Στην αφετηρία της καλύτερης περιόδου της σύγχρονης ιστορίας του βρίσκεται ο κατασκευαστικός κλάδος, έχοντας εξέλθει από τη... χειρότερη εποχή της ιστορίας του.

*Διαβάστε εδώ: Ρύθμιση οφειλών σε Eφορία: Έρχεται νομοθετική ρύθμιση για μείωση του επιτοκίου

Πρόκειται για ένα από τα οξύµωρα σχήµατα της περιόδου. Με βάση στοιχεία από πρόσφατη παρουσίαση του οµίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, κατά τη δεκαετία 2014-2023 εκτελέστηκαν έργα συνολικού προϋπολογισµού 16 δισ. ευρώ.

Για την περίοδο από το 2024 και µετά υπολογίζεται ότι το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των προς εκτέλεση έργων θα προσεγγίσει τα 44 δισ. ευρώ, όντας δηλαδή σχεδόν τριπλάσιο!

44 δισ. ευρώ προσεγγίζει το ανεκτέλεστο

Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης της PwC για τις υποδοµές (PwC Infrastructure Greece 2024), από τα 44 δισ. ευρώ, τα 16,4 δισ. ευρώ θα αφορούν τον τοµέα της ενέργειας (από 4,8 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν τα 10 χρόνια που προηγήθηκαν), ενώ επιπλέον 14 δισ. ευρώ θα αφορούν σιδηροδροµικά έργα, από µόλις 2,4 δισ. ευρώ της περιόδου 2014- 2023. Πιο ισορροπηµένη εµφανίζεται η εικόνα σε ό,τι αφορά τα οδικά έργα, όπου θα δαπανηθούν 7,4 δισ. ευρώ, σχεδόν όσα και τη δεκαετία που προηγήθηκε (7,3 δισ. ευρώ). Ο τοµέας του τουρισµού θα απορροφήσει κεφάλαια 3,7 δισ. ευρώ, έναντι µόλις 0,9 δισ. ευρώ, ενώ στον κλάδο της διαχείρισης απορριµµάτων θα απορροφηθούν κονδύλια ύψους 2,8 δισ. ευρώ, από µόλις 0,4 δισ. ευρώ τη δεκαετία που προηγήθηκε.

26% μόλις το ποσοστό των προς υλοποίηση έργων

Ωστόσο, ένα από τα ζητήµατα που προκύπτουν είναι ο χρόνος υλοποίησης των έργων αυτών. Με βάση την έκθεση της PwC, από τα 44 δισ. ευρώ των έργων αυτών, στο στάδιο της υλοποίησης βρίσκονται µόλις το 26%, ή έργα 11,44 δισ. ευρώ. Το υπόλοιπο 74% παραµένουν υπό σχεδιασµό, ή σε διαγωνιστική διαδικασία. Σε σχέση µε το 2019, όταν ξεκίνησε ο σχεδιασµός των περισσοτέρων από τα έργα αυτά, η πρόοδος που έχει σηµειωθεί είναι µικρή, µιας και τότε το 14% βρίσκονταν υπό εκτέλεση, ενώ το υπόλοιπο 86% ήταν υπό σχεδιασµό.


Συµβάσεις-δηµοπρασίες

Με βάση τα αποτελέσµατα της χρήσης 2023 των 4+1 µεγάλων εισηγµένων κατασκευαστικών οµίλων (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, Ιntrakat-AΚΤΩΡ και MYTILINEOS), το συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο στο τέλος του 2023 ανερχόταν σε 14,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, από το ποσόν αυτό υπολογίζεται ότι πάνω από 3,3 δισ. ευρώ αφορούν συµβάσεις προς υπογραφή, δηλαδή διαγωνισµούς για έργα, όπου έχει αναδειχθεί προσωρινός ανάδοχος, αλλά δεν έχει ακόµα ολοκληρωθεί η διαδικασία της υπογραφής της σύµβασης.

