Η Ελλάδα μέσα στις χώρες με “πλήρη δημοκρατία”: Τι δείχνουν οι ετήσιοι δείκτες
Στον ετήσιο Δείκτη Δημοκρατίας του “Economist”
Κατά την Joan Hoey του «Economist», αναβαθμίστηκε λόγω των βελτιώσεων στις κατηγορίες «πολιτική συμμετοχή» και «πολιτικές ελευθερίες» του Economist Democracy Index, επιβεβαιώνοντας ότι βγήκε με επιτυχία από την κρίση του 2009
Φωτης Κολλιας
Μεγάλη συζήτηση προκάλεσε η πρόσφατη αναβάθμιση της Ελλάδας σε μία από τις 24 «πλήρεις δημοκρατίες» του πλανήτη, στον ετήσιο Δείκτη Δημοκρατίας του «Economist». Η κυβέρνηση έσπευσε να αξιοποιήσει την αναβάθμιση, που ήρθε ως επιστέγασμα αντίστοιχων αναβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας από το βρετανικό περιοδικό.
Η Joan Hoey, διευθύντρια του ετήσιου Δείκτη Δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit (EIU), παρακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια την Ελλάδα, ως υπεύθυνη για τις πολιτικές και οικονομικές προβλέψεις. Σε συνέντευξή της υποστηρίζει πως «η επιστροφή της Ελλάδας στην κατηγορία των χωρών που χαρακτηρίζονται “πλήρεις δημοκρατίες” επιβεβαιώνει ότι η χώρα έχει βγει με επιτυχία από την κρίση που ξεκίνησε το 2009. Είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα για μια χώρα που πέρασε μια δεκαετή ύφεση που δεν έχει βιώσει άλλη προηγμένη οικονομία». Προσθέτει, όμως, πως «πολλές χώρες δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη θέση τους και οπισθοδρομούν, επιβεβαιώνοντας ότι η δημοκρατία είναι σκληρή δουλειά και ότι οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να επαναπαυτούν στις δάφνες τους και να θεωρούν οτιδήποτε δεδομένο».
Η Ευρώπη παραμένει το πιο δημοκρατικό μέρος του πλανήτη, με την κ. Hoey να επισημαίνει πως την ίδια στιγμή «η δημόσια δυσαρέσκεια με το status quo είναι εμφανής και οξεία σε πολλά μέρη. Ο κόσμος στρέφεται εδώ και πάνω από μία δεκαετία σε λαϊκιστικά κόμματα και άλλες εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με τα κυρίαρχα κόμματα. Η ύπαρξη επίσημων δημοκρατικών θεσμών, κράτους Δικαίου και υψηλών προτύπων διακυβέρνησης δεν επαρκεί για τη διατήρηση της λαϊκής υποστήριξης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί και τα πολιτικά κόμματα έχουν γίνει αδιάφορα και μη αντιπροσωπευτικά ακόμα και στις δημοκρατίες με τις καλύτερες επιδόσεις και οι άνθρωποι απαιτούν καλύτερη εκπροσώπηση και λογοδοσία».
Η Ελλάδα αναβαθμίστηκε από «ελαττωματική δημοκρατία» σε «πλήρη δημοκρατία», ανεβαίνοντας πέντε θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, στην 20ή θέση. Η βαθμολογία της (σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10) ενισχύθηκε από 7,97 το 2022 σε 8,14 το 2023, λόγω των βελτιώσεων στις κατηγορίες «πολιτική συμμετοχή» και «πολιτικές ελευθερίες» του Economist Democracy Index. Αυτή η μικρή βελτίωση στη βαθμολογία ώθησε την Ελλάδα πάνω από το όριο του 8,00, που διαχωρίζει τις «πλήρεις δημοκρατίες» από τις «ελαττωματικές», όπου η Ελλάδα είχε βαλτώσει από το 2010, στον απόηχο της κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ακολούθησαν κι άλλες βελτιώσεις τα τελευταία έτη, που έφεραν την Ελλάδα πιο κοντά στην αναβάθμιση.
Η συνολική βαθμολογία μιας χώρας βασίζεται στις επιδόσεις της σε 60 δείκτες, σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες: εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, η λειτουργία της κυβέρνησης, πολιτική συμμετοχή, πολιτική κουλτούρα και πολιτικές ελευθερίες. Με βάση τη συνολική βαθμολογία τους, οι χώρες ταξινομούνται σε έναν από τους τέσσερις τύπους καθεστώτων: οι «πλήρεις δημοκρατίες» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 8. Οι «ελαττωματικές δημοκρατίες» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 6 και μικρότερες ή ίσες με 8. Τα «υβριδικά καθεστώτα» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 4 και μικρότερες ή ίσες με 6 και τα αυταρχικά καθεστώτα βαθμολογίες μικρότερες ή ίσες με 4.
