Ανοίγει η αγορά δανείων σε πολίτες και επιχειρήσεις πέρα από το στενό τραπεζικό σύστημα, όπως εξηγεί μιλώντας στα «Π» η γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Θεώνη Αλαμπάση, η οποία παράλληλα αποκαλύπτει τον λεγόμενο νέο υπερ-«Τειρεσία».

*Διαβάστε ακόμα: Υπουργείο Οικονομικών: Νέο πακέτο μέτρων για ελαφρύνσεις στη μεσαία τάξη - Εξετάζεται μείωση του φορολογικού συντελεστή από το 22% στο 15%

Γιατί προχωρά με καθυστέρηση η λειτουργία του φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων; Πώς εκτιμάτε ότι θα τρέξει στο εξής το πρόγραμμα αυτό;
Ο φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης είναι σαφώς ένα εγχείρημα αρκετά περίπλοκο από τη φύση του. Στοχεύει στη λύση ενός κοινωνικού προβλήματος με τη συμβολή αμιγώς του ιδιωτικού τομέα. Με την εκκίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας το γ’ τρίμηνο του 2022, διαπιστώθηκαν ζητήματα που έχρηζαν επίλυσης, έτσι ώστε το εγχείρημα να είχε έναν δείκτη απόδοσης που θα ωθούσε έναν ιδιώτη να καταθέσει φάκελο. Για τον λόγο αυτόν προβήκαμε σε αλλαγές τόσο στον νόμο όσο και στην έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων. Με την καθοριστική συμβολή του τραπεζικού τομέα με 100 εκατ. ευρώ, ο φορέας αναμένεται να λάβει σάρκα και οστά εντός του πρώτου εξαμήνου του 2025, προκειμένου να είναι ενεργός ο πυλώνας της κοινωνικής προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών.

Ποιο πρακτικό αποτέλεσμα περιμένετε από τον διπλασιασμό του ΕΝΦΙΑ στα κενά οικιστικά ακίνητα των τραπεζών και των servicers;
Είναι γεγονός ότι και προ της ανακοίνωσης του μέτρου αυτού έχει γίνει αντικείμενο πολλών συζητήσεων με τους χρηματοδοτικούς φορείς το ζήτημα των κλειστών ακινήτων που διατηρούν μέσω των εταιρειών ακίνητης περιουσίας που διαθέτουν. Υπήρχε ακόμα και δυσκολία στην ακριβή καταγραφή και καταμέτρηση του πλήθους αυτού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχει μια, ας πούμε, «κρυφή» μεταβλητή στον τομέα των ακινήτων που επί της ουσίας είναι εκτός αγοράς, επηρεάζοντας τα σημεία ισορροπίας της, και μάλιστα σε μια χρονική στιγμή που το στεγαστικό αποτελεί ένα μείζον ζήτημα. Η Πολιτεία όφειλε, επομένως, να βρει έναν μοχλό πίεσης, αν θέλετε, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, ώστε να προωθηθούν τα ακίνητα αυτά στην αγορά και να αυξηθεί, έτσι, η προσφορά. Ο διπλασιασμός του ΕΝΦΙΑ είναι ένα αντικίνητρο για τους χρηματοδοτικούς φορείς να διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους ακίνητα, αφού αυτά περάσουν στην ιδιοκτησία τους, και θεωρώ πως είναι παρέμβαση θετική και για τις δύο πλευρές, γιατί δεν είναι προς το συμφέρον κανενός η μη αξιοποίησή τους. Οι καθυστερήσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά τη μεταγραφή, είναι όντως ένα ζήτημα που χρήζει αντιμετώπισης, όμως, όπως προανέφερα, ο αυξημένος ΕΝΦΙΑ έρχεται ως μέτρο αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή.

Τι ακριβώς αλλάζει με τις εταιρείες παροχής πιστώσεων και γιατί; Θα μπορούν ελεύθερα στο εξής να δίνουν πάσης φύσεως δάνεια σε πολίτες και επιχειρήσεις;
Με τον Ν. 5072/2023 θεσμοθετήθηκε, μέσω εταιρειών παροχής πιστώσεων, η δυνατότητα χορήγησης και στεγαστικών δανείων (πέρα από τα καταναλωτικά, όπου ήδη ίσχυε) σε φυσικά πρόσωπα, αλλά και επιχειρηματικών αποκλειστικά για αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου ή πίστωση σε επιχείρηση με δάνεια σε καθεστώς ρύθμισης ή για αναδιάρθρωση δανειολήπτριας επιχείρησης. Στο πλαίσιο αυτό, η πλήρης άρση των περιορισμών στη χρηματοδότηση στοχεύει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην πρόσβαση σε δανεισμό. Έτσι, η νέα ρύθμιση αφορά στην παροχή κάθε είδους δανείου ή πίστωσης σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, δηλαδή ανεξάρτητα εάν το εν λόγω φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει δάνειο σε καθεστώς ρύθμισης ή σκοπός του δανείου είναι η αναδιάρθρωση της δανειοληπτικής επιχείρησης. Με τη ρύθμιση αυτή, η Πολιτεία καλεί τους ενδιαφερόμενους επενδυτές να συστήσουν τέτοιες δραστηριότητες στην Ελλάδα, προκειμένου να προσφέρουν ανταγωνιστικούς όρους χρηματοδότησης για τους δανειολήπτες.

