∆εσµώτης του χρέους ο πλανήτης, µε τα χρέη των κρατών να αυξάνονται και νέα δάνεια-µαµούθ να έρχονται την επόµενη εξαετία, καθώς η Ευρώπη προωθεί τον επανεξοπλισµό της, ο οποίος θα πληρωθεί από την έκδοση νέου χρέους. Ακόµα και οι (µέχρι πρότινος) σφιχτοί Γερµανοί σηκώνουν το πόδι από το φρένο και ετοιµάζονται να χρεωθούν δισεκατοµµύρια ευρώ για την αγορά οπλικών συστηµάτων, καθώς ο κίνδυνος «εξ Ανατολών» παραµονεύει.

Πάνω από 100 τρισ. δολάρια το παγκόσµιο χρέος το 2024

Το παγκόσµιο χρέος υπερέβη τα 100 τρισ. δολάρια το 2024, σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, ο οποίος προειδοποιεί ότι ο συνδυασµός των υψηλότερων επιτοκίων και του αυξηµένου χρέους ενδέχεται να περιορίσει τις δυνατότητες δανεισµού στο µέλλον για κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Ένα τέτοιο ενδεχόµενο θα προκαλούσε σοβαρό δηµοσιονοµικό πρόβληµα, καθιστώντας πολύ δύσκολη την έξοδο στις αγορές για νέα δανεικά. Όπως ανακοινώθηκε, τα ανεξόφλητα κρατικά και εταιρικά χρέη ξεπέρασαν το όριο των 100 τρισεκατοµµυρίων δολαρίων το 2024, µε τους δανειολήπτες σε δυσµενή θέση λόγω του αυξηµένου κόστους επιτοκίων (παρά τις µειώσεις των Κεντρικών Τραπεζών), την ώρα που καθίστανται επιτακτικές οι στρατηγικές επενδύσεις που θα ενισχύουν την παραγωγικότητα και όχι την παροχή υπηρεσιών.

Αν και οι Κεντρικές Τράπεζες, όπως η Fed και η ΕΚΤ, µειώνουν τα επιτόκια, το κόστος δανεισµού παραµένει πολύ υψηλότερο απ’ ό,τι πριν από τις αυξήσεις του 2022, µε το χρέος µε χαµηλά επιτόκια να αντικαθίσταται, αυξάνοντας έτσι το κόστος των τόκων µελλοντικά. Αυτό συµβαίνει σε µια περίοδο όπου οι κυβερνήσεις αντιµετωπίζουν αυξηµένες δαπάνες. Το γερµανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα µεγάλο σχέδιο για την ενίσχυση των υποδοµών και την υποστήριξη των ευρωπαϊκών αµυντικών δαπανών, ενώ οι µεγάλες οικονοµίες πλήττονται από τα µακροχρόνια κόστη της πράσινης µετάβασης και της γήρανσης του πληθυσµού.

Ασφυκτική κατάσταση 

«Αυτός ο συνδυασµός αυξηµένων δαπανών και χρέους ενδέχεται να περιορίσει την ικανότητα για µελλοντικό δανεισµό, σε µια εποχή που οι επενδυτικές ανάγκες είναι µεγαλύτερες από ποτέ», επισηµαίνεται στην ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ για το χρέος. Και εξηγεί ότι από το 2021 έως το 2024 το κόστος των τόκων ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε από το χαµηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών στο υψηλότερο. Ωστόσο, το κόστος δανεισµού παραµένει χαµηλότερο από τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς για πάνω από το ήµισυ του δηµόσιου χρέους των χωρών του ΟΟΣΑ και σχεδόν το ένα τρίτο του δηµόσιου χρέους των αναδυόµενων αγορών. Παράλληλα, το ποσοστό του εταιρικού χρέους υψηλής πιστοληπτικής διαβάθµισης και του χρέους-«σκουπίδια» είναι πολύ υψηλό. Ενδεικτικό της ασφυκτικής κατάστασης που διαµορφώνεται αποτελεί το γεγονός ότι κοντά στο 50% του δηµόσιου χρέους των χωρών του ΟΟΣΑ και των αναδυόµενων αγορών, καθώς και 1/3 του εταιρικού χρέους, αναµένεται να λήξουν µέχρι το 2027.

Ποιοι κινδυνεύουν

Οι χώρες µε χαµηλό κατά κεφαλήν εισόδηµα αντιµετωπίζουν τους µεγαλύτερους κινδύνους αναχρηµατοδότησης, καθώς πάνω από το ήµισυ του χρέους τους λήγει εντός των επόµενων τριών ετών και πάνω από το 20% του χρέους αυτού λήγει φέτος.

Σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, από τη στιγµή που το κόστος δανεισµού αυξάνεται, οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα δάνειά τους θα υποστηρίξουν τη µακροχρόνια ανάπτυξη και την παραγωγικότητα. ∆ιαφορετικά, το να προστεθεί ακριβό χρέος χωρίς ενίσχυση της παραγωγής θα είναι καταστροφικό.

Ως αντίµετρο, οι αναδυόµενες αγορές που εξαρτώνται από τον δανεισµό σε ξένο νόµισµα καλούνται να αναπτύξουν τις τοπικές αγορές κεφαλαίων τους. Η έκθεση επισηµαίνει ότι το κόστος δανεισµού µέσω οµολόγων σε δολάρια έχει αυξηθεί από περίπου 4% το 2020 σε πάνω από 6% το 2024, µε τα επιτόκια για τις χώρες µε χαµηλή πιστοληπτική διαβάθµιση να φτάνουν το 8%. Οι χώρες αυτές δυσκολεύονται να αντλήσουν κεφάλαια από εγχώριες πηγές λόγω των χαµηλών ποσοστών αποταµίευσης και των περιορισµένων τοπικών αγορών.

Δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή