Τι σημαίνει η εξαίρεση των αµυντικών δαπανών από τους δηµοσιονοµικούς κανόνες της ΕΕ - Γιατί αποτελεί νίκη για την Ελλάδα
Η Ελλάδα αύξησε θεαµατικά τις αµυντικές της δαπάνες κατά 13%, καθώς ξόδεψε το 2021 συνολικά 6,6 δισ. ευρώ
Ιωαννης Δουκας
Οι πολύµηνες «συγκρούσεις» σε επίπεδο κορυφής στην Ευρώπη, µε τον Βορρά να πιέζει για σκληρότερη δηµοσιονοµική πειθαρχία και τον Νότο να ζητά περιθώρια ευελιξίας, µαζί και η πρόταση της Κοµισιόν, κατέληξαν σε ένα συµβιβαστικό πλαίσιο στο Ecofin, που αποτελεί µια ισχυρή νίκη για την Ελλάδα, η οποία πλέον µπορεί να εξασφαλίσει το οικονοµικό της πρόγραµµα χωρίς να ανησυχεί για επιπτώσεις στην άµυνά της.
Συγκεκριµένα, κατόπιν αιτήµατος αρκετών κρατών-µελών, µεταξύ των οποίων η Ελλάδα κατείχε εξέχουσα θέση, οι νέοι δηµοσιονοµικοί κανόνες προβλέπουν ότι όταν σηµειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειµµα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγµατοποίηση υψηλών δαπανών για επενδύσεις στην Αµυνα.
Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι εισάγεται η δυνατότητα, αν ένα κράτος-µέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε Αµυνα σε σχέση µε τον ευρωπαϊκό µέσον όρο, ή προβαίνει σε µια σηµαντική αύξηση των επενδύσεών του στην Αµυνα, οι δαπάνες αυτές να µη λαµβάνονται υπόψη για την ένταξη ή µη του κράτους-µέλους σε ∆ιαδικασία Υπερβολικού Ελλείµµατος. Ετσι, οι επενδύσεις στην Αµυνα δύναται για πρώτη φορά να λειτουργούν ως κατηγορία δαπανών που θα εξαιρούνται από τον υπολογισµό του (υπερβολικού) ελλείµµατος. Οι επενδύσεις στην Αµυνα είναι η µοναδική κατηγορία δαπανών για την οποία εισάγεται ρητά αυτή η πρόνοια.
Ο πόλεµος στην Ουκρανία άλλαξε τον τρόπο που τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη βλέπουν πια τις αµυντικές δαπάνες. Μέχρι πριν από λίγο καιρό η εξαίρεση των αµυντικών δαπανών από το Σύµφωνο Σταθερότητας δεν αποτελούσε καν αντικείµενο συζήτησης για τους Ευρωπαίους. Μέχρι τη στιγµή που ο πόλεµος της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε τα πράγµατα ριζικά, καθώς πρώτη φορά µετά τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο υπάρχει κάποιος που απειλεί ευθέως τις ευρωπαϊκές χώρες.
Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έφθασαν πέρυσι το ποσό-ρεκόρ των 240 δισ. ευρώ, αυξηµένες κατά 6% σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Αµυνας (EDA). Εξι χώρες από τις 27 αύξησαν περισσότερο από 10% τις στρατιωτικές δαπάνες τους το 2022 και µάλιστα ακόµη και περισσότερο από 30% στην περίπτωση της Σουηδίας, χώρας που εγκατέλειψε την ουδετερότητα και περιµένει να εγκριθεί η ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Πάντως, η Γαλλία αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες της το 2022 µόνο κατά 0,7%. Απ’ ό,τι φαίνεται πάντως η αύξηση των αµυντικών δαπανών θα συνεχιστεί. Οι χώρες της Ε.Ε. στο σύνολό τους αφιέρωσαν 1,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) τους στον αµυντικό τοµέα, µακράν του στόχου του 2% που έχει καθοριστεί από το ΝΑΤΟ. Είκοσι δύο χώρες της Ε.Ε. είναι µέλη του ΝΑΤΟ. Περίπου 58 δισ. ευρώ αφιερώθηκαν στις επενδύσεις στον τοµέα της Αµυνας, όπως ανέφερε η European Defence Agency (EDA), ο κοινός αµυντικός οργανισµός που έχει αναλάβει να βελτιώσει τις αµυντικές δυνατότητες στους κόλπους της Ε.Ε.