Τι στόχο βάζετε το 2025 σε σχέση με τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους; Ανταποκρίνονται οι servicers στους νέους κανόνες που έχετε θέσει;
Σαφώς ο στόχος είναι να δούμε τα επίπεδα του ιδιωτικού χρέους να μειώνονται ακόμα περισσότερο. Θα τονίσω όμως, στη μεγάλη εικόνα, ότι από το 2019, όταν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στους χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες και servicers) αριθμούσαν 92,19 δισ., υποχώρησαν το δεύτερο τρίμηνο του 2024 σε 69,86 δισ. Επομένως, θέλουμε να δούμε περαιτέρω αποκλιμάκωση του αριθμού αυτού και το μέσο για την πραγματοποίηση αυτή είναι να βελτιώνουμε συνεχώς τα διαθέσιμα εργαλεία ρύθμισης. Στο πεδίο αυτό, θα πρέπει να διασφαλίσουμε τουλάχιστον τη διατήρηση ή και την επαύξηση των υψηλών επιπέδων των ρυθμίσεων μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού. Οι χρηματοδοτικοί φορείς έχουν κάνει μια αξιοσημείωτη προσπάθεια ανταπόκρισης για να δίνουν ρυθμίσεις, ωστόσο υπάρχει ακόμα περιθώριο βελτίωσης για να φτάσουμε στο 80% σε συγκεκριμένο φάσμα αιτήσεων. Πολλοί το έχουν καταφέρει ήδη. Υπάρχει μια σειρά ενεργειών για περαιτέρω βελτιώσεις, για να γίνουν οι ρυθμίσεις πιο βιώσιμες και να μπορούν να διατηρούνται στο πέρασμα του χρόνου. Παράλληλα, προσβλέπουμε στη συνεργασία των χρηματοδοτικών φορέων και μέσω των ρυθμίσεων που πραγματοποιούν διμερώς με τους δανειολήπτες. Ηδη στα μηνιαία νούμερα που αποστέλλουν παρατηρείται μια συνέπεια ως προς το πλήθος και το ύψος των ρυθμίσεων. Από εκεί και πέρα, για τους οφειλέτες που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους υπάρχει η διαδικασία της ρευστοποίησης, που οδηγεί και σε απαλλαγή των χρεών. Και, φυσικά, ως ενδιάμεση λύση είναι πάντα οι διμερείς συμφωνίες με μερική ρευστοποίηση της περιουσίας και διάσωση της κύριας κατοικίας με ταυτόχρονη σταδιακή αποπληρωμή, που επιτρέπουν στους δανειολήπτες να βρουν μια ρεαλιστική λύση ρύθμισης των οφειλών τους.

Πότε θα λειτουργήσει ο λεγόμενος υπερ- «Τειρεσίας» και πού ακριβώς αποσκοπεί;
Πρόκειται για τρεις διαφορετικές βάσεις δεδομένων, που αναπτύσσονται και θα παραδοθούν στο Δημόσιο και στην Τράπεζα της Ελλάδος μέχρι τα τέλη του 2025. Η πρώτη βάση δεδομένων είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, η οποία θα συλλέγει τα δεδομένα για τις οφειλές προς το Δημόσιο, δηλαδή προς τη φορολογική διοίκηση, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους δήμους. Κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί, κατόπιν αιτήσεώς του, να λαμβάνει δωρεάν από την Αρχή την πιστοληπτική του βαθμολόγηση, η οποία θα αποτελεί τη βάση για ευκαιρία νέας χρηματοδότησης. Η δεύτερη βάση δεδομένων είναι το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων, το οποίο θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος και θα συλλέγει δεδομένα που προέρχονται από τα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα. Η τρίτη βάση δεδομένων είναι το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, το οποίο ουσιαστικά θα συλλέγει όλες τις πληροφορίες, δηλαδή τις οφειλές στο σύνολό τους και προς Δημόσιο και προς ιδιώτες. Με άλλα λόγια, το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους θα παίρνει ανωνυμοποιημένα τα δεδομένα από τις άλλες δύο βάσεις δεδομένων, με στόχο να καταγραφεί για πρώτη φορά στη χώρα μας το ιδιωτικό χρέος. Στόχος όλων των ανωτέρω πρωτοβουλιών είναι να αποφευχθεί ένα νέο κύμα υπερχρέωσης, να εμπεδωθεί η κουλτούρα πληρωμών και η πιο συνειδητή ανάληψη υποχρεώσεων, καθώς θα διαμορφώνει το πιστοληπτικό προφίλ φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, αλλά και η πρόσβαση αυτών στη χρηματοδότηση. Σε επίπεδο Πολιτείας, θα μας δώσει την απαραίτητη συνολική πληροφόρηση για να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε πολιτικές για την αποτελεσματική διαχείριση του ιδιωτικού χρέους.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 21/12/2024