Αυτό το σύστημα βαθμολόγησης επιτρέπει τη διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν την ίδια ταξινόμηση, και αυτές οι διαφορές μπορεί να είναι σημαντικές. Για παράδειγμα, η βαθμολογία της Ελλάδας, 8,14, σημαίνει ότι θεωρείται «πλήρης δημοκρατία», αλλά βρίσκεται 19 θέσεις κάτω από τη Νορβηγία, της οποίας η βαθμολογία του Economist Democracy Index είναι 1,67 μονάδες πάνω από αυτήν της Ελλάδας.
Η Ελλάδα σημειώνει κορυφαία βαθμολογία (10,00 σε κλίμακα 0-10) για την εκλογική διαδικασία και τον πλουραλισμό στον Δείκτη Δημοκρατίας, ένα επίτευγμα που μοιράζονται μόνο δώδεκα άλλες χώρες. Παρά τις ελλείψεις σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου εκείνου της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, η Ελλάδα έχει μια σταθερή βαθμολογία στην κατηγορία «πολιτικές ελευθερίες» (8,82). Η βαθμολογία της για την κατηγορία «πολιτική συμμετοχή» βελτιώθηκε το 2023, αν και παραμένει κάτω από τον μέσο όρο όλων των «πλήρων δημοκρατιών», στο 7,22. Η Ελλάδα υστερεί επίσης σε σχέση με τις χώρες με μεγαλύτερη από αυτή βαθμολογία στην κατηγορία «λειτουργία της κυβέρνησης» (7,14), αν και αυτό έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, και στην «πολιτική κουλτούρα» (7,50).
Η επιστροφή της Ελλάδας στην κατηγορία των χωρών που χαρακτηρίζονται «πλήρεις δημοκρατίες» επιβεβαιώνει ότι η χώρα έχει βγει με επιτυχία από την κρίση που ξεκίνησε το 2009. Είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα για μια χώρα που πέρασε μια δεκαετή ύφεση που δεν έχει βιώσει άλλη προηγμένη οικονομία. Η κρίση οδήγησε σε ένα παρατεταμένο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τραύμα. Τα προγράμματα διάσωσης περιόρισαν την ελληνική κυριαρχία και θεωρήθηκαν εθνική ταπείνωση, με διαβρωτική επίδραση στην πολιτική και κοινωνική συνοχή. (Η αναβάθμιση) είναι αφορμή για γιορτή στην Ελλάδα και παράδειγμα για άλλες χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση τα επόμενα χρόνια.
Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ερώτηση. Πολλές χώρες έχουν αναβαθμιστεί μόνο για έναν χρόνο και υποβαθμίστηκαν ξανά τον επόμενο. Πράγματι, αυτό συνέβη στη Χιλή το 2022 και το 2023: Εχοντας αναβαθμιστεί σε «πλήρη δημοκρατία» το 2022, η Χιλή υποβαθμίστηκε πέρυσι, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης της βαθμολογίας της σε πολλούς δείκτες. Πολλές χώρες δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη θέση τους και οπισθοδρομούν, επιβεβαιώνοντας ότι η δημοκρατία είναι σκληρή δουλειά και ότι οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να επαναπαυτούν στις δάφνες τους και να θεωρούν οτιδήποτε δεδομένο. Δεδομένου ότι οι χώρες βαθμολογούνται σε 60 δείκτες συνολικά, χρειάζονται μόνο μερικές δυσμενείς εξελίξεις για εκείνες που βρίσκονται κοντά στην ταξινόμηση της «πλήρους δημοκρατίας» για να επανέλθουν στην ομάδα χωρών της «ελαττωματικής δημοκρατίας».
Η Joan Hoey, διευθύντρια του ετήσιου Δείκτη Δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit (EIU), παρακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια την Ελλάδα, ως υπεύθυνη για τις πολιτικές και οικονομικές προβλέψεις. Σε συνέντευξή της υποστηρίζει πως «η επιστροφή της Ελλάδας στην κατηγορία των χωρών που χαρακτηρίζονται “πλήρεις δημοκρατίες” επιβεβαιώνει ότι η χώρα έχει βγει με επιτυχία από την κρίση που ξεκίνησε το 2009. Είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα για μια χώρα που πέρασε μια δεκαετή ύφεση που δεν έχει βιώσει άλλη προηγμένη οικονομία». Προσθέτει, όμως, πως «πολλές χώρες δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη θέση τους και οπισθοδρομούν, επιβεβαιώνοντας ότι η δημοκρατία είναι σκληρή δουλειά και ότι οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να επαναπαυτούν στις δάφνες τους και να θεωρούν οτιδήποτε δεδομένο».
Η Ευρώπη παραμένει το πιο δημοκρατικό μέρος του πλανήτη, με την κ. Hoey να επισημαίνει πως την ίδια στιγμή «η δημόσια δυσαρέσκεια με το status quo είναι εμφανής και οξεία σε πολλά μέρη. Ο κόσμος στρέφεται εδώ και πάνω από μία δεκαετία σε λαϊκιστικά κόμματα και άλλες εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με τα κυρίαρχα κόμματα. Η ύπαρξη επίσημων δημοκρατικών θεσμών, κράτους Δικαίου και υψηλών προτύπων διακυβέρνησης δεν επαρκεί για τη διατήρηση της λαϊκής υποστήριξης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί και τα πολιτικά κόμματα έχουν γίνει αδιάφορα και μη αντιπροσωπευτικά ακόμα και στις δημοκρατίες με τις καλύτερες επιδόσεις και οι άνθρωποι απαιτούν καλύτερη εκπροσώπηση και λογοδοσία».
