Οι 5 παρεµβάσεις για αυξήσεις συντάξεων - Αναπροσαρµογές βάσει κατώτατου από το 2025
Τι ετοιμάζει η Δόμνα Μιχαηλίδου
Αυξήσεις βάσει των μισθών των εν ενεργεία εργαζομένων - Μείωση εισφοράς αλληλεγγύης - Μικρότερα ποσοστά αναπηρίας για αναπηρικές αγροτών - Απασχόληση χήρων γυναικών - Αναλογικότερη η εθνική
Αντωνης Βασιλοπουλος
Πέντε σενάρια για µεγαλύτερα ποσά αυξήσεων στις συντάξεις βρίσκονται στο τραπέζι της υπουργού Εργασίας, ∆όµνας Μιχαηλίδου.
Η επεξεργασία τους έχει ξεκινήσει µετά τη διαπίστωση ότι οι µνηµονιακοί νόµοι και ιδιαίτερα οι οριζόντιες περικοπές του νόµου Κατρούγκαλου κατέστησαν τη χώρα µας µια από τις πιο… φειδωλές µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στις συνταξιοδοτικές δαπάνες, που αναµένεται να µειωθούν ακόµα και κάτω από τον µέσο όρο της Ε.Ε. µετά το 2035, εφόσον δεν ληφθούν µέτρα.
*Διαβάστε εδώ: Οι κλάδοι που έφεραν δουλειές το 2023: Γεωργία, μεταποίηση, κατασκευές, Υγεία και μεταφορές-αποθήκευση
Παρότι η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ αναφέρει πως σήµερα η Ελλάδα εξακολουθεί να προχωρά σε σχεδόν διπλάσιες δαπάνες για τις συντάξεις (15,7% του ΑΕΠ) έναντι του µέσου όρου των συνταξιοδοτικών δαπανών στον ΟΟΣΑ (8,9% του ΑΕΠ) και στις χώρες-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (8,5%), προβλέπει πως η χώρα µας είναι η µόνη που θα πετύχει αξιοσηµείωτη µείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ µακροπρόθεσµα, προφανώς λόγω της «ωρίµανσης» του νόµου Κατρούγκαλου.
Έτσι, η δαπάνη θα µειώνεται, αν και θα παραµένει υψηλή, έως το 2035 (13,7% έναντι 9,8% στον ΟΟΣΑ και 9,4% στην Ε.Ε.), ενώ θα πέσει στο 12% του ΑΕΠ, λόγω της ωρίµανσης όλων των προηγούµενων συνταξιοδοτικών παρεµβάσεων, το 2060, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρίσκεται στο 13,9% του ΑΕΠ και στον ΟΟΣΑ στο 10,3%. Ειδικότερα, το ασφαλιστικό σύστηµα χρηµατοδοτείται µε σχεδόν 15 δισ. ευρώ τον χρόνο από τους φορολογουµένους. Ωστόσο, σύµφωνα µε στελέχη στον χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, προκειµένου να αυξηθούν σηµαντικά οι συντάξεις, θα πρέπει να ξεπεραστούν τα παρακάτω εµπόδια:
1. Οι αναπροσαρµογές είναι κατώτερες του επίσηµου πληθωρισµού (7,75% µε πληθωρισµό 9,6% και 3% φέτος µε τιµάριθµο στο 3,6%). Από το 2025 οι αυξήσεις στις συντάξεις θα συνδεθούν µε τους µισθούς των εν ενεργεία εργαζοµένων για κάθε έτος. Η αλλαγή αυτή θα ωφελήσει µε υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη τους νέους συνταξιούχους. Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι «η αναπροσαρµογή των συντάξιµων αποδοχών για το διάστηµα έως και το 2024 διενεργείται κατά τη µεταβολή του µέσου ετήσιου Γενικού ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η προσαύξηση των συντάξιµων αποδοχών για το διάστηµα από το 2025 και εφεξής διενεργείται µε βάση τον δείκτη µεταβολής µισθών, που υπολογίζεται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ.
