Γιατί στην Ελλάδα κοστίζει «χρυσάφι» η αμόλυβδη - Στην πρώτη τριάδα της ΕΕ με τα πιο ακριβά καύσιμα η χώρα μας
Ποιοι φόροι φουσκώνουν την τιμή και τι έγινε με τις υπόλοιπες χώρες που τους μείωσαν
Βαγγελης Μανδραβελης
Περίπου 0,60 ευρώ πήρε τον τελευταίο χρόνο η λιανική τιμή της βενζίνης. Η μέση τιμή της αμόλυβδης 95 οκτανίων από 1,6 ευρώ που ήταν το λίτρο στην αντλία του πρατηρίου τον Μάιο του 2021 φέτος πωλείτο κοντά στα 2,27 ευρώ στις 25/5, βάζοντας φωτιά στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, αλλά και στην κυβέρνηση, που μοιάζει να προσπαθεί να σβήσει μια γιγαντιαία φωτιά.
Από τα 0,6 ευρώ που πήρε το λίτρο η βενζίνη, το 80% (περίπου 0,48 ευρώ) αφορά αύξηση της τιμής του προϊόντος και το 20% (περίπου 0,12 ευρώ) αύξηση του φόρου.
Ωστόσο, η τελευταία αύξηση είναι αποτέλεσμα της πρώτης, καθώς εφαρμόζεται ΦΠΑ 24% επί της αξίας του προϊόντος (συν τον Ειδικό Φόρο Καυσίμου) και επομένως, όσο αυξάνει η τιμή του προϊόντος, αυξάνει και η φορολογία.
Με βάση τη χρέωση των 2,205 ευρώ το λίτρο που είχε μέχρι τις 16/5 η αμόλυβδη βενζίνη των 95 οκτανίων στη χώρα μας, ήταν η τρίτη πιο ακριβή στην Ε.Ε., μετά τη Φινλανδία (2,25 ευρώ/λ.) και τη Δανία (2,22 ευρώ/λ.).
Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν η υψηλή φορολογία και η σχετικά υψηλή τιμή του προϊόντος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η φορολογία της βενζίνης στη χώρα μας σε απόλυτες τιμές ανέρχεται σε 1,14 ευρώ το λίτρο και είναι η δεύτερη πιο υψηλή στην Ε.Ε., μετά τη Φινλανδία (1,16 ευρώ/λ.).
Ως ποσοστό επί της αξίας που καταβάλλει ο Ελληνας καταναλωτής στην αντλία, η φορολογία αντιστοιχεί στο 52%, ενώ το υπόλοιπο 48% αντιστοιχεί στην αξία του προϊόντος.
Η αναλογία αυτή φόρων και αξίας προϊόντος φέρνει τη χώρα μας στην τρίτη θέση της Ε.Ε., πίσω από τη Μάλτα (56% φόροι) και τη Γαλλία (53% φόροι). Πέρυσι η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική για τη χώρα μας, αφού η τιμή του προϊόντος της βενζίνης αντιστοιχούσε μόλις στο 36% της αξίας που κατέβαλε ο καταναλωτής στην αντλία, ενώ το 64% αντιστοιχούσε σε φόρους.
Οι φόροι στη βενζίνη είναι δύο ειδών: ο Ειδικός Φόρος Καυσίμου και ο ΦΠΑ. Στην Ελλάδα, ο Ειδικός Φόρος Καυσίμου (ΕΦΚ) στη βενζίνη έχει διαμορφωθεί από 1ης Ιανουαρίου 2017 σε 700 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,7 ευρώ/λ.), από 670 ευρώ που ήταν πριν. Ο ΕΦΚ προστίθεται στην αξία του διυλισμένου προϊόντος που διοχετεύουν τα διυλιστήρια της χώρας και έτσι διαμορφώνεται η χονδρική τιμή της βενζίνης.
Επί της συνολικής αξίας που προκύπτει από το άθροισμα της αξίας του προϊόντος και του ΕΦΚ εφαρμόζεται ο ΦΠΑ 24%. Σημειώνεται ότι ο πραγματικός ειδικός φόρος στη βενζίνη των 95 οκτανίων ανέρχεται τελικά σε 713 ευρώ το χιλιόλιτρο, καθώς επιβάλλονται και άλλοι (μικρότεροι) έμμεσοι φόροι. Και με βάση τον Ειδικό Φόρο Καυσίμου, η χώρα αποτελεί την 4η πιο ακριβή χώρα της Ε.Ε. Ο ΦΠΑ επίσης είναι από τους υψηλότερους στην Ε.Ε.