Φέτος η Ελλάδα προήχθη σε «πλήρη δημοκρατία». Γιατί πιστεύετε ότι ανήκει στις 24 χώρες που χαρακτηρίζονται ως «πλήρεις δημοκρατίες»;
Η Ελλάδα αναβαθμίστηκε από «ελαττωματική δημοκρατία» σε «πλήρη δημοκρατία», ανεβαίνοντας πέντε θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, στην 20ή θέση. Η βαθμολογία της (σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10) ενισχύθηκε από 7,97 το 2022 σε 8,14 το 2023, λόγω των βελτιώσεων στις κατηγορίες «πολιτική συμμετοχή» και «πολιτικές ελευθερίες» του Economist Democracy Index. Αυτή η μικρή βελτίωση στη βαθμολογία ώθησε την Ελλάδα πάνω από το όριο του 8,00, που διαχωρίζει τις «πλήρεις δημοκρατίες» από τις «ελαττωματικές», όπου η Ελλάδα είχε βαλτώσει από το 2010, στον απόηχο της κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ακολούθησαν κι άλλες βελτιώσεις τα τελευταία έτη, που έφεραν την Ελλάδα πιο κοντά στην αναβάθμιση.Η συνολική βαθμολογία μιας χώρας βασίζεται στις επιδόσεις της σε 60 δείκτες, σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες: εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, η λειτουργία της κυβέρνησης, πολιτική συμμετοχή, πολιτική κουλτούρα και πολιτικές ελευθερίες. Με βάση τη συνολική βαθμολογία τους, οι χώρες ταξινομούνται σε έναν από τους τέσσερις τύπους καθεστώτων: οι «πλήρεις δημοκρατίες» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 8. Οι «ελαττωματικές δημοκρατίες» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 6 και μικρότερες ή ίσες με 8. Τα «υβριδικά καθεστώτα» έχουν βαθμολογίες μεγαλύτερες από 4 και μικρότερες ή ίσες με 6 και τα αυταρχικά καθεστώτα βαθμολογίες μικρότερες ή ίσες με 4.
Αυτό το σύστημα βαθμολόγησης επιτρέπει τη διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν την ίδια ταξινόμηση, και αυτές οι διαφορές μπορεί να είναι σημαντικές. Για παράδειγμα, η βαθμολογία της Ελλάδας, 8,14, σημαίνει ότι θεωρείται «πλήρης δημοκρατία», αλλά βρίσκεται 19 θέσεις κάτω από τη Νορβηγία, της οποίας η βαθμολογία του Economist Democracy Index είναι 1,67 μονάδες πάνω από αυτήν της Ελλάδας.
Η Ελλάδα σημειώνει κορυφαία βαθμολογία (10,00 σε κλίμακα 0-10) για την εκλογική διαδικασία και τον πλουραλισμό στον Δείκτη Δημοκρατίας, ένα επίτευγμα που μοιράζονται μόνο δώδεκα άλλες χώρες. Παρά τις ελλείψεις σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου εκείνου της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, η Ελλάδα έχει μια σταθερή βαθμολογία στην κατηγορία «πολιτικές ελευθερίες» (8,82). Η βαθμολογία της για την κατηγορία «πολιτική συμμετοχή» βελτιώθηκε το 2023, αν και παραμένει κάτω από τον μέσο όρο όλων των «πλήρων δημοκρατιών», στο 7,22. Η Ελλάδα υστερεί επίσης σε σχέση με τις χώρες με μεγαλύτερη από αυτή βαθμολογία στην κατηγορία «λειτουργία της κυβέρνησης» (7,14), αν και αυτό έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, και στην «πολιτική κουλτούρα» (7,50).
Η επιστροφή της Ελλάδας στην κατηγορία των χωρών που χαρακτηρίζονται «πλήρεις δημοκρατίες» επιβεβαιώνει ότι η χώρα έχει βγει με επιτυχία από την κρίση που ξεκίνησε το 2009. Είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα για μια χώρα που πέρασε μια δεκαετή ύφεση που δεν έχει βιώσει άλλη προηγμένη οικονομία. Η κρίση οδήγησε σε ένα παρατεταμένο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τραύμα. Τα προγράμματα διάσωσης περιόρισαν την ελληνική κυριαρχία και θεωρήθηκαν εθνική ταπείνωση, με διαβρωτική επίδραση στην πολιτική και κοινωνική συνοχή. (Η αναβάθμιση) είναι αφορμή για γιορτή στην Ελλάδα και παράδειγμα για άλλες χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση τα επόμενα χρόνια.
