Βραχνά για τις τράπεζες αποτελούν οι πρόωρες αποπληρωμές δανείων, στη μεγάλη τους πλειονότητα επιχειρηματικών, αλλά και στεγαστικών, λειτουργώντας αρνητικά στην πιστωτική επέκταση.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι μόνο μία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες καταγράφει πρόωρες αποπληρωμές επιχειρηματικών δανείων που κινούνται στα 2 δισ. ευρώ το α' εξάμηνο του έτους. Επίσης στο α' τρίμηνο του 2023 οι αποπληρωμές δανείων μείωσαν την καθαρή πιστωτική επέκταση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών κατά 2,2 δισ. ευρώ.

Το ποσό αυτό υπερσκέλισε την αύξηση των νέων εκταμιεύσεων δανείων, «τρώγοντας» 100 εκατ. ευρώ από την καθαρή πιστωτική επέκταση (νέες χορηγήσεις μείον αποπληρωμές δανείων) της Eurobank, 200 εκατ. ευρώ από την καθαρή πιστωτική επέκταση της Τράπεζας Πειραιώς, 400 εκατ. ευρώ από την καθαρή πιστωτική επέκταση της Alpha Bank και 1,5 δισ. ευρώ από την καθαρή πιστωτική επέκταση της Εθνικής Τραπέζης. Το φαινόμενο των αθρόων αποπληρωμών δανείων από επιχειρήσεις που βρέθηκαν με υπερεπάρκεια ρευστότητας και επέλεξαν να τη χρησιμοποιήσουν για την απαλλαγή τους από τους αυξημένους τόκους δανείων που έφερε η άνοδος των επιτοκίων «μηδενίζει» μέχρι στιγμής την πραγματική αύξηση των νέων εκταμιεύσεων από τις τράπεζες.

Η τάση του α' τριμήνου βελτιώθηκε ελαφρώς στο β' τρίμηνο του έτους και οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι η εικόνα θα αντιστραφεί στο β' εξάμηνο, κυρίως λόγω της αναμονής στην ουρά περισσότερων επενδυτικών έργων προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αν αυτό δεν συμβεί, οι τράπεζες, αν και θα αγωνίζονται να αυξήσουν τα νέα δανειακά τους υπόλοιπα αυξάνοντας τις χορηγήσεις, θα καταλήξουν να κυνηγούν την ουρά τους, καθώς οι αποπληρωμές δανείων θα συνεχίσουν να είναι υψηλότερες από τις νέες εκταμιεύσεις.

Ο ρυθμός

Η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες αποτυπώνεται στα στοιχεία της ΤτΕ. Οπως καταγράφεται στην Εκθεση Νομισματικής Πολιτικής, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των τραπεζικών πιστώσεων προς τις (μη χρηματοπιστωτικές) επιχειρήσεις, μετά την αξιοσημείωτη επιτάχυνση που εμφάνισε το 2022, το πρώτο τετράμηνο του 2023 περιορίστηκε. Αναλυτικότερα, τον Απρίλιο του 2023 ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις υποχώρησε σε 8,7%, από 11,8% τον Δεκέμβριο του 2022 (Απρίλιος 2022: 6,1%), αντανακλώντας σημαντικές αποπληρωμές δανείων από ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις για λόγους εξορθολογισμού του επιτοκιακού τους κόστους.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2023 η μέση μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις (σ.σ.: η αναφορά γίνεται πάντα στις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις) έγινε αρνητική - 154 εκατ. ευρώ, έναντι 278 εκατ. ευρώ το ίδιο τετράμηνο του 2022. Η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή τραπεζικών δανείων καθορισμένης διάρκειας (δηλαδή τακτής λήξης) προς τις επιχειρήσεις το πρώτο τετράμηνο του 2023 διαμορφώθηκε σε 1,2 δισ. ευρώ (εκ των οποίων 0,9 δισ. ευρώ προς μεγάλες επιχειρήσεις), έναντι 913 εκατ. ευρώ το πρώτο τετράμηνο του 2022. Επίσης, το μέσο μηνιαίο υπόλοιπο της τραπεζικής χρηματοδότησης χωρίς καθορισμένη διάρκεια (δηλαδή των πιστωτικών γραμμών και άλλων διευκολύνσεων) προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 12,5% το πρώτο τετράμηνο του 2023 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022. 

Αποφεύγουν

Σημειώνεται ότι ρόλο στην επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις έπαιξε και η σημαντική άνοδος των επιτοκίων στα επιχειρηματικά δάνεια. Η επίδραση αυτή και η μείωση της ζήτησης πιστώσεων καταγράφηκαν, για πρώτη φορά από την αρχή της πανδημίας, και στα αποτελέσματα της Ερευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων για το α' τρίμηνο του 2023. Εκεί φαίνεται ότι κάποιες επιχειρήσεις αποφεύγουν να αναλάβουν χρέος με σταθερό επιτόκιο για πολύμηνες περιόδους, ενδεχομένως επειδή αναμένουν αποκλιμάκωση των επιτοκίων στο εγγύς μέλλον ή επειδή δεν γνωρίζουν σε ποια έκταση θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν δανειακούς πόρους.

Από την πλευρά της προσφοράς τραπεζικών πιστώσεων, μετά την αξιοσημείωτη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέχρι το τέλος του 2022, οι τράπεζες έχουν διευκολυνθεί σημαντικά προκειμένου να διοχετεύσουν χορηγήσεις στην οικονομία. Στην κατεύθυνση αυτή βοηθά τις τράπεζες και η υψηλή ρευστότητα που διαθέτουν.

Ως προς τη μελλοντική πορεία των τραπεζικών πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις, η αναμενόμενη επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ το 2023 και τα υψηλότερα επιτόκια εκτιμάται ότι θα συμβάλουν σε υποχώρηση του ετήσιου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις, ο οποίος όμως θα παραμείνει σε θετικές τιμές. Το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2023 εκτιμάται ότι θα έχει αρνητική επίδραση στην πιστωτική επέκταση. Αντίθετα, θετική επίδραση θα έχουν η αναμενόμενη ενίσχυση των εκταμιεύσεων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης κατά το 2023 και οι πόροι χρηματοδότησης εκ μέρους των τραπεζών και του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που θα διατεθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (2021-2027).

Δημοσιεύτηκε στο MoneyPro των ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΩΝ στις 8/7