Ανέρχεται σε 24% και αυξήθηκε επίσης επί ΣΥΡΙΖΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Από 23% που ήταν στα καύσιμα, την 1η Ιουνίου 2016 αυξήθηκε κατά 1%. Ωστόσο, η μνημονιακή αυτή αύξηση φορολογίας στα καύσιμα συνέπεσε σε περίοδο που η τιμή της πρώτης ύλης (αργό πετρέλαιο) διένυε τα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας. Επομένως οι όποιες αυξήσεις φόρων που έγιναν το 2016-2017 πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες.
▶ Βέλγιο: Στις 18 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης και diesel κατά 144,63 ευρώ το χιλιόλιτρο - η μείωση αυτή στην αντλία αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 0,144 ευρώ το λίτρο.
▶Κύπρος: Στις 8 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση των ΕΦΚ βενζίνης και diesel 70 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,07 ευρώ/λ.).
▶Κροατία: Στις 8 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 52 ευρώ, μείωση που στην αντλία αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 0,05 ευρώ το λίτρο.
▶Ουγγαρία: Στις 10 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ σε βενζίνη και diesel κίνησης κατά περίπου 50 ευρώ (0,05 ευρώ/λ.).
▶Ιρλανδία: Προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ δύο φορές, στις 10 Μαρτίου και την 1η Απριλίου, επιφέροντας συνολική μείωση 170,73 ευρώ ανά χιλιόλιτρο βενζίνης (αντιστοιχεί σε μείωση 0,17 ευρώ/λ. βενζίνης) και σε 130,08 ευρώ ανά χιλιόλιτρο diesel (αντιστοιχεί σε μείωση 0,13 ευρώ/λ. diesel).
▶Ιταλία: Στις 22 Μαρτίου προχώρησε σε γενναία μείωση του ΕΦΚ κατά 250 ευρώ ανά χιλιόλιτρο βενζίνης και diesel, που αντιστοιχεί σε μείωση της τιμής του καυσίμου κατά 0,25 ευρώ το λίτρο στην αντλία.
▶Λουξεμβούργο: Στις 13 Απριλίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης και diesel κατά 64 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,064 ευρώ/λ.)
▶Ολλανδία: Την 1η Απριλίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 173 ευρώ (0,17 ευρώ/λ. στην αντλία) και του ΕΦΚ diesel κατά 111 ευρώ (0,111 ευρώ/λ.).
▶Πορτογαλία: Προχώρησε σε απανωτές μειώσεις ΕΦΚ, που επέφεραν συνολική μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 174 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,174 ευρώ/λ.) και του ΕΦΚ diesel κατά 163 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,163 ευρώ/λ. στην αντλία).
▶Σουηδία: Tην 1η Μαΐου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 155 ευρώ (0,155 ευρώ/λ. στην αντλία) και του ΕΦΚ diesel κατά 193 ευρώ (0,193 ευρώ/λ.).
▶Σλοβενία: Την 1η Φεβρουαρίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 18 ευρώ και του ΕΦΚ diesel κατά 57 ευρώ.
▶Πολωνία: Είναι η μοναδική χώρα που προχώρησε στη μείωση του ΦΠΑ καυσίμων, ο οποίος από 23% που ήταν πριν, την 1η Φεβρουαρίου 2022 διαμορφώθηκε σε 8%. Με εξαίρεση την Ιταλία, την Πολωνία και τη Σουηδία, οι μειώσεις που αναφέρθηκαν είναι λίγο-πολύ αντίστοιχες ή χειρότερες από εκείνες που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση (0,15 ευρώ/λ. στο diesel και κουπόνι 40-45 ευρώ ενίσχυση τον μήνα για την απόκτηση βενζίνης από τους οικονομικά ασθενέστερους). Τέλος, η τιμή της βενζίνης στην αντλία διαμορφώνεται και από την τιμή του προϊόντος (προ φόρων).
Η τιμή αυτή που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας για τον μήνα Μάιο ανέρχεται σε 1,06 ευρώ το λίτρο. Είναι δε αυξημένη κατά 80% σε σχέση με έναν χρόνο πριν και είναι ο βασικός παράγοντας αύξησης της λιανικής τιμής της βενζίνης στη διάρκεια του τελευταίου έτους.
Με βάση την τιμή αυτή, η χώρα μας κατατάσσεται στη 12η πιο ακριβή της Ε.Ε. Για την τιμή αυτή, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, πολλά μπορούν να γίνουν, αφού αυτή διαμορφώνεται -εκτός από την τιμή του αργού πετρελαίου και την ισοτιμία ευρώ - δολαρίου- και με χρηματιστηριακούς όρους. Μάλιστα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες στον κλάδο των καυσίμων που θεωρούν ότι εκεί μπορούν να γίνουν πολλά ώστε να υπάρξει μείωση της τιμής.
