Οι οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας έχουν βελτιωθεί σημαντικά, αλλά παραμένουν σημαντικές προκλήσεις για το μέλλον, τονίζει στην έκθεσή του για την Ελλάδα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Η οικονομία έχει ξαναρχίσει τη σύγκλιση του εισοδήματος, τερματίζοντας μια δεκαετία στασιμότητας με υψηλή ανεργία και χαμηλές επενδύσεις εν μέσω μεγάλης απομόχλευσης. Το πραγματικό ΑΕΠ έχει αναπτυχθεί πιο ψηλά από τα προ-πανδημίας επίπεδα, λόγω της κυκλικής ανάκαμψης της τουριστικής ζήτησης και της επανέναρξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η ισχυρή ανάπτυξη και ο υψηλός πληθωρισμός έχουν μειώσει την αναλογία του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα με περιορισμένους κινδύνους μεσοπρόθεσμα λόγω της ευνοϊκής δομής του ελληνικού χρέους. Ωστόσο, όπως τονίζει το ΔΝΤ, παρά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και τη βελτίωση των τραπεζικών ισολογισμών, η οικονομία αντιμετωπίζει μακροοικονομικές προκλήσεις εν μέσω σημαντικής αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής, του επίμονου πληθωρισμού και της αύξησης των τιμών των ακινήτων.

Οι διαρθρωτικές ανισορροπίες που προκύπτουν από τις χαμηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών και το ακόμα χαμηλό επίπεδο επενδύσεων, καθώς και οι αυξανόμενοι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή επιβαρύνουν τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της χώρας τονίζει το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ.

Πρόβλεψη ΔΝΤ για ανάπτυξη 2,1% το 2024 και για πληθωρισμό 2% στο τέλος του 2025


Ωστόσο τονίζεται ότι οι οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Μετά από μια ισχυρή ανάκαμψη μετά την πανδημία, η οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε εύρωστη με την πρόβλεψη αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ σε 2,3% το 2023 και 2,1% το 2024. Η ιδιωτική κατανάλωση θα υποστηριχθεί από θετική αύξηση των πραγματικών μισθών, ενώ οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να επεκτείνονται με την εφαρμογή του Εθνικού Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που υποστηρίζεται από κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να φτάσει το 2% έως το τέλος του 2025, καθώς οι πιέσεις στον πυρήνα του πληθωρισμού θα εκτονωθούν μόνο σταδιακά παρά τη συνεχιζόμενη ομαλοποίηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων.

Το τραπεζικό σύστημα, προσθέτει το ΔΝΤ, παρέμεινε ανθεκτικό. Η ποιότητα του ενεργητικού βελτιώθηκε περαιτέρω με τον δείκτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων να μειώνεται κάτω από το 5% στις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ συνέβαλε σε ισχυρή ανάκαμψη των τραπεζικών κερδών και ενίσχυσε την κεφαλαιακή επάρκεια. Το τραπεζικό σύστημα διατηρεί επίσης σημαντικά αποθέματα ρευστότητας παρά τις σημαντικές αποπληρωμές TLTRO της ΕΚΤ.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει το ΔΝΤ στην έκθεσή του για την Ελλάδα, οι κίνδυνοι είναι πιο ισορροπημένοι για την ανάπτυξη, αλλά έχουν μια τάση προς τα πάνω για τον πληθωρισμό. Μια πιθανή κλιμάκωση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και της σύγκρουσης στη Γάζα θα μπορούσε να διαταράξει το εμπόριο και να προκαλέσει νέες πιέσεις στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη αγορών και επενδυτών. Αντίθετα, η επιτάχυνση των φιλόδοξων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, σε συνδυασμό με τις ισχυρότερες από τις αναμενόμενες αντιδράσεις της αγοράς στην πρόσφατη αναβάθμιση της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα, θα μπορούσε να βελτιώσει περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να παραμείνει υψηλός, για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα των πιέσεων από τις πρόσφατες και αναμενόμενες αυξήσεις των μισθών και των συντάξεων και των κλυδωνισμών που σχετίζονται με την κλιματικη αλλαγή.


Τα συμπεράσματα

Συμπεράσματα:

Εν κατακλείδι, στην αξιολόγησή του για την Ελλαδα, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ συμπεραίνει:

