Πώς προχωρούν τα 66 έργα ΣΔΙΤ με κόστος 16,5 δισ. ευρώ
Δείτε αναλυτικά
Τα μεγαλύτερα ΣΔΙΤ επικεντρώνονται στον τομέα των μεταφορών, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 21% του συνόλου με βάση τον αριθμό και περισσότερο από το 50% με βάση το κόστος
Συνολικά 40 διαγωνισμοί έργων ΣΔΙΤ βρίσκονται σε εξέλιξη και, αν προστεθούν σ’ αυτόν τον αριθμό και τα 26 έργα που έχουν συμβασιοποιηθεί από το 2006 μέχρι σήμερα, ο αριθμός τους αυξάνεται σε 66, με συνολικό προϋπολογισμό 16,5 δισ. ευρώ. Τα μεγαλύτερα ΣΔΙΤ επικεντρώνονται στον τομέα των μεταφορών, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 21% του συνόλου με βάση τον αριθμό και περισσότερο από το 50% με βάση το κόστος.
Το υπόλοιπο ποσοστό κατανέμεται σε έργα διαχείρισης υδάτων και απορριμμάτων, ευρυζωνικά δίκτυα, κοινωνικές υποδομές, καθώς και στους τομείς της Παιδείας, της Ενέργειας και της Υγείας. Η πορεία των έργων ΣΔΙΤ, ωστόσο, στην Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά σημαντικών εμποδίων, τα οποία καθυστερούν σοβαρά την υλοποίησή τους.
Το κυριότερο εμπόδιο είναι τα άδεια κρατικά ταμεία, αφού η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως θα περιορίσει τα λεγόμενα μη ανταποδοτικά ΣΔΙΤ, δηλαδή αυτά που δεν αποπληρώνονται από τους χρήστες (π.χ. μέσω διοδίων), αλλά από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (μέσω των πληρωμών διαθεσιμότητας, δηλαδή μηνιαίου τιμήματος).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Grant Thornton, που παρουσιάστηκαν στο 5ο Συνέδριο ΣΔΙΤ, από τα 66 έργα που έχουν ανατεθεί ή είναι σε διαγωνιστική διαδικασία που είναι σε εξέλιξη, το 30% των διαγωνισμών, δηλαδή 20 έργα, βρίσκεται στο στάδιο του ανταγωνιστικού διαλόγου. Εννέα έργα έχουν προχωρήσει στη φάση των δεσμευτικών προσφορών, ενώ πέντε βρίσκονται στο στάδιο προετοιμασίας της διαγωνιστικής διαδικασίας. Επιπλέον, τέσσερα έργα είναι στη φάση υποβολής δεσμευτικών προσφορών και δύο στη διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Σχεδόν τα μισά ΣΔΙΤ στη χώρα, με βάση τον προϋπολογισμό, αφορούν τον τομέα των μεταφορών. Από το 2006 μέχρι σήμερα έχουν προκηρυχθεί 14 διαγωνισμοί, έχοντας προϋπολογισμό ύψους 9,1 δισ. ευρώ. Μεταξύ των πιο σημαντικών έργων ΣΔΙΤ ψηλά στη λίστα είναι τα δύο συμβασιοποιημένα έργα. Το πρώτο αφορά τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση του ΒΟΑΚ και συγκεκριμένα του τμήματος Χερσονήσου – Μαλίων – Νεάπολης, προϋπολογισμού 276,8 εκατ. Το έργο έχει αναλάβει η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – AKTOR– AKΤΩΡ Παραχωρήσεις. Πρόκειται για ένα έργο μήκους 22,5 χλμ., το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή ενός ολοκληρωμένου, σύγχρονου αυτοκινητόδρομου και, μεταξύ άλλων, πέντε ανισόπεδους κόμβους και επτά σήραγγες, γέφυρες, ανισόπεδες διαβάσεις, αποχετευτικά και αντιπλημμυρικά έργα, ηλεκτροφωτισμό και συστήματα οδικής ασφάλειας.