2. Οι κατώτερες του επίσηµου πληθωρισµού αυξήσεις ψαλιδίζονται περαιτέρω από τη µη τιµαριθµοποίηση της φορολογικής κλίµακας και την επιβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχου (ΕΑΣ). Για παράδειγµα, µια σύνταξη 650 ευρώ του 2021, φέτος υπόκειται σε παρακράτηση φόρου, καθώς ξεπέρασε (ονοµαστικά) τα 720 ευρώ. Με αφορολόγητο όριο τα 8.636 ευρώ τον χρόνο. Μέσα στο καλοκαίρι θα υπάρξει ρύθµιση για πρόσθετες αυξήσεις 20-150 ευρώ τον µήνα σε 400.000 συνταξιούχους µε κύρια σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ για αναπροσαρµογή της ΕΑΣ, ώστε να αλλάξει η φιλοσοφία της εισφοράς και από οριζόντια να γίνει κλιµακωτή, χωρίς να καταργηθεί. Το σενάριο αφορά την κράτηση - στο εξήςτης διαφοράς του ποσού, πάνω από το οποίο πρέπει να γίνει η κράτηση. Για παράδειγµα, αν κάποιος συνταξιούχος εισπράττει σύνταξη 1.500 ευρώ, η κράτηση να επιβάλλεται στο ποσό των 100 ευρώ, ούτως ώστε ο δικαιούχος να χάνει λιγότερα χρήµατα.
3. Μείωση του ποσοστού αναπηρίας βάσει του οποίου θα µπορούν να λάβουν σύνταξη οι αγρότες. Από το 2025 θα έχουν τη δυνατότητα λήψης σύνταξης αναπηρίας µε ποσοστό 50%, αντί για 59% που ισχύει σήµερα, όπως και στα άλλα Ταµεία. Αν και η παροχή του ΕΦΚΑ σε τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά χαµηλή, το κρίσιµο ποσοστό το συγκεντρώνουν οι ασφαλισµένοι αθροίζοντας επιµέρους ποσοστά από διάφορες παθήσεις, ακόµα και από νόσους που δεν αποδεικνύονται προφανώς (ένα ποσοστό 10%-15% από τη µέση ή ψυχολογικά αίτια). Και, παράλληλα, συνεχίζουν να εργάζονται χωρίς καν το πέναλτι του 10% επί του µισθού που αφορά τους συνταξιούχους λόγω γήρατος.
4. Εξορθολογισµός και ισότητα στο θέµα της απασχόλησης χήρων γυναικών, καθώς σήµερα απαγορεύεται σε χήρες µητέρες να εργαστούν γιατί θα χάσουν το 50% της σύνταξης λόγω θανάτου. Εξετάζεται η δυνατότητα να εργάζονται, πληρώνοντας την εισφορά µόνο του 10%, χωρίς να περικόπτεται η σύνταξη.
5. Αναλογικότερη εθνική σύνταξη και στους έχοντες πάνω από 20 έτη ασφάλισης. Σήµερα, παραµείνει καθηλωµένη στα 426 ευρώ, είτε κάποιος εργάστηκε 20 έτη είτε 45, ενώ για τους κάτω των 20 ετών ασφάλισης µειώνεται αναλογικά. Εξετάζεται µια πιο δίκαιη αναλογία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 9/4/2024
Η επεξεργασία τους έχει ξεκινήσει µετά τη διαπίστωση ότι οι µνηµονιακοί νόµοι και ιδιαίτερα οι οριζόντιες περικοπές του νόµου Κατρούγκαλου κατέστησαν τη χώρα µας µια από τις πιο… φειδωλές µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στις συνταξιοδοτικές δαπάνες, που αναµένεται να µειωθούν ακόµα και κάτω από τον µέσο όρο της Ε.Ε. µετά το 2035, εφόσον δεν ληφθούν µέτρα.
*Διαβάστε εδώ: Οι κλάδοι που έφεραν δουλειές το 2023: Γεωργία, μεταποίηση, κατασκευές, Υγεία και μεταφορές-αποθήκευση
Προβλέψεις
Παρότι η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ αναφέρει πως σήµερα η Ελλάδα εξακολουθεί να προχωρά σε σχεδόν διπλάσιες δαπάνες για τις συντάξεις (15,7% του ΑΕΠ) έναντι του µέσου όρου των συνταξιοδοτικών δαπανών στον ΟΟΣΑ (8,9% του ΑΕΠ) και στις χώρες-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (8,5%), προβλέπει πως η χώρα µας είναι η µόνη που θα πετύχει αξιοσηµείωτη µείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ µακροπρόθεσµα, προφανώς λόγω της «ωρίµανσης» του νόµου Κατρούγκαλου.Έτσι, η δαπάνη θα µειώνεται, αν και θα παραµένει υψηλή, έως το 2035 (13,7% έναντι 9,8% στον ΟΟΣΑ και 9,4% στην Ε.Ε.), ενώ θα πέσει στο 12% του ΑΕΠ, λόγω της ωρίµανσης όλων των προηγούµενων συνταξιοδοτικών παρεµβάσεων, το 2060, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρίσκεται στο 13,9% του ΑΕΠ και στον ΟΟΣΑ στο 10,3%. Ειδικότερα, το ασφαλιστικό σύστηµα χρηµατοδοτείται µε σχεδόν 15 δισ. ευρώ τον χρόνο από τους φορολογουµένους. Ωστόσο, σύµφωνα µε στελέχη στον χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, προκειµένου να αυξηθούν σηµαντικά οι συντάξεις, θα πρέπει να ξεπεραστούν τα παρακάτω εµπόδια:
1. Οι αναπροσαρµογές είναι κατώτερες του επίσηµου πληθωρισµού (7,75% µε πληθωρισµό 9,6% και 3% φέτος µε τιµάριθµο στο 3,6%). Από το 2025 οι αυξήσεις στις συντάξεις θα συνδεθούν µε τους µισθούς των εν ενεργεία εργαζοµένων για κάθε έτος. Η αλλαγή αυτή θα ωφελήσει µε υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη τους νέους συνταξιούχους. Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι «η αναπροσαρµογή των συντάξιµων αποδοχών για το διάστηµα έως και το 2024 διενεργείται κατά τη µεταβολή του µέσου ετήσιου Γενικού ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η προσαύξηση των συντάξιµων αποδοχών για το διάστηµα από το 2025 και εφεξής διενεργείται µε βάση τον δείκτη µεταβολής µισθών, που υπολογίζεται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ.
