Κατά κύµατα σκάνε οι ανατιµήσεις στην αγορά, ξαφνιάζοντας ακόµα και παλιές... «καραβάνες», που έχουν βιώσει κι άλλες πετρελαϊκές κρίσεις κι άλλους πολέµους κι άλλες µεγάλες, πλην όµως πρόσκαιρες, αυξήσεις τιµών σε βασικά καταναλωτικά αγαθά. «Αυτό πραγµατικά δεν το έχουµε ξαναδεί», παραδέχονται αφοπλιστικά, την ώρα που στα συναρµόδια υπουργεία έχει σηµάνει συναγερµός, µιας και όλα δείχνουν ότι τα χειρότερα δεν είναι πίσω µας.

Η τιµή του σιταριού έχει αυξηθεί περίπου στο 24% πάνω µέσα σε έναν µήνα και τα αποτελέσµατα έχουν φτάσει ήδη (και) στην ελληνική αγορά, µε την τιµή των µαλακών αλεύρων να έχει αυξηθεί κατά περίπου 40% στις νέες παραλαβές. Η τιµή του καλαµποκιού έχει ανέβει γύρω στο 37% µέσα σε έναν χρόνο, ζάχαρη και καφές σπάνε τα κοντέρ, σόγια και ρύζι τραβάνε τον ανήφορο µε αυξήσεις άνω του 20%, ενώ η µεγαλύτερη «πληγή» παγκοσµίως είναι το ηλιέλαιο και το φοινικέλαιο, τα οποία όχι απλώς έχουν πάρει «φωτιά», αλλά ήδη παρατηρούνται ελλείψεις σε αυτά στην ευρωπαϊκή αγορά.

anatimiseis
Κοινός παρονοµαστής για σιτάρι, καλαµπόκι, κριθάρι και ηλιέλαιο είναι ότι Ουκρανία και Ρωσία καλύπτουν τις εξαγωγές παγκοσµίως σε ποσοστό 27%, 14%, 23% και 53% αντιστοίχως. Πριν καλά-καλά περάσει, λοιπόν, στην αγορά το νέο, έκτακτο πακέτο µέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ, αρχίζει και «χτίζεται» ένα σχέδιο 8 σηµείων, µε το οποίο θα επιχειρηθεί να µπει «φρένο» στις ανατιµήσεις που «γεννούν» το εκρηκτικό ενεργειακό κόστος και το σοκ των πρώτων υλών.

1. Απογραφή αποθεµάτων προς αποφυγήν τεχνητής έλλειψης και κερδοσκοπίας.

Ηδη πέρασε τροπολογία στη Βουλή που καλύπτει λιπάσµατα, ζωοτροφές, όλα τα σιτηρά, άλευρα και σπορέλαια. Η πετυχηµένη στρατηγική την πρώτη περίοδο της πανδηµίας απέτρεψε την τεχνητή άνοδο των τιµών και οι «πονηροί» το πλήρωσαν ακριβά. Πέρα από την πρόβλεψη κατάσχεσης όσων τέτοιων «ευαίσθητων» εµπορευµάτων δεν δηλωθούν, προβλέπονται πρόστιµα έως 100.000 ευρώ. Η υποχρέωση απογραφής θα εξελιχθεί κατ’ αρχάς για ένα τρίµηνο και, εφόσον κριθεί αναγκαίο, θα παραταθεί.

2. Αύξηση εισαγωγών για επάρκεια και συγκράτηση τιµών.

Το µέτρο έχει εφαρµοστεί και σε άλλες περιόδους, οµαλότερες όµως, όπως για παράδειγµα σε χρονιές που ο µικρός αριθµός ντόπιων αµνοεριφίων απειλούσε να «βάλει φωτιά» στο πασχαλινό τραπέζι. Αυτήν τη φορά, η δυσκολία έγκειται στο ότι πολλές χώρες έχουν βάλει απαγορευτικό στις εξαγωγές «ευαίσθητων» αγαθών, όπως το σιτάρι, προκειµένου να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Ειδικά όσον αφορά το ηλιέλαιο, ο βαθµός δυσκολίας ανεβαίνει, καθώς οι ελάχιστες λοιπές χώρες-παραγωγοί, π.χ. Ολλανδία, Βουλγαρία, Μολδαβία και Γαλλία, επ’ ουδενί µπορούν να καλύψουν το κενό της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

3. Ελεγχοι για περιθώρια κέρδους.

Οι έλεγχοι έχουν ξεκινήσει και ήδη έχουν πέσει ηχηρές «καµπάνες» ακόµα και σε µεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης τροφίµων, που βρέθηκαν να πουλάνε µε «καπέλο» σε σύγκριση µε τον περασµένο Σεπτέµβριο. Οι έλεγχοι θα ενταθούν µε τη συνδροµή ηλεκτρονικών εργαλείων εξ αποστάσεως διασταυρώσεων και, σύµφωνα µε πληροφορίες, θα καλύψουν και το πεδίο της ενέργειας, όπου, πέρα από τα περιθώρια κέρδους στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα µπουν στο µικροσκόπιο και τα «ψιλά γράµµατα» συµβάσεων παρόχων ηλεκτρικού ρεύµατος και φυσικού αερίου.