Από τα 0,6 ευρώ που πήρε το λίτρο η βενζίνη, το 80% (περίπου 0,48 ευρώ) αφορά αύξηση της τιμής του προϊόντος και το 20% (περίπου 0,12 ευρώ) αύξηση του φόρου.
Ωστόσο, η τελευταία αύξηση είναι αποτέλεσμα της πρώτης, καθώς εφαρμόζεται ΦΠΑ 24% επί της αξίας του προϊόντος (συν τον Ειδικό Φόρο Καυσίμου) και επομένως, όσο αυξάνει η τιμή του προϊόντος, αυξάνει και η φορολογία.
Με βάση τη χρέωση των 2,205 ευρώ το λίτρο που είχε μέχρι τις 16/5 η αμόλυβδη βενζίνη των 95 οκτανίων στη χώρα μας, ήταν η τρίτη πιο ακριβή στην Ε.Ε., μετά τη Φινλανδία (2,25 ευρώ/λ.) και τη Δανία (2,22 ευρώ/λ.).
Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν η υψηλή φορολογία και η σχετικά υψηλή τιμή του προϊόντος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η φορολογία της βενζίνης στη χώρα μας σε απόλυτες τιμές ανέρχεται σε 1,14 ευρώ το λίτρο και είναι η δεύτερη πιο υψηλή στην Ε.Ε., μετά τη Φινλανδία (1,16 ευρώ/λ.).
Ως ποσοστό επί της αξίας που καταβάλλει ο Ελληνας καταναλωτής στην αντλία, η φορολογία αντιστοιχεί στο 52%, ενώ το υπόλοιπο 48% αντιστοιχεί στην αξία του προϊόντος.
Η αναλογία αυτή φόρων και αξίας προϊόντος φέρνει τη χώρα μας στην τρίτη θέση της Ε.Ε., πίσω από τη Μάλτα (56% φόροι) και τη Γαλλία (53% φόροι). Πέρυσι η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική για τη χώρα μας, αφού η τιμή του προϊόντος της βενζίνης αντιστοιχούσε μόλις στο 36% της αξίας που κατέβαλε ο καταναλωτής στην αντλία, ενώ το 64% αντιστοιχούσε σε φόρους.
Οι φόροι στη βενζίνη είναι δύο ειδών: ο Ειδικός Φόρος Καυσίμου και ο ΦΠΑ. Στην Ελλάδα, ο Ειδικός Φόρος Καυσίμου (ΕΦΚ) στη βενζίνη έχει διαμορφωθεί από 1ης Ιανουαρίου 2017 σε 700 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,7 ευρώ/λ.), από 670 ευρώ που ήταν πριν. Ο ΕΦΚ προστίθεται στην αξία του διυλισμένου προϊόντος που διοχετεύουν τα διυλιστήρια της χώρας και έτσι διαμορφώνεται η χονδρική τιμή της βενζίνης.
Επί της συνολικής αξίας που προκύπτει από το άθροισμα της αξίας του προϊόντος και του ΕΦΚ εφαρμόζεται ο ΦΠΑ 24%. Σημειώνεται ότι ο πραγματικός ειδικός φόρος στη βενζίνη των 95 οκτανίων ανέρχεται τελικά σε 713 ευρώ το χιλιόλιτρο, καθώς επιβάλλονται και άλλοι (μικρότεροι) έμμεσοι φόροι. Και με βάση τον Ειδικό Φόρο Καυσίμου, η χώρα αποτελεί την 4η πιο ακριβή χώρα της Ε.Ε. Ο ΦΠΑ επίσης είναι από τους υψηλότερους στην Ε.Ε.
Ανέρχεται σε 24% και αυξήθηκε επίσης επί ΣΥΡΙΖΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Από 23% που ήταν στα καύσιμα, την 1η Ιουνίου 2016 αυξήθηκε κατά 1%. Ωστόσο, η μνημονιακή αυτή αύξηση φορολογίας στα καύσιμα συνέπεσε σε περίοδο που η τιμή της πρώτης ύλης (αργό πετρέλαιο) διένυε τα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας. Επομένως οι όποιες αυξήσεις φόρων που έγιναν το 2016-2017 πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες.
