«Η ευθύνη των τραπεζών ως κινητήριων δυνάμεων της οικονομίας», άρθρο του Χρήστου Σταϊκούρα στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ»

Η εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, ιδιαίτερα σε τραπεζοκεντρικές χώρες όπως είναι η Ελλάδα, αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την πρόσβαση επιχειρήσεων και νοικοκυριών στη χρηματοδότηση και την αποτελεσματική κατανομή των οικονομικών πόρων.

Στις εξωγενείς προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται –τα τελευταία χρόνια– αντιμέτωπο το τραπεζικό σύστημα η κυβέρνηση απαντά με υπευθυνότητα και αποφασιστικότητα. Υλοποιεί πολιτικές που στηρίζουν τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την ενίσχυση της ευστάθειας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αποτρέποντας την απομόχλευση, εξυγιαίνοντας τα χαρτοφυλάκιά τους και βελτιώνοντας τα στοιχεία των ισολογισμών τους.

Ως αποτέλεσμα:

1ον. Το απόθεμα των «κόκκινων» δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών έχει μειωθεί δραστικά.

Με την υλοποίηση, κυρίως, του προγράμματος «Ηρακλής», ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων προς το σύνολο των δανείων συρρικνώθηκε στο 10% στο τέλος του 1ου εξαμήνου του 2022, από 44% τον Ιούνιο του 2019.

2ον. Οι καταθέσεις, νοικοκυριών και επιχειρήσεων, έχουν ενισχυθεί σημαντικά.

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το υπόλοιπο των καταθέσεων ανήλθε σε 184,8 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο του 2022, ποσό αυξημένο κατά 48 δισ. ευρώ από τον Ιούνιο του 2019.

3ον. Η πιστωτική επέκταση ακολουθεί αυξητικό ρυθμό.

Πιστωτική επέκταση στην οποία θα συμβάλουν σημαντικά οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι οποίοι διοχετεύονται, σταδιακά, στις επιχειρήσεις μέσω του τραπεζικού συστήματος και θα ανέλθουν, συνολικά, στα 12,7 δισ. ευρώ.

4ον. Η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών παραμένει σε καλά επίπεδα.

Καταλυτικό παράγοντα ως προς αυτό αποτελεί η υλοποίηση ενός ευρέος πλέγματος μέτρων στήριξης της κοινωνίας που έλαβε η Κυβέρνηση, συνολικού ύψους άνω των 55 δισ. ευρώ. Πλέγμα μέτρων τα οποία στηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, αποτρέποντας τη διόγκωση του ιδιωτικού χρέους και κατ’ επέκταση την επιβάρυνση των ισολογισμών των τραπεζών με νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.

Μέτρα όπως είναι η επιστρεπτέα προκαταβολή, τα προγράμματα «Γέφυρα Ι» και «Γέφυρα ΙΙ», τα προγράμματα εγγυοδοσίας, οι μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, η διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού, τα μέτρα επιδότησης του ενεργειακού κόστους, οι στοχευμένες ενισχύσεις ευάλωτων νοικοκυριών κ.ά.

Είναι, λοιπόν, αδιαμφισβήτητο ότι η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική αντιμετώπισε με επάρκεια τις προκλήσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπο και το τραπεζικό σύστημα, και συνετέλεσε καταλυτικά στη βελτίωση της κερδοφορίας, της ρευστότητας και της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού του.

Πλέον οφείλει και το τραπεζικό σύστημα να αναλάβει το δικό του μερίδιο ευθύνης. Οφείλει να βγάλει από τη φαρέτρα τα δικά του όπλα, προκειμένου να διατηρηθεί η οικονομική «πλημμυρίδα» και να μην επιστρέψει η «άμπωτη» στην οικονομία.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η Κυβέρνηση αναμένει:

1ον. Κατάθεση πρότασης των τραπεζών για πρόγραμμα στήριξης ενήμερων ευάλωτων δανειοληπτών, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους ευρωπαϊκούς εποπτικούς κανόνες, χωρίς δημοσιονομικό κόστος.