4. Αύξηση κατώτατου µισθού.

Πέρα από τους ελέγχους για τη συγκράτηση των τιµών και τη διασφάλιση της επάρκειας αγαθών, η ενίσχυση του διαθέσιµου εισοδήµατος των πιο αδύναµων χαρακτηρίζεται προτεραιότητα. Σε αυτήν τη λογική κινήθηκε η έκτακτη επιδοµατική ενίσχυση για χαµηλοσυνταξιούχους, ανασφάλιστους, αναπήρους και οικογένειες, σε αυτήν τη λογική εντάσσεται και η δεύτερη αύξηση του κατώτατου µισθού µέσα στον χρόνο. Η διαδικασία της διαβούλευσης ολοκληρώνεται µέσα στον Απρίλιο -όχι χωρίς ενστάσεις από κάποιους επιστηµονικούς φορείς- και αναµένεται να καταλήξει σε αύξηση γύρω στο 7%, οδηγώντας τον κατώτατο µισθό πάνω από τα 700 ευρώ και συµπαρασύροντας προς τα πάνω όλα τα συνδεδεµένα επιδόµατα, όπως αυτό για τους ανέργους.

5. Συνέχιση επιδότησης ρεύµατος και µετά τον Ιούνιο.

Μετά τα σηµερινά δεδοµένα, θεωρείται µάλλον απίθανο να αποκλιµακωθούν οι τιµές του ηλεκτρικού ρεύµατος µέσα στο επόµενο τρίµηνο, καθώς, ακόµα κι αν καταλήξουν οι Ευρωπαίοι σε ένα κοινό πλαίσιο παρεµβάσεων στις αγορές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού, αυτές δεν θα ωριµάσουν αµέσως. Στο υπουργείο Οικονοµικών ετοιµάζονται να υπάρξει στήριγµα από τον Προϋπολογισµό, αν εξαντληθούν οι πόροι του Ταµείου Ενεργειακής Μετάβασης.

6. ΦΠΑ 13% σε εστίαση - τουρισµό έως τον ∆εκέµβριο.

Το κονδύλι δεν είναι αµελητέο και υπολογίζεται στα 250 εκατ. ευρώ. Το µέτρο θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των εν λόγω επιχειρήσεων και θα επιτρέψει τα πακέτα προσφορών για εγχώριους και ξένους επισκέπτες.

7. Εκτακτος φόρος στην κερδοφορία ενεργειακών επιχειρήσεων.

Είναι από τα δύσκολα µέτρα του σχεδίου και δεν είναι τυχαίο ότι ακόµα και η Κοµισιόν, που το ενέταξε στο Toolbox, σηµείωσε ότι απαιτείται προσοχή στο πώς θα γίνει ο διαχωρισµός µεταξύ των δοµικών χαρακτηριστικών των ανατιµήσεων στην ενέργεια (π.χ. εκτίναξη της ζήτησης φυσικού αερίου) και των οφελών που αποκόµισαν οι ενεργειακές επιχειρήσεις λόγω του πολέµου στην Ουκρανία. 8. Μείωση ΦΠΑ στο 6% σε αλεύρι - ηλιέλαιο. Η οριζόντια µείωση έµµεσων φόρων και δη του ΦΠΑ ενέχει τον κίνδυνο να µη φτάσει το όφελος στους καταναλωτές, ενώ ταυτόχρονα θα στηρίζει το ίδιο τους οικονοµικά εύρωστους. Παρά ταύτα, αν το πράγµα ξεφύγει, η επιλογή αυτή -πάντως, ως έκτακτο µέτρο και για περιορισµένο χρονικό διάστηµα- παραµένει στο «οπλοστάσιο». Όπως αναφέρουν κοινοτικές πηγές, αυτό που «καίει» πρώτιστα την Κοµισιόν είναι να αντιµετωπίσουν τη ρίζα το πρόβληµα, δηλαδή να µπει τέλος στον πόλεµο, που επέτεινε την κρίση στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες. Εως τότε, τα κράτη-µέλη θα συνεχίσουν να εφαρµόζουν µέτρα στήριξης για τους πλέον ευάλωτους, όχι όµως στη λογική της πανδηµίας. Σηµειωτέον ότι, όπως αναλύθηκε στο τελευταίο ECOFIN, τα µέτρα που έχουν λάβει έως τώρα οι εθνικές κυβερνήσεις αντιστοιχούν κατά µέσο όρο στο 0,4% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Το ελληνικό πακέτο, που φτάνει έως τώρα τα 3,7 δισ. ευρώ, ξεπερνά κατά πολύ τον πήχη...