2. Οι κατώτερες του επίσηµου πληθωρισµού αυξήσεις ψαλιδίζονται περαιτέρω από τη µη τιµαριθµοποίηση της φορολογικής κλίµακας και την επιβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχου (ΕΑΣ). Για παράδειγµα, µια σύνταξη 650 ευρώ του 2021, φέτος υπόκειται σε παρακράτηση φόρου, καθώς ξεπέρασε (ονοµαστικά) τα 720 ευρώ. Με αφορολόγητο όριο τα 8.636 ευρώ τον χρόνο. Μέσα στο καλοκαίρι θα υπάρξει ρύθµιση για πρόσθετες αυξήσεις 20-150 ευρώ τον µήνα σε 400.000 συνταξιούχους µε κύρια σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ για αναπροσαρµογή της ΕΑΣ, ώστε να αλλάξει η φιλοσοφία της εισφοράς και από οριζόντια να γίνει κλιµακωτή, χωρίς να καταργηθεί. Το σενάριο αφορά την κράτηση - στο εξήςτης διαφοράς του ποσού, πάνω από το οποίο πρέπει να γίνει η κράτηση. Για παράδειγµα, αν κάποιος συνταξιούχος εισπράττει σύνταξη 1.500 ευρώ, η κράτηση να επιβάλλεται στο ποσό των 100 ευρώ, ούτως ώστε ο δικαιούχος να χάνει λιγότερα χρήµατα.
3. Μείωση του ποσοστού αναπηρίας βάσει του οποίου θα µπορούν να λάβουν σύνταξη οι αγρότες. Από το 2025 θα έχουν τη δυνατότητα λήψης σύνταξης αναπηρίας µε ποσοστό 50%, αντί για 59% που ισχύει σήµερα, όπως και στα άλλα Ταµεία. Αν και η παροχή του ΕΦΚΑ σε τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά χαµηλή, το κρίσιµο ποσοστό το συγκεντρώνουν οι ασφαλισµένοι αθροίζοντας επιµέρους ποσοστά από διάφορες παθήσεις, ακόµα και από νόσους που δεν αποδεικνύονται προφανώς (ένα ποσοστό 10%-15% από τη µέση ή ψυχολογικά αίτια). Και, παράλληλα, συνεχίζουν να εργάζονται χωρίς καν το πέναλτι του 10% επί του µισθού που αφορά τους συνταξιούχους λόγω γήρατος.
4. Εξορθολογισµός και ισότητα στο θέµα της απασχόλησης χήρων γυναικών, καθώς σήµερα απαγορεύεται σε χήρες µητέρες να εργαστούν γιατί θα χάσουν το 50% της σύνταξης λόγω θανάτου. Εξετάζεται η δυνατότητα να εργάζονται, πληρώνοντας την εισφορά µόνο του 10%, χωρίς να περικόπτεται η σύνταξη.
5. Αναλογικότερη εθνική σύνταξη και στους έχοντες πάνω από 20 έτη ασφάλισης. Σήµερα, παραµείνει καθηλωµένη στα 426 ευρώ, είτε κάποιος εργάστηκε 20 έτη είτε 45, ενώ για τους κάτω των 20 ετών ασφάλισης µειώνεται αναλογικά. Εξετάζεται µια πιο δίκαιη αναλογία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 9/4/2024
