Περίπου κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα επιθυμεί η κυβέρνηση να μειωθεί η ανεργία μέσα στο 2024. Προς την κατεύθυνση αυτή, καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), το οποίο από το 2021 και μετά «φουσκώνει» λόγω τόσο του ΕΣΠΑόσο και βεβαίως του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκου Παπαθανάση, το ΠΔΕ, από 5,6 δισ. ευρώ που ήταν το 2019, πλέον έχει υπερδιπλασιαστεί, ξεπερνώντας φέτος για πρώτη φορά τα 12 δισ. ευρώ. Και το 2026, σύμφωνα με τις προβλέψεις του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, θα ξεπεράσει τα 15 δισ. ευρώ. Αναφερόμαστε σε πρωτόγνωρα μεγέθη, τα οποία η Ελλάδα δεν είχε γνωρίσει ακόμα και στην προμνημονιακή περίοδο του 2007 και του 2008. Τότε το ΠΔΕ δεν είχε ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ, για να συρρικνωθεί στα μνημονιακά χρόνια σε περίπου 4 έως 6 δισ. ευρώ.
Μείωση της ανεργίας
Σύμφωνα με τον Νίκο Παπαθανάση, οι δημόσιες αυτές δαπάνες θα φέρουν το 60% της ανάπτυξης μέσα στο 2024. Επίσης, θα στηρίξουν σε σημαντικό βαθμό την αποκατάσταση των ζημιών στην Κεντρική Ελλάδα από την κακοκαιρία «Daniel». Και οι επενδύσεις και τα έργα που θα συντελεστούν θα οδηγήσουν στη μείωση της ανεργίας από περίπου 9,5% σε 8,0% μέχρι το τέλος του έτους. «Οπως και στο ΕΣΠΑ 2014-2020, έτσι και στη νέα προγραμματική περίοδο δεν θα αφήσουμε να πάει χαμένο ούτε ένα ευρώ», είπε ο κ. Παπαθανάσης.
Και πράγματι, στο ΕΣΠΑ που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2023 η χώρα πέτυχε μια πραγματική υπερ-απορρόφηση των πόρων. Κατάφερε να απορροφήσει πόρους, αλλά αυτό το πέτυχε με αύξηση της κοινοτικής συνδρομής στο ΕΣΠΑ κατά 3 δισ. ευρώ. Το ΕΣΠΑ 2014-2020, το 2014 περιέλαβε κοινοτικούς πόρους ύψους 16 δισ. ευρώ, που λόγω της πανδημίας και του προγράμματος ReactEU (+2,0 δισ. ευρώ) αλλά και του αυξημένου αποθεματικού που έλαβε η Ελλάδα λόγω καλής επίδοσης (+1 δισ. ευρώ) τελικά ανήλθαν στα 19 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, η Ελλάδα πέτυχε να απορροφήσει τον αυξημένο κοινοτικό προϋπολογισμό του ΕΣΠΑ 2014-2020 και πλέον εκτιμάται ότι θα τον ξεπεράσει. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023, τελευταία ημέρα πραγματοποίησης δαπανών, είχε απορροφηθεί το 97% των πόρων και, καθώς οι λογιστικές εγγραφές συνεχίζονται (μπορούν να γίνονται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 2025), εκτιμάται ότι η απορρόφηση θα ανέλθει στο 110% της κοινοτικής χρηματοδότησης. Προς την κατεύθυνση αυτή βοηθά και η διαδικασία top-up που εφαρμόζει η Κομισιόνστην τελευταία λογιστική χρήση του ΕΣΠΑ 2014-2020, με στόχο να βοηθήσει κάποιες χώρες που έχουν προβλήματα απορρόφησης πόρων. Πρακτικά, η διαδικασία top-up απομειώνει στο μηδέν την εθνική συμμετοχή στη χρηματοδότηση των δαπανών και αυξάνει την κοινοτική στο 100%.
Σύμφωνα με τον γ.γ. Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, ημιτελή έργα θα υπάρξουν και αυτή τη φορά. Κάποια από αυτά θα προωθηθούν για τη χρηματοδότησή τους από το νέο ΕΣΠΑ (phasing) και άλλα θα χρηματοδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό. «Αυτή τη φορά, τα ημιτελή έργα είναι πολύ λιγότερα, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε η δημόσια διοίκηση λόγω της πανδημίας, από εκείνα που είχαμε στο τέλος της προηγούμενης περιόδου, 2007- 2013», είπε χαρακτηριστικά.
Βασικός μοχλός δημιουργίας επενδύσεων το ΕΣΠΑ
Το ΕΣΠΑ είναι ο βασικός μοχλός δημιουργίας επενδύσεων, κυρίως δημόσιου χαρακτήρα, παρόλο που έχει χρηματοδοτήσει και ιδιωτικές επενδύσεις. Ο πλωτός σταθμός αεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU) της Αλεξανδρούπολης, οι startup εταιρείες που χρηματοδοτήθηκαν μέσω EquiFund, αλλά και οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που χρηματοδοτήθηκαν από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα είναι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα που ενίσχυσαν τον ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου όλα τα προηγούμενα χρόνια στη χώρα μας.
Η μεγάλη απογείωση των ιδιωτικών επενδύσεων οφείλεται στον δεύτερο μοχλό ανάπτυξης, που δεν είναι άλλος, φυσικά, από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το τελευταίο χρηματοδοτεί τόσο δημόσιες επενδύσεις μέσω των επιδοτήσεων όσο και ιδιωτικές μέσω των δανείων. Σύμφωνα με τον κ. Παπαθανάση, πέρα από τα 12,1 δισ. ευρώ επενδύσεις που αναμένουμε από τον ιδιωτικό τομέα μέσα στο 2024, εκτιμάται ότι θα υπάρξουν και επιπλέον 4,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και το σκέλος των δανείων.
Ολα τα παραπάνω όχι μόνον αυξάνουν την απασχόληση και μειώνουν την ανεργία, αλλά επιπλέον η χώρα έχει φτάσει στο σημείο να εισάγει εργατικό δυναμικό. Τομείς όπως οι κατασκευές, ο πρωτογενής τομέας, ο τουριστικός-ξενοδοχειακός τομέας, ακόμα και η μεταποίηση «αγκομαχούν» λόγω απουσίας εργατικού δυναμικού. Είναι χαρακτηριστικό ότι συχνά επικρίνεται μεγάλη και βαριά βιομηχανία της χώρας η οποία απασχολεί σε εξαήμερη βάση το προσωπικό της. Η έξτρα απασχόληση βεβαίως αποζημιώνεται, αλλά όσες προσπάθειες έχει κάνει η εταιρεία να αυξήσει το προσωπικό της, έτσι ώστε να επανέλθει η πενθήμερη εργασία στις γραμμές παραγωγής της, απέτυχαν, επειδή δεν υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό. Σημειώνεται ότι με βάση τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η ανεργία τον Νοέμβριο του 2023 είχε μειωθεί στο 9,4%, από 11,9% που ήταν έναν χρόνο πριν. Και παρόλο που όσο συρρικνώνεται η ανεργία, τόσο πιο ανελαστική είναι η μείωσή της, σύμφωνα με τον κ. Παπαθανάση, φέτος στόχος είναι να πέσει κάτω από το 8%.
*Δημοσιεύθηκε στο «MoneyPro» της εφημερίδας «Παραπολιτικά»
