Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «παγώνει» τον κανόνα που αφορά στη μείωση του χρέους για το 2023, σύμφωνα με έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το Politico.

Ο όρος που θέτει η Κομισιόν είναι να θέσουν υπό έλεγχο οι κυβερνήσεις τα οικονομικά τους και να αρχίσουν να μειώνουν τα χρέη τους.

Σημειώνεται πως το «πάγωμα» αυτό, αν η ρύθμιση δεν αλλάξει στο μέλλον, θα φέρει μεγάλη ανακούφιση σε χώρες που αναμένεται να βγουν από την πανδημία με μεγαλύτερα χρέη, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, αλλά και η Ελλάδα.

Οι Βρυξέλλες στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας, έδωσαν τη δυνατότητα στις χώρες να ξοδέψουν μεγάλα ποσά για τη στήριξη των οικονομιών τους χωρίς να δέχονται επιπτώσεις, με τον αρχικό στόχο σε ό,τι αφορά στην επανενεργοποίηση του δημοσιονομικού πλαισίου να είναι ο Ιανουάριος του 2023.

Το νέο μήνυμα της ΕΕ, πάντως, είναι ότι η Κομισιόν θα είναι επιεικής υπό τον όρο ότι οι κυβερνήσεις θα θέσουν υπό έλεγχο τα οικονομικά τους και θα αρχίσουν να μειώνουν τα χρέη τους.

Η Κομισιόν σχεδιάζει να παρουσιάσει τις νέες οδηγίες της για την οικονομική πολιτική στις αρχές Μαρτίου, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορέσουν να αρχίσουν τον σχεδιασμό τους σε ό,τι αφορά στα προσχέδια των προϋπολογισμών τους – μια πρακτική που οι Βρυξέλλες ακολούθησαν και πέρυσι.

Το έγγραφο αναφέρεται στις δυσκολίες επανεφαρμογής του λεγόμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) στη μεταπανδημική εποχή. Οι χώρες ξόδεψαν τεράστια ποσά για να αποτρέψουν ένα μεγάλο ξέσπασμα της ανεργίας και για να αποφύγουν τις χρεοκοπίες των επιχειρήσεων λόγω των εθνικών lockdown, αυξάνοντας στα ύψη τα επίπεδα χρέους σε όλη την Ευρώπη.

Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης κανονικά θα περιόριζε τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΠΕ και θα περιόριζε το δημόσιο χρέους στο 60%. Οι χώρες με χρέη που ξεπερνούν αυτό το όριο θα έπρεπε να μειώνουν τη διαφορά κατά 5% σε ετήσια βάση.

Ωστόσο, υπάρχουν σχέδια, εδώ και καιρό, για τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και οι προτάσεις για τροποποίηση είχαν ήδη προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 2021. Σύμφωνα με το έγγραφο που έχει στη διάθεσή του το Politico, η Κομισιόν δεν έχει κανέναν λόγο να επιβάλει πλήρως τους κανόνες του ΣΣΑ για το χρέος, όταν θα μπορούσαν όπως και να ‘χει να αλλάξουν στο άμεσο μέλλον.

«Όσο εκκρεμεί το αποτέλεσμα της αναθεώρησης της οικονομικής διακυβέρνησης, η Επιτροπή δεν θα επιβάλει το όριο μείωσης για το χρέος όπως διατυπώνεται επί του παρόντος», αναφέρει το προσχέδιο της Κομισιόν και συμπληρώνει: «Ωστόσο, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο χρέος σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Συμφώνου».

Η λεπτή ισορροπία που πρέπει να επιτύχει η Επιτροπή περιπλέκεται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και την ταχεία εξάπλωση της μετάλλαξης Όμικρον. Το διπλό αυτό πρόβλημα λειτούργησε ως εμπόδιο στην ανάπτυξη του μπλοκ σε σημείο που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποβάθμισε πρόσφατα τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη της ευρωζώνης φέτος κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, στο 3,9%.

Νέες πραγματικότητες

Ανάμεσα στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι το Βέλγιο, η Κύπρος, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, τα χρέη των οποίων ξεπερνούν το 100% του ΑΕΠ. Η επιβολή του κανόνα για το χρέος, ως έχει, θα πυροδοτούσε μια νέα εποχή λιτότητας, παρόμοια με τις πολιτικές του 2008, που οδήγησαν την ευρωζώνη στην κρίση χρέους και στην ανάγκη για προγράμματα διάσωσης.

Η επανάληψη μιας τέτοιας κατάστασης θα ήταν καταστροφική για την ανάκαμψη της Ευρώπης και θα υπονόμευε την κοστοβόρα «μάχη» της κατά της κλιματικής αλλαγής.

Η μεταπανδημική, νέα πραγματικότητα έχει προκαλέσει εκκλήσεις από κυβερνήσεις, think tanks και ακαδημαϊκούς για χαλάρωση των κανόνων, ώστε οι χώρες να μπορέσουν να διαχειριστούν τα χρέη τους, ενώ παράλληλα να επενδύουν σε «πράσινα» έργα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

«Η διασφάλιση μιας σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής στα κράτη μέλη με υψηλό χρέος είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση και στη συνέχεια τη μείωση των δεικτών χρέους, ενώ η πολύ απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, τη βιωσιμότητα του χρέους», αναφέρει το 11σέλιδο έγγραφο που επικαλείται το Politico.

Ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα του Politico, η Κομισιόν θα είναι πιο αυστηρή στην επιβολή του ανώτατου ορίου του 3% για τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα, εκτός εάν οι χώρες καταφέρουν να αποδείξουν πώς σχεδιάζουν τον περιορισμό των δαπανών τους.

Οι χώρες που θα παραβούν τον κανόνα κινδυνεύουν να βρεθούν στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Οι υπερχρεωμένες χώρες δεν θα πρέπει επίσης να μπερδεύουν την επιείκεια με την αδυναμία, προειδοποιεί το έγγραφο της Κομισιόν, τονίζοντας ότι: «Η Επιτροπή θα διατηρήσει τη δυνατότητα να ξεκινήσει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος με βάση το χρέος εάν το χρέος δεν μειώνεται επαρκώς».