Πρόγραμμα στήριξης που θα δώσει ανάσα ανακούφισης σε συνεπείς δανειολήπτες, οι οποίοι, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών, έχουν καταφέρει να αντεπεξέλθουν με υπευθυνότητα στις δανειακές υποχρεώσεις τους.

2ον. Κατάθεση προτάσεων των τραπεζών με σκοπό την αύξηση της εγκρισιμότητας των αιτήσεων του εξωδικαστικού μηχανισμού που αφορούν τους ενήμερους δανειολήπτες τους.

Ενήμεροι οφειλέτες, οι οποίοι αποδεδειγμένα παρουσιάζουν μείωση των εισοδημάτων τους και δυσκολίες αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεών τους, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να λάβουν πρόταση ρύθμισης των οφειλών τους, με γνώμονα, πάντοτε, τη μη διατάραξη της κουλτούρας πληρωμών.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το τελευταίο διάστημα έχουν επιταχυνθεί οι ρυθμίσεις οφειλών που πραγματοποιούνται μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, οι οποίες διαμορφώνονται πλέον στις 2.367, συνολικού ύψους 437 εκατ. ευρώ. Μόνο την τελευταία εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν περίπου 150 νέες ρυθμίσεις.

3ον. Αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων και μείωση των αυξημένων επιτοκίων χορηγήσεων ως αποτέλεσμα της αύξησης των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν το υψηλότερο επιτοκιακό περιθώριο νέων δανείων σε σχέση με τις καταθέσεις στην ευρωζώνη, με το περιθώριο αυτό διαρκώς να διευρύνεται. Η μείωση του επιτοκιακού περιθωρίου θα συμβάλει στην ενίσχυση της αποταμίευσης και στη βελτίωση της ικανότητας αποπληρωμής δανειακών υποχρεώσεων. Ήδη κάποιες τράπεζες ανακοινώνουν αυξήσεις στα επιτόκια καταθέσεών τους.

4ον. Επαναξιολόγηση του κόστους προμηθειών των τραπεζών στις απλές τραπεζικές συναλλαγές.

Η μείωση του οριζόντιου κόστους προμηθειών σε απλές, καθημερινές τραπεζικές συναλλαγές θα επιφέρει ανάσα ρευστότητας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Η προμήθεια εισερχόμενου και εξερχόμενου εμβάσματος, η προμήθεια αποστολής χρημάτων σε τράπεζες εκτός ευρωζώνης, η προμήθεια ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ άλλης τράπεζας, η συνδρομή πιστωτικής κάρτας, η προμήθεια επανέκδοσης χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας, η προμήθεια για πληρωμή λογαριασμών, η προμήθεια έκδοσης αντιγράφων κίνησης λογαριασμών, τα έξοδα αξιολόγησης αιτημάτων δανείων, τα έξοδα νομικού και τεχνικού ελέγχου αιτημάτων δανείων, τα έξοδα συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες στο εξωτερικό και η προμήθεια για αγορά χρεογράφων του Ελληνικού Δημοσίου αποτελούν μια σειρά οριζόντιων τραπεζικών χρεώσεων που πλήττουν δυσανάλογα τα εισοδήματα, κυρίως τα χαμηλότερα, και απαιτείται η επανεξέτασή τους.

5ον. Επιτάχυνση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης.

Αυτή πρέπει να πραγματοποιηθεί με όλα τα εργαλεία που διαθέτει το τραπεζικό σύστημα, ώστε να ενισχυθεί η περίμετρος των δυνητικών προς χρηματοδότηση πελατών. Με δεδομένες τις θεμελιώδεις αλληλεξαρτήσεις που έχει το τραπεζικό σύστημα με την κοινωνία και την επιχειρηματικότητα, θα πρέπει όλοι –Κράτος, τράπεζες, διαχειριστές δανείων, φορείς– να συλλειτουργήσουν με υπευθυνότητα, διορατικότητα και γρήγορα αντανακλαστικά, βλέποντας το «δάσος» και αποφεύγοντας κοντόφθαλμες πρακτικές.