Διαβάστε ακόμα: Βαθιά ανάσα από τις δαπάνες για την Άμυνα - Η εξαίρεσή τους από το έλλειμμα δημιουργεί "χώρο" για νέες παροχές και ελαφρύνσεις
Η Ελλάδα είχε καταθέσει πρόταση για εξαίρεση του κόστους της Αµυνας από τον υπολογισµό των καθαρών πρωτογενών δαπανών και δικαιώθηκε. Η χώρα µας αύξησε θεαµατικά τις αµυντικές της δαπάνες κατά 13%, καθώς ξόδεψε το 2021 συνολικά 6,6 δισ. ευρώ, ποσόν που αντιστοιχεί στο 3,6% του ΑΕΠ της, πολύ παραπάνω δηλαδή από το 2% που αξιώνει το ΝΑΤΟ για τις χώρες-µέλη του. Η συγκεκριµένη εξέλιξη προκαλεί ιδιαίτερη ικανοποίηση στην Αθήνα, καθώς µαζί µε τη Γαλλία και την Ιταλία διατύπωνε πάγια και σταθερά το αίτηµα για εξαίρεση των αµυντικών δαπανών από τη διαδικασία υπολογισµού του υπερβολικού ελλείµµατος.
Από τον Απρίλιο, άλλωστε, η Κοµισιόν είχε αναγνωρίσει την ανάγκη για επενδύσεις των ευρωπαϊκών κρατών στην Αµυνα, µαζί µε τις προτάσεις της για τους νέους δηµοσιονοµικούς κανόνες. Η απόφαση αυτή θα δώσει µεγάλη ανάσα στη χώρα µας, καθώς η εξαίρεση σηµαίνει ότι θα περιοριστεί η πίεση για περικοπές άλλων δαπανών, προκειµένου να καλυφθούν εξοπλιστικά προγράµµατα.
Στελέχη του υπουργείου Αµυνας είναι πιο συγκρατηµένα, όµως επισηµαίνουν ότι µία τέτοια απόφαση µόνο θετικά έχει, ωστόσο όµως η χρηµατοδότηση των εξοπλιστικών προγραµµάτων δεν παύει να είναι περιορισµένη και αυτό που χρειάζεται είναι να γίνει µία επαναξιολόγηση των προγραµµάτων, «προτεραιοποίηση», όπως είπε και ο υπουργός Εθνικής Αµυνας, Νίκος ∆ένδιας.
Ετσι είναι πιθανόν να δούµε να ξαναζεσταίνεται το πρόγραµµα των κορβετών του Πολεµικού Ναυτικού, αλλά και η ενεργοποίηση της «option» για ακόµα µία φρεγάτα Belharra.
Οσον αφορά τα δύο έργα υποδοµών, όπως ο ναύσταθµος της Σούδας, αλλά και η κατασκευή λιµανιού στον Παγασητικό, αυτά µάλλον θα παραµείνουν «παγωµένα», καθώς χρηµατοδοτούνται από αµιγώς εθνικούς πόρους (Πρόγραµµα ∆ηµοσίων Επενδύσεων), ως εκ τούτου η υλοποίησή τους είναι στενά συνδεδεµένη µε τα δηµοσιονοµικά περιθώρια του Προϋπολογισµού.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής
Συγκεκριµένα, κατόπιν αιτήµατος αρκετών κρατών-µελών, µεταξύ των οποίων η Ελλάδα κατείχε εξέχουσα θέση, οι νέοι δηµοσιονοµικοί κανόνες προβλέπουν ότι όταν σηµειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειµµα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγµατοποίηση υψηλών δαπανών για επενδύσεις στην Αµυνα.
Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι εισάγεται η δυνατότητα, αν ένα κράτος-µέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε Αµυνα σε σχέση µε τον ευρωπαϊκό µέσον όρο, ή προβαίνει σε µια σηµαντική αύξηση των επενδύσεών του στην Αµυνα, οι δαπάνες αυτές να µη λαµβάνονται υπόψη για την ένταξη ή µη του κράτους-µέλους σε ∆ιαδικασία Υπερβολικού Ελλείµµατος. Ετσι, οι επενδύσεις στην Αµυνα δύναται για πρώτη φορά να λειτουργούν ως κατηγορία δαπανών που θα εξαιρούνται από τον υπολογισµό του (υπερβολικού) ελλείµµατος. Οι επενδύσεις στην Αµυνα είναι η µοναδική κατηγορία δαπανών για την οποία εισάγεται ρητά αυτή η πρόνοια.
Ποσό - ρεκόρ για τις στρατιωτικές δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ο πόλεµος στην Ουκρανία άλλαξε τον τρόπο που τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη βλέπουν πια τις αµυντικές δαπάνες. Μέχρι πριν από λίγο καιρό η εξαίρεση των αµυντικών δαπανών από το Σύµφωνο Σταθερότητας δεν αποτελούσε καν αντικείµενο συζήτησης για τους Ευρωπαίους. Μέχρι τη στιγµή που ο πόλεµος της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε τα πράγµατα ριζικά, καθώς πρώτη φορά µετά τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο υπάρχει κάποιος που απειλεί ευθέως τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έφθασαν πέρυσι το ποσό-ρεκόρ των 240 δισ. ευρώ, αυξηµένες κατά 6% σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Αµυνας (EDA). Εξι χώρες από τις 27 αύξησαν περισσότερο από 10% τις στρατιωτικές δαπάνες τους το 2022 και µάλιστα ακόµη και περισσότερο από 30% στην περίπτωση της Σουηδίας, χώρας που εγκατέλειψε την ουδετερότητα και περιµένει να εγκριθεί η ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Πάντως, η Γαλλία αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες της το 2022 µόνο κατά 0,7%. Απ’ ό,τι φαίνεται πάντως η αύξηση των αµυντικών δαπανών θα συνεχιστεί. Οι χώρες της Ε.Ε. στο σύνολό τους αφιέρωσαν 1,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) τους στον αµυντικό τοµέα, µακράν του στόχου του 2% που έχει καθοριστεί από το ΝΑΤΟ. Είκοσι δύο χώρες της Ε.Ε. είναι µέλη του ΝΑΤΟ. Περίπου 58 δισ. ευρώ αφιερώθηκαν στις επενδύσεις στον τοµέα της Αµυνας, όπως ανέφερε η European Defence Agency (EDA), ο κοινός αµυντικός οργανισµός που έχει αναλάβει να βελτιώσει τις αµυντικές δυνατότητες στους κόλπους της Ε.Ε.
Διαβάστε ακόμα: Βαθιά ανάσα από τις δαπάνες για την Άμυνα - Η εξαίρεσή τους από το έλλειμμα δημιουργεί "χώρο" για νέες παροχές και ελαφρύνσεις
Θεαµατική αύξηση
Η Ελλάδα είχε καταθέσει πρόταση για εξαίρεση του κόστους της Αµυνας από τον υπολογισµό των καθαρών πρωτογενών δαπανών και δικαιώθηκε. Η χώρα µας αύξησε θεαµατικά τις αµυντικές της δαπάνες κατά 13%, καθώς ξόδεψε το 2021 συνολικά 6,6 δισ. ευρώ, ποσόν που αντιστοιχεί στο 3,6% του ΑΕΠ της, πολύ παραπάνω δηλαδή από το 2% που αξιώνει το ΝΑΤΟ για τις χώρες-µέλη του. Η συγκεκριµένη εξέλιξη προκαλεί ιδιαίτερη ικανοποίηση στην Αθήνα, καθώς µαζί µε τη Γαλλία και την Ιταλία διατύπωνε πάγια και σταθερά το αίτηµα για εξαίρεση των αµυντικών δαπανών από τη διαδικασία υπολογισµού του υπερβολικού ελλείµµατος.
Επαναξιολόγηση και «προτεραιοποίηση» των προγραµµάτων
Από τον Απρίλιο, άλλωστε, η Κοµισιόν είχε αναγνωρίσει την ανάγκη για επενδύσεις των ευρωπαϊκών κρατών στην Αµυνα, µαζί µε τις προτάσεις της για τους νέους δηµοσιονοµικούς κανόνες. Η απόφαση αυτή θα δώσει µεγάλη ανάσα στη χώρα µας, καθώς η εξαίρεση σηµαίνει ότι θα περιοριστεί η πίεση για περικοπές άλλων δαπανών, προκειµένου να καλυφθούν εξοπλιστικά προγράµµατα. Στελέχη του υπουργείου Αµυνας είναι πιο συγκρατηµένα, όµως επισηµαίνουν ότι µία τέτοια απόφαση µόνο θετικά έχει, ωστόσο όµως η χρηµατοδότηση των εξοπλιστικών προγραµµάτων δεν παύει να είναι περιορισµένη και αυτό που χρειάζεται είναι να γίνει µία επαναξιολόγηση των προγραµµάτων, «προτεραιοποίηση», όπως είπε και ο υπουργός Εθνικής Αµυνας, Νίκος ∆ένδιας.
Ετσι είναι πιθανόν να δούµε να ξαναζεσταίνεται το πρόγραµµα των κορβετών του Πολεµικού Ναυτικού, αλλά και η ενεργοποίηση της «option» για ακόµα µία φρεγάτα Belharra.
Οσον αφορά τα δύο έργα υποδοµών, όπως ο ναύσταθµος της Σούδας, αλλά και η κατασκευή λιµανιού στον Παγασητικό, αυτά µάλλον θα παραµείνουν «παγωµένα», καθώς χρηµατοδοτούνται από αµιγώς εθνικούς πόρους (Πρόγραµµα ∆ηµοσίων Επενδύσεων), ως εκ τούτου η υλοποίησή τους είναι στενά συνδεδεµένη µε τα δηµοσιονοµικά περιθώρια του Προϋπολογισµού.
Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής
