Παρά το γεγονός ότι σε µεγάλο µέρος προϊόντων που αφορούν βασικά είδη διατροφής τόσο στην Ευρώπη -συµπεριλαµβανοµένης της Ελλάδας- όσο και στις ΗΠΑ διαπιστώνεται µια σχετική αποκλιµάκωση της ακρίβειας, που είχε «χτυπήσει κόκκινο» την τελευταία διετία, το καλάθι του νοικοκυριού παραµένει µισοάδειο. Στη χώρα µας, για παράδειγµα, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ για τον Ιούνιο, σηµειώθηκε µείωση 1,92% στις τιµές, µε µια σειρά από τρόφιµα να είναι πιο φτηνά. Ωστόσο, η αίσθηση στους καταναλωτές όλης της υφηλίου παραµένει κοινή: µε περισσότερα χρήµατα, το καλάθι και, ακολούθως, το ψυγείο παραµένουν µισοάδεια. Το αµερικανικό NPR παρουσιάζει τρία πράγµατα που πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές για τις τιµές των τροφίµων το τελευταίο διάστηµα - και γιατί εξακολουθεί να υπάρχει τέτοια ακρίβεια, παρά τη στασιµότητα στις τιµές.

Η έκθεση

Μπορεί αυτό να µη γίνεται αντιληπτό στην τσέπη του καταναλωτή, αλλά οι τιµές των τροφίµων έχουν σταθεροποιηθεί ως επί το πλείστον. Η τελευταία έκθεση για τον πληθωρισµό των καταναλωτών στις ΗΠΑ, που δηµοσιεύτηκε αυτή την εβδοµάδα, έδειξε ότι οι τιµές των τροφίµων αυξήθηκαν λίγο πάνω από 1% τον τελευταίο χρόνο. Αυτό συνιστά µεγάλη βελτίωση σε σχέση µε το περασµένο έτος, όταν οι τιµές αυξήθηκαν σχεδόν κατά 5%, και το προηγούµενο έτος, όταν είχαν αυξηθεί κατά διψήφιο ποσοστό. Ωστόσο, η εξοµάλυνση δεν είναι το ίδιο µε την πτώση των τιµών και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αισθάνονται το σωρευτικό αποτέλεσµα αυτών των προηγούµενων αυξήσεων. Αυτό οδηγεί σε απογοήτευση τους καταναλωτές, που δηλώνουν χαρακτηριστικά στο NPR ότι «µπαίνεις µέσα για ένα πράγµα, βγαίνεις έξω και έχεις πληρώσει 45 δολάρια». Παράλληλα, οι εταιρείες µειώνουν τα µεγέθη των συσκευασιών, πράγµα που σηµαίνει ότι παίρνετε λιγότερα από ό,τι παλιά για τις ίδιες ή µερικές φορές ακόµα και για υψηλότερες τιµές.

«Η ζάχαρη είναι µόνο 4 κιλά», λέει καταναλωτής στο NPR. «∆εν παίρνεις πια ούτε µία σακούλα των 5 κιλών». Οι τιµές στα σουπερµάρκετ είναι ιδιαίτερα αισθητές, επειδή αποτελούν ένα πολύ σηµαντικό κοµµάτι του προϋπολογισµού µιας τυπικής οικογένειας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 8% κατά µέσο όρο, σύµφωνα µε κυβερνητικά στοιχεία. Για τις οικογένειες µε χαµηλότερο εισόδηµα είναι συχνά µεγαλύτερο το ποσοστό.

Προσαρµογή

Για λίγο καιρό, πολλοί άνθρωποι απλά έσφιγγαν τα δόντια και πλήρωναν - αλλά οι Αµερικανοί αρχίζουν να αντιδρούν. Η PepsiCo, η οποία ανακοίνωσε τα οικονοµικά της αποτελέσµατα αυτή την εβδοµάδα, δήλωσε ότι οι πωλήσεις των σνακ της µειώθηκαν κατά τη διάρκεια του πιο πρόσφατου τριµήνου. Για κάποια από αυτά η µείωση οφείλεται στο γεγονός ότι οι αγοραστές αντιδρούν στις υψηλότερες τιµές, µειώνοντας εντελώς τα τσιπς ή επιλέγοντας φθηνότερες µάρκες καταστηµάτων. Αυτό στέλνει ένα µήνυµα στους µεγάλους παραγωγούς τροφίµων.