Το δεύτερο ΣΔΙΤ είναι το οδικό έργο στον άξονα Καλαμάτα-Πύλος-Μεθώνη. To 2025 θα είναι η χρονιά-σταθμός για τα δύο μεγάλα οδικά έργα Θεσσαλονίκη-Έδεσσα και Δράμα-Αμφίπολη, που θα υλοποιηθούν επίσης μέσω ΣΔΙΤ. Συγκεκριμένα, ο προσωρινός ανάδοχος για τα δύο έργα θα αναδειχθεί το πρώτο τρίμηνο του έτους. Αυτό σημαίνει πως, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου ΥΠΟΜΕ, η υποβολή των προσφορών θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του 2025.
Σημαντικό ποσοστό των ΣΔΙΤ αφορούν τα έργα διαχείρισης και επεξεργασίας αποβλήτων, των οποίων ο προϋπολογισμός ανέρχεται στο 1,7 δισ. ευρώ, με τον αριθμό τους να αγγίζει τα 10. Σήμερα μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων λειτουργούν στις Σέρρες, στην Ηλεία, στη Δυτική Μακεδονία και στις περιφέρειες Ηπείρου και Πελοποννήσου. Στον τομέα της Παιδείας, ο αριθμός των έργων ΣΔΙΤ ανέρχεται στα 11, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 923 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για έργα που αφορούν τη δημιουργία τεσσάρων φοιτητικών εστιών σε Κρήτη, Θεσσαλία, Θράκη και Δυτ. Μακεδονία, αλλά και την ανέγερση και συντήρηση σχολείων.
Μεγάλο κομμάτι της πίτας έχουν και τα έργα διαχείρισης υδάτων, που αποτελούν το 12% των ΣΔΙΤ, με προϋπολογισμό 1,3 δισ. ευρώ, και ανέρχονται στα 8. Μερικά αυτά που ξεχωρίζουν αφορούν το αρδευτικό έργο Ταυρωπού, το Αρδευτικό Σύστημα Αλμωπαίου στην Πέλλα, το δίκτυο Υπέρειας Ν. Λάρισας – Ορφανών Νομού Καρδίτσας. Ο κ. Δημήτρης Παπαγιαννίδης, γενικός γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥπΑΑΤ, σχολίασε στο συνέδριο την πρόοδο των έργων ΣΔΙΤ στο πλαίσιο του προγράμματος «ΥΔΩΡ 2.0». Στην ομιλία του ανέφερε τους πολύ γρήγορους ρυθμούς με τους οποίους προχωρεί η υλοποίηση πέντε σημαντικών αρδευτικών έργων, τα οποία έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), με συνολικό προϋπολογισμό 691,7 εκατ. ευρώ. Τα έργα αυτά θα κατασκευαστούν σε δύο διακριτές φάσεις και αναμένεται να συμβασιοποιηθούν εντός των πιεστικών προθεσμιών του Ταμείου. Ο κ. Παπαγιαννίδης αναφέρθηκε επίσης στο αρδευτικό σύστημα Αλμωπαίου, το οποίο αρχικά δεν είχε προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, για να επιτευχθεί η υλοποίηση του έργου, θα επαναπροκηρυχθεί μέσω διαδικασίας ΣΔΙΤ.
Ακόμη 6 ΣΔΙΤ ύψους 885 εκατ. ευρώ συνδέονται με την τεχνολογία. Κάποια είναι ήδη σε λειτουργία, όπως το σύστημα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Αττική, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, όπως η ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών, στις λεγόμενες «λευκές περιοχές», όπου δηλαδή δεν υπάρχουν υποδομές για ευρυζωνικές υπηρεσίες υψηλής ταχύτητας και δεν θεωρούνται οικονομικά βιώσιμες για επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα χωρίς κρατική υποστήριξη.
Τέλος, με προϋπολογισμό ύψους 821 εκατ. ευρώ έχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί για την υλοποίηση μέσω ΣΔΙΤ δύο μεγάλων εμπορευματικών κέντρων, της Φυλής και του Στρατοπέδου Γκόνου. Για το Στρατόπεδο Γκόνου, στις 16 Δεκεμβρίου θα ολοκληρωθεί η διαδικασία της υποβολής των φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η διαγωνιστική διαδικασία θα διεξαχθεί σε δύο φάσεις. Η α’ φάση αφορά την προεπιλογή υποψηφίων βάσει κριτηρίων τεχνικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας και η β’ φάση την ολοκλήρωση ανταγωνιστικού διαλόγου με τους προεπιλεγέντες υποψηφίους και την υποβολή δεσμευτικών οικονομικών προσφορών. Στη β’ φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου εισέρχεται ο διαγωνισμός για το Επιχειρηματικό Πάρκο στη Φυλή, που θα σημάνει τη μετεγκατάσταση των μεταφορικών επιχειρήσεων από τον Ελαιώνα, αλλά και τη δημιουργία ενός σύγχρονου logistics park στην Αττική.
Ο κ. Σέργης επισήμανε, επίσης, ότι η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη παγκοσμίως στις επιδόσεις της στο θεσμικό πλαίσιο για τα ΣΔΙΤ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτό το επίτευγμα έχει οδηγήσει σε τριπλασιασμό του χαρτοφυλακίου έργων ΣΔΙΤ στη χώρα μας σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από 5-6 χρόνια.
Προς το παρόν, το μείγμα χρηματοδότησης των έργων ΣΔΙΤ περιλαμβάνει 520 εκατ. ευρώ από Ενωσιακούς Πόρους (ΕΣΠΑ), που μόχλευσαν 2 δισ. ευρώ δανειακών κεφαλαίων, ενώ 110 εκατ. ευρώ προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το πρόγραμμα Jessica.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ο προϋπολογισμός των έργων ΣΔΙΤ την τελευταία πενταετία έχει φτάσει τα 51 δισ. ευρώ, καλύπτοντας τομείς όπως οι υποδομές, η Παιδεία, η Υγεία και το περιβάλλον, με την Ελλάδα να κατατάσσεται στην 5η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.
Το υπόλοιπο ποσοστό κατανέμεται σε έργα διαχείρισης υδάτων και απορριμμάτων, ευρυζωνικά δίκτυα, κοινωνικές υποδομές, καθώς και στους τομείς της Παιδείας, της Ενέργειας και της Υγείας. Η πορεία των έργων ΣΔΙΤ, ωστόσο, στην Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά σημαντικών εμποδίων, τα οποία καθυστερούν σοβαρά την υλοποίησή τους.
Το κυριότερο εμπόδιο είναι τα άδεια κρατικά ταμεία, αφού η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως θα περιορίσει τα λεγόμενα μη ανταποδοτικά ΣΔΙΤ, δηλαδή αυτά που δεν αποπληρώνονται από τους χρήστες (π.χ. μέσω διοδίων), αλλά από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (μέσω των πληρωμών διαθεσιμότητας, δηλαδή μηνιαίου τιμήματος).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Grant Thornton, που παρουσιάστηκαν στο 5ο Συνέδριο ΣΔΙΤ, από τα 66 έργα που έχουν ανατεθεί ή είναι σε διαγωνιστική διαδικασία που είναι σε εξέλιξη, το 30% των διαγωνισμών, δηλαδή 20 έργα, βρίσκεται στο στάδιο του ανταγωνιστικού διαλόγου. Εννέα έργα έχουν προχωρήσει στη φάση των δεσμευτικών προσφορών, ενώ πέντε βρίσκονται στο στάδιο προετοιμασίας της διαγωνιστικής διαδικασίας. Επιπλέον, τέσσερα έργα είναι στη φάση υποβολής δεσμευτικών προσφορών και δύο στη διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Σχεδόν τα μισά ΣΔΙΤ στη χώρα, με βάση τον προϋπολογισμό, αφορούν τον τομέα των μεταφορών. Από το 2006 μέχρι σήμερα έχουν προκηρυχθεί 14 διαγωνισμοί, έχοντας προϋπολογισμό ύψους 9,1 δισ. ευρώ. Μεταξύ των πιο σημαντικών έργων ΣΔΙΤ ψηλά στη λίστα είναι τα δύο συμβασιοποιημένα έργα. Το πρώτο αφορά τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση του ΒΟΑΚ και συγκεκριμένα του τμήματος Χερσονήσου – Μαλίων – Νεάπολης, προϋπολογισμού 276,8 εκατ. Το έργο έχει αναλάβει η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – AKTOR– AKΤΩΡ Παραχωρήσεις. Πρόκειται για ένα έργο μήκους 22,5 χλμ., το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή ενός ολοκληρωμένου, σύγχρονου αυτοκινητόδρομου και, μεταξύ άλλων, πέντε ανισόπεδους κόμβους και επτά σήραγγες, γέφυρες, ανισόπεδες διαβάσεις, αποχετευτικά και αντιπλημμυρικά έργα, ηλεκτροφωτισμό και συστήματα οδικής ασφάλειας.
Το δεύτερο ΣΔΙΤ είναι το οδικό έργο στον άξονα Καλαμάτα-Πύλος-Μεθώνη. To 2025 θα είναι η χρονιά-σταθμός για τα δύο μεγάλα οδικά έργα Θεσσαλονίκη-Έδεσσα και Δράμα-Αμφίπολη, που θα υλοποιηθούν επίσης μέσω ΣΔΙΤ. Συγκεκριμένα, ο προσωρινός ανάδοχος για τα δύο έργα θα αναδειχθεί το πρώτο τρίμηνο του έτους. Αυτό σημαίνει πως, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου ΥΠΟΜΕ, η υποβολή των προσφορών θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του 2025.
Σημαντικό ποσοστό των ΣΔΙΤ αφορούν τα έργα διαχείρισης και επεξεργασίας αποβλήτων, των οποίων ο προϋπολογισμός ανέρχεται στο 1,7 δισ. ευρώ, με τον αριθμό τους να αγγίζει τα 10. Σήμερα μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων λειτουργούν στις Σέρρες, στην Ηλεία, στη Δυτική Μακεδονία και στις περιφέρειες Ηπείρου και Πελοποννήσου. Στον τομέα της Παιδείας, ο αριθμός των έργων ΣΔΙΤ ανέρχεται στα 11, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 923 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για έργα που αφορούν τη δημιουργία τεσσάρων φοιτητικών εστιών σε Κρήτη, Θεσσαλία, Θράκη και Δυτ. Μακεδονία, αλλά και την ανέγερση και συντήρηση σχολείων.
Μεγάλο κομμάτι της πίτας έχουν και τα έργα διαχείρισης υδάτων, που αποτελούν το 12% των ΣΔΙΤ, με προϋπολογισμό 1,3 δισ. ευρώ, και ανέρχονται στα 8. Μερικά αυτά που ξεχωρίζουν αφορούν το αρδευτικό έργο Ταυρωπού, το Αρδευτικό Σύστημα Αλμωπαίου στην Πέλλα, το δίκτυο Υπέρειας Ν. Λάρισας – Ορφανών Νομού Καρδίτσας. Ο κ. Δημήτρης Παπαγιαννίδης, γενικός γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥπΑΑΤ, σχολίασε στο συνέδριο την πρόοδο των έργων ΣΔΙΤ στο πλαίσιο του προγράμματος «ΥΔΩΡ 2.0». Στην ομιλία του ανέφερε τους πολύ γρήγορους ρυθμούς με τους οποίους προχωρεί η υλοποίηση πέντε σημαντικών αρδευτικών έργων, τα οποία έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), με συνολικό προϋπολογισμό 691,7 εκατ. ευρώ. Τα έργα αυτά θα κατασκευαστούν σε δύο διακριτές φάσεις και αναμένεται να συμβασιοποιηθούν εντός των πιεστικών προθεσμιών του Ταμείου. Ο κ. Παπαγιαννίδης αναφέρθηκε επίσης στο αρδευτικό σύστημα Αλμωπαίου, το οποίο αρχικά δεν είχε προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, για να επιτευχθεί η υλοποίηση του έργου, θα επαναπροκηρυχθεί μέσω διαδικασίας ΣΔΙΤ.
Ακόμη 6 ΣΔΙΤ ύψους 885 εκατ. ευρώ συνδέονται με την τεχνολογία. Κάποια είναι ήδη σε λειτουργία, όπως το σύστημα του ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Αττική, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, όπως η ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών, στις λεγόμενες «λευκές περιοχές», όπου δηλαδή δεν υπάρχουν υποδομές για ευρυζωνικές υπηρεσίες υψηλής ταχύτητας και δεν θεωρούνται οικονομικά βιώσιμες για επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα χωρίς κρατική υποστήριξη.
Τέλος, με προϋπολογισμό ύψους 821 εκατ. ευρώ έχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί για την υλοποίηση μέσω ΣΔΙΤ δύο μεγάλων εμπορευματικών κέντρων, της Φυλής και του Στρατοπέδου Γκόνου. Για το Στρατόπεδο Γκόνου, στις 16 Δεκεμβρίου θα ολοκληρωθεί η διαδικασία της υποβολής των φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η διαγωνιστική διαδικασία θα διεξαχθεί σε δύο φάσεις. Η α’ φάση αφορά την προεπιλογή υποψηφίων βάσει κριτηρίων τεχνικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας και η β’ φάση την ολοκλήρωση ανταγωνιστικού διαλόγου με τους προεπιλεγέντες υποψηφίους και την υποβολή δεσμευτικών οικονομικών προσφορών. Στη β’ φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου εισέρχεται ο διαγωνισμός για το Επιχειρηματικό Πάρκο στη Φυλή, που θα σημάνει τη μετεγκατάσταση των μεταφορικών επιχειρήσεων από τον Ελαιώνα, αλλά και τη δημιουργία ενός σύγχρονου logistics park στην Αττική.
Οι δύο κατηγορίες των ΣΔΙΤ
Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Σέργη, διευθυντή της Μονάδας Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος μίλησε στο πλαίσιο του 5ου ΣΔΙΤ Forum, τα έργα ΣΔΙΤ διακρίνονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα ανταποδοτικά έργα, των οποίων η πληρωμή γίνεται μέσω εμπορικής εκμετάλλευσης (η αποπληρωμή του επενδυτή γίνεται π.χ. μέσω διοδίων), ενώ η δεύτερη αφορά έργα κοινωνικών υποδομών, που χρηματοδοτούνται απευθείας από τον δημόσιο τομέα μέσω πληρωμών διαθεσιμότητας.Ο κ. Σέργης επισήμανε, επίσης, ότι η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη παγκοσμίως στις επιδόσεις της στο θεσμικό πλαίσιο για τα ΣΔΙΤ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτό το επίτευγμα έχει οδηγήσει σε τριπλασιασμό του χαρτοφυλακίου έργων ΣΔΙΤ στη χώρα μας σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από 5-6 χρόνια.
Προς το παρόν, το μείγμα χρηματοδότησης των έργων ΣΔΙΤ περιλαμβάνει 520 εκατ. ευρώ από Ενωσιακούς Πόρους (ΕΣΠΑ), που μόχλευσαν 2 δισ. ευρώ δανειακών κεφαλαίων, ενώ 110 εκατ. ευρώ προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το πρόγραμμα Jessica.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ο προϋπολογισμός των έργων ΣΔΙΤ την τελευταία πενταετία έχει φτάσει τα 51 δισ. ευρώ, καλύπτοντας τομείς όπως οι υποδομές, η Παιδεία, η Υγεία και το περιβάλλον, με την Ελλάδα να κατατάσσεται στην 5η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.