Παραδείγματα
Η κυβέρνηση δέχθηκε μεγάλη κριτική από την αντιπολίτευση για το γεγονός ότι δεν μείωσε τη φορολογία. Και αυτό επειδή αρκετές χώρες τη μείωσαν στα καύσιμα, ως ανάχωμα στο τσουνάμι των αυξήσεων τιμών στα καύσιμα που δέχθηκαν και οι ίδιες, όπως φυσικά και η Ελλάδα. Συνολικά, 12 χώρες από τις 27 της Ε.Ε. προχώρησαν σε μειώσεις της φορολογίας.▶ Βέλγιο: Στις 18 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης και diesel κατά 144,63 ευρώ το χιλιόλιτρο - η μείωση αυτή στην αντλία αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 0,144 ευρώ το λίτρο.
▶Κύπρος: Στις 8 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση των ΕΦΚ βενζίνης και diesel 70 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,07 ευρώ/λ.).
▶Κροατία: Στις 8 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 52 ευρώ, μείωση που στην αντλία αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 0,05 ευρώ το λίτρο.
▶Ουγγαρία: Στις 10 Μαρτίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ σε βενζίνη και diesel κίνησης κατά περίπου 50 ευρώ (0,05 ευρώ/λ.).
▶Ιρλανδία: Προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ δύο φορές, στις 10 Μαρτίου και την 1η Απριλίου, επιφέροντας συνολική μείωση 170,73 ευρώ ανά χιλιόλιτρο βενζίνης (αντιστοιχεί σε μείωση 0,17 ευρώ/λ. βενζίνης) και σε 130,08 ευρώ ανά χιλιόλιτρο diesel (αντιστοιχεί σε μείωση 0,13 ευρώ/λ. diesel).
▶Ιταλία: Στις 22 Μαρτίου προχώρησε σε γενναία μείωση του ΕΦΚ κατά 250 ευρώ ανά χιλιόλιτρο βενζίνης και diesel, που αντιστοιχεί σε μείωση της τιμής του καυσίμου κατά 0,25 ευρώ το λίτρο στην αντλία.
▶Λουξεμβούργο: Στις 13 Απριλίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης και diesel κατά 64 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,064 ευρώ/λ.)
▶Ολλανδία: Την 1η Απριλίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 173 ευρώ (0,17 ευρώ/λ. στην αντλία) και του ΕΦΚ diesel κατά 111 ευρώ (0,111 ευρώ/λ.).
▶Πορτογαλία: Προχώρησε σε απανωτές μειώσεις ΕΦΚ, που επέφεραν συνολική μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 174 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,174 ευρώ/λ.) και του ΕΦΚ diesel κατά 163 ευρώ το χιλιόλιτρο (0,163 ευρώ/λ. στην αντλία).
▶Σουηδία: Tην 1η Μαΐου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 155 ευρώ (0,155 ευρώ/λ. στην αντλία) και του ΕΦΚ diesel κατά 193 ευρώ (0,193 ευρώ/λ.).
▶Σλοβενία: Την 1η Φεβρουαρίου προχώρησε σε μείωση του ΕΦΚ βενζίνης κατά 18 ευρώ και του ΕΦΚ diesel κατά 57 ευρώ.
▶Πολωνία: Είναι η μοναδική χώρα που προχώρησε στη μείωση του ΦΠΑ καυσίμων, ο οποίος από 23% που ήταν πριν, την 1η Φεβρουαρίου 2022 διαμορφώθηκε σε 8%. Με εξαίρεση την Ιταλία, την Πολωνία και τη Σουηδία, οι μειώσεις που αναφέρθηκαν είναι λίγο-πολύ αντίστοιχες ή χειρότερες από εκείνες που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση (0,15 ευρώ/λ. στο diesel και κουπόνι 40-45 ευρώ ενίσχυση τον μήνα για την απόκτηση βενζίνης από τους οικονομικά ασθενέστερους). Τέλος, η τιμή της βενζίνης στην αντλία διαμορφώνεται και από την τιμή του προϊόντος (προ φόρων).
Η τιμή αυτή που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας για τον μήνα Μάιο ανέρχεται σε 1,06 ευρώ το λίτρο. Είναι δε αυξημένη κατά 80% σε σχέση με έναν χρόνο πριν και είναι ο βασικός παράγοντας αύξησης της λιανικής τιμής της βενζίνης στη διάρκεια του τελευταίου έτους.
Με βάση την τιμή αυτή, η χώρα μας κατατάσσεται στη 12η πιο ακριβή της Ε.Ε. Για την τιμή αυτή, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, πολλά μπορούν να γίνουν, αφού αυτή διαμορφώνεται -εκτός από την τιμή του αργού πετρελαίου και την ισοτιμία ευρώ - δολαρίου- και με χρηματιστηριακούς όρους. Μάλιστα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες στον κλάδο των καυσίμων που θεωρούν ότι εκεί μπορούν να γίνουν πολλά ώστε να υπάρξει μείωση της τιμής.