Οταν η PepsiCo και άλλοι αρχίζουν να χάνουν µερίδιο αγοράς, γίνονται πιο προσεκτικοί όσον αφορά την ακρίβεια στα προϊόντα τους. Σε ορισµένες περιπτώσεις, αρχίζουν να προσφέρουν εκπτώσεις - και αυτός είναι ένας λόγος που οι τιµές των τροφίµων δεν ανεβαίνουν τόσο γρήγορα όσο παλαιότερα. Πότε θα έχουµε πτώση; Σε κάποιον βαθµό, απαντάει το NPR. Οι τιµές ορισµένων, µεµονωµένων ειδών έχουν µειωθεί. Για παράδειγµα, οι τιµές των φρούτων και των λαχανικών µειώθηκαν τον τελευταίο χρόνο. Ωστόσο, το συνολικό κόστος στα προϊόντα των σουπερµάρκετ είναι απίθανο να µειωθεί σηµαντικά. Παράλληλα, υπάρχει η παράµετρος των µισθών. Στις ΗΠΑ, οι µέσοι µισθοί αυξήθηκαν κατά 3,9% ή περίπου τρεισήµισι φορές ταχύτερα από τις τιµές των σουπερµάρκετ.

Ο τυπικός εργαζόµενος πρέπει τώρα να εργαστεί περίπου τον ίδιο αριθµό ωρών για να αγοράσει τα ψώνια µίας εβδοµάδας όπως το 2019. Ακρίβεια στην Ελλάδα Πάντως, αξίζει να σηµειωθεί ότι, µε βάση τα όσα ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος, µπορεί να διαπιστώνεται µεν άµβλυνση της διαφοράς στις τιµές των προϊόντων στα σουπερµάρκετ µεταξύ της Ελλάδας και άλλων χωρών µεταξύ 2011-2023, ωστόσο οι τιµές σε τυποποιηµένα προϊόντα στη χώρα µας παραµένουν κατά µέσο όρο περίπου 10% υψηλότερες σε σχέση µε την ευρωζώνη. Οπως σηµειώνει η ΤτΕ, οι εισαγόµενες πληθωριστικές πιέσεις των τελευταίων ετών έχουν µειώσει την αγοραστική δύναµη των νοικοκυριών, η οποία σταδιακά αποκαθίσταται, αφενός, µε την αύξηση των µισθών και, αφετέρου, µε τη σταδιακή µείωση του πληθωρισµού τους τελευταίους µήνες.

Πέραν του πληθωρισµού, ωστόσο, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται και στις διαφορές των τιµών µεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, οι οποίες εξακολουθούν να είναι σηµαντικές, παρά την απουσία εµπορικών περιορισµών και την εξάλειψη των διακυµάνσεων της συναλλαγµατικής ισοτιµίας, ενώ διάφορες έρευνες καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα είναι µεταξύ των ακριβότερων χωρών σε αγαθά όπως το βρεφικό γάλα και τα απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων.

Η µελέτη καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η εξοµοίωση της δοµής της ελληνικής αγοράς και της συµπεριφοράς των καταναλωτών στην Ελλάδα µε τα αντίστοιχα επίπεδα της ευρωζώνης θα οδηγούσε σε σηµαντικές µειώσεις τιµών. Συγκεκριµένα, για την οµάδα προϊόντων µε τις υψηλότερες πωλήσεις στο δείγµα, η µείωση τιµών στην Ελλάδα θα έφθανε κατά µέσο όρο το 17%, ενώ για την οµάδα προϊόντων όπου η Ελλάδα είναι από τις πιο ακριβές χώρες η µείωση τιµών θα έφθανε κατά µέσο όρο το 30%.



*Της Γεωργίας Σαμπαζιώτη, δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»