1.218 δημόσια έργα δημοπρατήθηκαν εντός του 2023

Αξίζει να σηµειωθεί ότι κατά την περίοδο 2018-2020 ο συνολικός κύκλος εργασιών του κλάδου δεν ξεπερνούσε τα 5 - 5,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, ήταν δηλαδή περίπου στο 1/3 του σηµερινού ύψους. Παράλληλα, σύµφωνα µε το ΙΟΒΕ, εντός του 2023 δηµοπρατήθηκαν επιπλέον 1.218 δηµόσια έργα, συνολικού προϋπολογισµού 6,91 δισ. ευρώ, τα οποία πρόκειται να προστεθούν σταδιακά στο υφιστάµενο ανεκτέλεστο των µεγάλων κατασκευαστικών οµίλων.

Πάντως, αυτές οι καθυστερήσεις στη διαδικασία της συµβασιοποίησης νέων έργων, που αποτελούν άλλωστε και πάγια πρακτική στην ελληνική αγορά, ενδεχοµένως και να λειτουργούν υπέρ των εταιρειών. Συγκεκριµένα, προσφέρουν τον απαιτούµενο χρόνο, ώστε να ολοκληρωθούν προηγούµενα έργα της περιόδου 2017-2023, προκειµένου να απελευθερωθούν πολύτιµοι πόροι (άνθρωποι και µηχανήµατα), που θα αξιοποιηθούν άµεσα για τα νέα έργα. Ο χρόνος αυτός είναι ιδιαίτερα σηµαντικός, προκειµένου να µην παρατηρηθούν «αρρυθµίες» στην υλοποίηση των έργων, τουλάχιστον σε τόσο πρώιµο στάδιο στον νέο αυτό κύκλο ανάπτυξης του κλάδου.


Έλλειψη προσωπικού

Στελέχη της αγοράς εκτιµούν ότι η έλλειψη προσωπικού είναι πιθανό να «χτυπήσει» κάποια στιγµή, ιδίως αν δεν προχωρήσουν οι διαδικασίες για την εισαγωγή ανθρώπων και κυρίως εργατικών «χεριών» από τρίτες χώρες.

Ωστόσο, όσο δίνεται ένα χρονικό περιθώριο για να έρθει νέο «αίµα» στον κλάδο τόσο το καλύτερο.

Ακόµα ένα ιδιαίτερα κρίσιµο στοιχείο είναι ότι τα νέα έργα που αναλαµβάνουν οι όµιλοι επιτρέπουν σηµαντικό περιθώριο κέρδους, σε αντίθεση µε ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν.

Μετά τις σηµαντικές ζηµίες των προηγούµενων ετών, που οφείλονταν τόσο στην ένδεια έργων όσο και στο γεγονός ότι πολλά από αυτά ήταν ζηµιογόνα, φαίνεται πως η νέα γενιά µεγάλων έργων έχει δηµοπρατηθεί µε σηµαντικά χαµηλότερες εκπτώσεις, κάτι που έχει αρχίσει να αποτυπώνεται και στους ισολογισµούς των εταιρειών, µε την εµφάνιση σηµαντικών κερδών για τον κατασκευαστικό κλάδο τους. Αρκετές συµβάσεις ανατέθηκαν ακόµα και µε µονοψήφια ποσοστά εκπτώσεων, κάτι που έγινε και λόγω της µεγάλης ανατίµησης των υλικών κατασκευής.

Με δεδοµένο ότι τα τιµολόγια του υπουργείου Υποδοµών δεν έχουν ανανεωθεί επί σχεδόν µια δεκαετία, ώστε να αντανακλούν τις αυξήσεις που έχουν µεσολαβήσει, οι προσφορές των εταιρειών, αναγκαστικά, έγιναν µε πολύ χαµηλά ποσοστά εκπτώσεων, καθώς οι ενδεικτικοί προϋπολογισµοί, µε βάση τους οποίους προκηρύχθηκαν οι διαγωνισµοί, ήταν ήδη πολύ χαµηλοί. Αυτό σηµαίνει ότι µια πιθανή αποκλιµάκωση των τιµών των υλικών θα προσφέρει τη δυνατότητα σηµαντικών κερδών στο µέλλον.

*Δημοσιεύθηκε στην «Απογευματινή της Κυριακής» στις 12/05/2024