  1. Οι οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας έχουν βελτιωθεί σημαντικά, αλλά παραμένουν σημαντικές προκλήσεις. Το πραγματικό ΑΕΠ αυξάνεται πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα, λόγω της ισχυρής ανάκαμψης του τουρισμού και της ενίσχυσης των επενδύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης και τις εισροές των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. Η ισχυρή ανάπτυξη και ο υψηλός πληθωρισμός έχουν μειώσει τον δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κάτω από το προ πανδημίας επίπεδο με περιορισμένους χρηματοδοτικούς κινδύνους μεσοπρόθεσμα λόγω της ευνοϊκής δομής του χρέους. Ωστόσο, οι διαρθρωτικές ανισορροπίες που προκύπτουν από τις χαμηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών και το ακόμη χαμηλό επίπεδο επενδύσεων, καθώς και οι αυξανόμενοι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή επιβαρύνουν τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Η εξωτερική θέση το 2023 εκτιμάται ότι είναι πιο αδύναμη από εκείνη που συνάδει με τα μεσοπρόθεσμα θεμελιώδη μεγέθη και τις επιθυμητές πολιτικές. Η αξιολόγηση έγινε με προκαταρκτικά στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για το 2023.
  2. Οι κίνδυνοι είναι πιο ισορροπημένοι για την ανάπτυξη, αλλά παρουσιάζον αυξητική τάση όσον αφορά στον πληθωρισμό. Μια πιθανή κλιμάκωση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και της σύγκρουσης στη Γάζα θα μπορούσε να διαταράξει το εμπόριο και να προκαλέσει νέες πιέσεις στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη αγορών και επενδυτών. Ο υψηλότερος πληθωρισμός από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ και τα υψηλότερα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιτόκια θα επιβάρυναν την περιφερειακή και εγχώρια ζήτηση. Αντίθετα, η επιτάχυνση των φιλόδοξων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε να βελτιώσει περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να παραμείνει υψηλός ως αποτέλεσμα των κλυδωνισμών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς και των εγχώριων πιέσεων από τις πρόσφατες και αναμενόμενες αυξήσεις μισθών και συντάξεων.
  3. Η φιλική προς την ανάπτυξη δημοσιονομική εξυγίανση μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, υποστηρίζοντας παράλληλα την ανεμπόδιστη πράσινη ανάπτυξη. Η περαιτέρω νομισματική σύσφιξη βραχυπρόθεσμα και η διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος μεσοπρόθεσμα θα συμβάλλει στην περαιτέρω ενίσχυση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους περιορίζοντας παράλληλα την πρόσθετη πίεση στον πληθωρισμό. Για την πράσινη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να δίνει έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των πράσινων επενδύσεων, και στις κρίσιμες κοινωνικές δαπάνες, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση. Η προώθηση περαιτέρω δημοσιονομικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων προσπαθειών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, θα ενισχύσει τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής.
  4. Η ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω σε ένα περιβάλλον υψηλότερων για μεγάλο διάστημα επιτοκίων. Η παρακολούθηση και η διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με τα επιτόκια, τη ρευστότητα και τη χρηματοδότηση και τα πιστωτικά ανοίγματα θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω. Τα προσωρινά αυξημένα τραπεζικά κέρδη θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας και τη βελτίωση της ποιότητας του κεφαλαίου. Η ενεργοποίηση ενός θετικού κεφαλαιακού αποθέματος θα βοηθούσε τις τράπεζες να προφυλαχθούν από πιθανούς συστημικούς κλυδωνισμούς. Τα μέτρα για δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, όπως ανώτατα όρια δανείου προς αξία και αναλογίες εξυπηρέτησης χρέους προς εισόδημα, θα ενίσχυαν την ανθεκτικότητα των νοικοκυριών και, κατά συνέπεια, θα περιόριζαν τα τρωτά σημεία στο τραπεζικό σύστημα.
  5. Οι εκτενείς μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών εμποδίων στην προσφορά θα άρουν τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης εν μέσω αρνητικών δημογραφικών προοπτικών. Οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και η αντιμετώπιση των φραγμών για μεγαλύτερο ανταγωνισμό θα απελευθερώσει υψηλότερες ιδιωτικές επενδύσεις και θα βελτιώσει την παραγωγικότητα. Η διασφάλιση υψηλότερης συμμετοχής στην εργασία καλύτερου ειδικευμένου εργατικού δυναμικού θα αύξανε το δυναμισμό της αγοράς εργασίας, ενώ θα διευκόλυνε περαιτέρω την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση. Η ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων στο δικαστικό σύστημα και στις εξωδικαστικές διαδικασίες θα συμβάλλει όχι μόνο στη βελτίωση του δυναμισμού και της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, αλλά και στην αύξηση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα με περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών και των προβληματικών χρεών που ανακτώνται από τους πιστωτικούς φορείς.
  6. Απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων των αρχών για το κλίμα και τη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασης. Δεδομένης της κυριαρχίας των ορυκτών καυσίμων στον ενεργειακό εφοδιασμό, η ισχυρή εφαρμογή του πλαισίου πολιτικής των αρχών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για τον εξορθολογισμό του πλαισίου αδειοδότησης για νέες επενδύσεις και την καλύτερη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ένα αναβαθμισμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, θα επιτάχυνε την πρόοδο ενώ θα ενίσχυε την ενεργειακή ασφάλεια. Οι Αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης της τιμολόγησης του άνθρακα (συμπεριλαμβανομένων των ειδικών φόρων κατανάλωσης και των τελών) σε τομείς εκτός ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών), όπως οι μεταφορές, για να δώσουν περαιτέρω κίνητρα για την ταχεία και αποτελεσματική πράσινη μετάβαση, καθώς η τιμή της ενέργειας συνεχίζει να ομαλοποιείται.