Ελληνική πρωτιά στην αξιοποίηση των επιδοτήσεων - Στο 83% ο μέσος όρος απορρόφησης του ΕΣΠΑ στα τέλη του 2022 έναντι 27% το καλοκαίρι του 2019
Οι δύσκολες εκκρεμότητες
Πρωτόγνωρα για τα ελληνικά δεδομένα επιτεύγματα περιλαμβάνει ο απολογισμός της αναπτυξιακής πολιτικής της κυβέρνησης για το 2022, καθώς οι προσπάθειες του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων αποδίδουν καρπούς με πολλαπλά οφέλη για την εθνική οικονομία. Συγκεκριμένα, στο 83% εκτινάχθηκε ο μέσος όρος απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων στα τέλη του 2022 έναντι μόλις 27% το καλοκαίρι του 2019 (τελευταίες εκλογές).
Όπως προκύπτει από τις σχετικές αναφορές της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, η χώρα μας κατάφερε να δεσμεύσει υψηλούς χρηματοδοτικούς πόρους από το νέο πρόγραμμα κοινοτικών επιδοτήσεων για το 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ οι πρωτιές στην έγκριση προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ, η υψηλή απορρόφηση του προηγούμενου ΕΣΠΑ 2014-2020 και η επίτευξη οροσήμων του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων.
Δημόσιες επενδύσεις
Παράλληλα, σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιευμένα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για την εκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων το 2022, τα αιτήματα πληρωμής προς την ΕΕ για τα ΕΣΠΑ και τα λοιπά προγράμματα ανήλθαν σε 3,92 δισ. ευρώ, ενισχύοντας σημαντικά τα δημόσια έσοδα.
Η πρόοδος στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ από το καλοκαίρι του 2019 μέχρι το τέλος του 2022 είναι αξιοσημείωτη. Ο μέσος όρος απορρόφησης από το 27% εκτινάχθηκε στο 83% παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και τα προβλήματα λειτουργίας των διαχειριστικών Αρχών την περίοδο της πανδημίας. Πλέον η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση ως προς τις πληρωμές και την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Περιφερειακά προγράμματα
Παρατηρώντας αναλυτικά τα σχετικά στοιχεία, αναδεικνύεται η πρόοδος περιφερειακών προγραμμάτων. Για παράδειγμα η απορρόφηση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττικής -από 27% το καλοκαίρι του 2019- ανέρχεται σήμερα στο 95% παρά τη μικρή μείωση του διαθέσιμου προϋπολογισμού σε απόλυτους αριθμούς (από 1,102 δισ. ευρώ σε 1,050 δισ. ευρώ). Αντίστοιχα, για το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, την ίδια περίοδο, η απορρόφηση από το 32% έχει σκαρφαλώσει στο 96% (με προϋπολογισμό 894.000.000 ευρώ, από 947.000.000 ευρώ). Σημειώνεται πάντως ότι για περιφερειακά προγράμματα με αδύναμη πορεία εξέλιξης ενέχει ο κίνδυνος απώλειας πόρων, όπως για παράδειγμα αυτό της Δυτικής Μακεδονίας που έχει απορρόφηση μόλις γύρω στο 65%.
Σε ό,τι αφορά το διαχειριστικό επίπεδο του ΕΣΠΑ, το μεγαλύτερο τμήμα των επιτευγμάτων θα πρέπει να αποδοθεί στα προγράμματα αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείου Συνοχής του υπουργείου Ανάπτυξης. Η επανασύσταση αυτής της ειδικής γραμματείας το καλοκαίρι του 2020 αποδείχθηκε -εκ του αποτελέσματος- ως η ενδεικνυόμενη κίνηση.
Επιχειρησιακά προγράμματα
- Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» εξελίχθηκε στο πλέον αποδοτικό χρηματοδοτικό μέσο στήριξης των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Το καλοκαίρι του 2019 το πρόγραμμα είχε δαπάνες κοινοτικής συνδρομής μόλις 615.000.000 ευρώ, δηλαδή παρουσίαζε απορρόφηση 17%. Τριάμισι χρόνια αργότερα ο προϋπολογισμός του έχει σχεδόν διπλασιαστεί από 4,4 σε 8,3 δισ. ευρώ και οι δαπάνες ανέρχονται στο 92%.
- Σε σχέση με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον, Αειφόρος Ανάπτυξη» είναι ξεκάθαρο ότι υπήρχαν σημαντικά δομικά προβλήματα από το ξεκίνημα της εφαρμογής του. Αναφορικά με τα οδικά έργα, το πρόγραμμα λειτουργούσε με τα μεταφερθέντα έργα της περιόδου 2007-2013, καθώς επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχαν «παγώσει» όλα τα νέα έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι προκηρύξεις για τα νέα μεγάλα οδικά έργα έγιναν το 2020 και οι συμβάσεις υπεγράφησαν το 2021. Ανάλογη κατάσταση υπήρχε και στον άλλο τομέα αναφοράς του προγράμματος, αυτόν της διαχείρισης των απορριμμάτων, καθώς η καθυστέρηση έγκρισης του Εθνικού και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων την περίοδο 2015-2017 ήταν απαγορευτική για τη χρηματοδότηση αυτών των δράσεων.
