα αυτοκίνητο που θα έρθει σε 4, 5 ή 6 μήνες από σήμερα, τη στιγμή μάλιστα που οι τιμές των πρώτων υλών έχουν εκτοξευθεί, όπως και το μεταφορικό κόστος.