Έτσι, το ΥΜΕΠΕΡΑΑ το καλοκαίρι του 2019 είχε δαπάνες κοινοτικής συνδρομής 1,138 δισ. ευρώ, δηλαδή η απορρόφηση ήταν 26%. Σήμερα και με ελαφρά μειωμένο προϋπολογισμό (4,656 δισ. ευρώ) η απορρόφηση ανέρχεται στο 66% περίπου, παρουσιάζοντας -ιδίως το 2022- μια δυναμική υλοποίησης που αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για το ομαλό κλείσιμο του προγράμματος.
Οι δύσκολες εκκρεμότητες
Για το ΕΣΠΑ 2014-2020, παρατηρείται ότι τα τελευταία 2,5 χρόνια τα σχετικά προγράμματα απέφεραν δαπάνες που αντιστοιχούν στα 2/3 του συνόλου των δαπανών του ΕΣΠΑ, δηλαδή περί τα 5,4 δισ. ευρώ κοινοτικής συνδρομής επί συνόλου 8,4 δισ. ευρώ για όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα.
Αντίθετα, για το μεγάλο τομεακό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η εξέλιξη δεν είναι παρόμοια. Συγκεκριμένα, το 2019 και με προϋπολογισμό 3,1 δισ. ευρώ οι δαπάνες ανέρχονταν σε 1,15 δισ. ευρώ (ποσοστό απορρόφησης 47%), ενώ σήμερα -με ελαφρά αυξημένο προϋπολογισμό σε 3,31 δισ. ευρώ- οι δαπάνες ανέρχονται στα 2,3 δισ. ευρώ.
Την ίδια ώρα, πρέπει να σημειωθεί ότι η εμβληματική δράση για την Πρωτοβουλία Απασχόλησης Νέων παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα εφαρμογής, που συνιστούν και κίνδυνο απώλειας πόρων. Μέχρι το τέλος του 2022 η δράση με προϋπολογισμό 587.000.000 ευρώ έχει δαπάνες μόλις 268.000.000 ευρώ (ποσοστό απορρόφησης 45,7%).
Σε κάθε περίπτωση, το κλείσιμο των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020 εκτιμάται ότι θα είναι μια δύσκολη διαδικασία, όπως έχει συμβεί και σε ανάλογες περιπτώσεις στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, ιδίως αν συνυπολογιστεί ο αυξημένος φόρτος εργασίας, καθώς ο ίδιος υπηρεσιακός μηχανισμός των διαχειριστικών Αρχών θα πρέπει να τρέξει ταυτόχρονα και τα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 6/2
Όπως προκύπτει από τις σχετικές αναφορές της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, η χώρα μας κατάφερε να δεσμεύσει υψηλούς χρηματοδοτικούς πόρους από το νέο πρόγραμμα κοινοτικών επιδοτήσεων για το 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ οι πρωτιές στην έγκριση προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ, η υψηλή απορρόφηση του προηγούμενου ΕΣΠΑ 2014-2020 και η επίτευξη οροσήμων του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων.
Δημόσιες επενδύσεις
Παράλληλα, σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιευμένα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για την εκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων το 2022, τα αιτήματα πληρωμής προς την ΕΕ για τα ΕΣΠΑ και τα λοιπά προγράμματα ανήλθαν σε 3,92 δισ. ευρώ, ενισχύοντας σημαντικά τα δημόσια έσοδα.Η πρόοδος στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ από το καλοκαίρι του 2019 μέχρι το τέλος του 2022 είναι αξιοσημείωτη. Ο μέσος όρος απορρόφησης από το 27% εκτινάχθηκε στο 83% παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και τα προβλήματα λειτουργίας των διαχειριστικών Αρχών την περίοδο της πανδημίας. Πλέον η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση ως προς τις πληρωμές και την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Περιφερειακά προγράμματα
Παρατηρώντας αναλυτικά τα σχετικά στοιχεία, αναδεικνύεται η πρόοδος περιφερειακών προγραμμάτων. Για παράδειγμα η απορρόφηση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττικής -από 27% το καλοκαίρι του 2019- ανέρχεται σήμερα στο 95% παρά τη μικρή μείωση του διαθέσιμου προϋπολογισμού σε απόλυτους αριθμούς (από 1,102 δισ. ευρώ σε 1,050 δισ. ευρώ). Αντίστοιχα, για το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, την ίδια περίοδο, η απορρόφηση από το 32% έχει σκαρφαλώσει στο 96% (με προϋπολογισμό 894.000.000 ευρώ, από 947.000.000 ευρώ). Σημειώνεται πάντως ότι για περιφερειακά προγράμματα με αδύναμη πορεία εξέλιξης ενέχει ο κίνδυνος απώλειας πόρων, όπως για παράδειγμα αυτό της Δυτικής Μακεδονίας που έχει απορρόφηση μόλις γύρω στο 65%.Σε ό,τι αφορά το διαχειριστικό επίπεδο του ΕΣΠΑ, το μεγαλύτερο τμήμα των επιτευγμάτων θα πρέπει να αποδοθεί στα προγράμματα αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείου Συνοχής του υπουργείου Ανάπτυξης. Η επανασύσταση αυτής της ειδικής γραμματείας το καλοκαίρι του 2020 αποδείχθηκε -εκ του αποτελέσματος- ως η ενδεικνυόμενη κίνηση.
Επιχειρησιακά προγράμματα
- Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» εξελίχθηκε στο πλέον αποδοτικό χρηματοδοτικό μέσο στήριξης των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Το καλοκαίρι του 2019 το πρόγραμμα είχε δαπάνες κοινοτικής συνδρομής μόλις 615.000.000 ευρώ, δηλαδή παρουσίαζε απορρόφηση 17%. Τριάμισι χρόνια αργότερα ο προϋπολογισμός του έχει σχεδόν διπλασιαστεί από 4,4 σε 8,3 δισ. ευρώ και οι δαπάνες ανέρχονται στο 92%.- Σε σχέση με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον, Αειφόρος Ανάπτυξη» είναι ξεκάθαρο ότι υπήρχαν σημαντικά δομικά προβλήματα από το ξεκίνημα της εφαρμογής του. Αναφορικά με τα οδικά έργα, το πρόγραμμα λειτουργούσε με τα μεταφερθέντα έργα της περιόδου 2007-2013, καθώς επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχαν «παγώσει» όλα τα νέα έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι προκηρύξεις για τα νέα μεγάλα οδικά έργα έγιναν το 2020 και οι συμβάσεις υπεγράφησαν το 2021. Ανάλογη κατάσταση υπήρχε και στον άλλο τομέα αναφοράς του προγράμματος, αυτόν της διαχείρισης των απορριμμάτων, καθώς η καθυστέρηση έγκρισης του Εθνικού και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων την περίοδο 2015-2017 ήταν απαγορευτική για τη χρηματοδότηση αυτών των δράσεων.
Έτσι, το ΥΜΕΠΕΡΑΑ το καλοκαίρι του 2019 είχε δαπάνες κοινοτικής συνδρομής 1,138 δισ. ευρώ, δηλαδή η απορρόφηση ήταν 26%. Σήμερα και με ελαφρά μειωμένο προϋπολογισμό (4,656 δισ. ευρώ) η απορρόφηση ανέρχεται στο 66% περίπου, παρουσιάζοντας -ιδίως το 2022- μια δυναμική υλοποίησης που αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για το ομαλό κλείσιμο του προγράμματος.
Οι δύσκολες εκκρεμότητες
Για το ΕΣΠΑ 2014-2020, παρατηρείται ότι τα τελευταία 2,5 χρόνια τα σχετικά προγράμματα απέφεραν δαπάνες που αντιστοιχούν στα 2/3 του συνόλου των δαπανών του ΕΣΠΑ, δηλαδή περί τα 5,4 δισ. ευρώ κοινοτικής συνδρομής επί συνόλου 8,4 δισ. ευρώ για όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα.Αντίθετα, για το μεγάλο τομεακό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η εξέλιξη δεν είναι παρόμοια. Συγκεκριμένα, το 2019 και με προϋπολογισμό 3,1 δισ. ευρώ οι δαπάνες ανέρχονταν σε 1,15 δισ. ευρώ (ποσοστό απορρόφησης 47%), ενώ σήμερα -με ελαφρά αυξημένο προϋπολογισμό σε 3,31 δισ. ευρώ- οι δαπάνες ανέρχονται στα 2,3 δισ. ευρώ.
Την ίδια ώρα, πρέπει να σημειωθεί ότι η εμβληματική δράση για την Πρωτοβουλία Απασχόλησης Νέων παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα εφαρμογής, που συνιστούν και κίνδυνο απώλειας πόρων. Μέχρι το τέλος του 2022 η δράση με προϋπολογισμό 587.000.000 ευρώ έχει δαπάνες μόλις 268.000.000 ευρώ (ποσοστό απορρόφησης 45,7%).
Σε κάθε περίπτωση, το κλείσιμο των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020 εκτιμάται ότι θα είναι μια δύσκολη διαδικασία, όπως έχει συμβεί και σε ανάλογες περιπτώσεις στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, ιδίως αν συνυπολογιστεί ο αυξημένος φόρτος εργασίας, καθώς ο ίδιος υπηρεσιακός μηχανισμός των διαχειριστικών Αρχών θα πρέπει να τρέξει ταυτόχρονα και τα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 6/2
