Σε μια περίοδο που η στεγαστική κρίση πιέζει ολοένα και περισσότερο τα ελληνικά νοικοκυριά, η κυβέρνηση προχωρά στην εφαρμογή ενός νέου, μόνιμου μέτρου επιστροφής ενοικίου, προσφέροντας οικονομική ανάσα σε περισσότερους από 1,2 εκατομμύρια φορολογουμένους. Το μέτρο αφορά το 80% των ενοικιαστών κύριας ή φοιτητικής κατοικίας, με την πρώτη καταβολή να προγραμματίζεται για το τέλος Νοεμβρίου του 2025.


Επιστροφή ενοικίου: Ποιους αφορά

Για πρώτη φορά θεσπίζεται ένα καθολικό και σταθερό σχήμα ενίσχυσης, που στηρίζεται στα πραγματικά δηλωμένα δεδομένα των φορολογουμένων και όχι σε υποκειμενικά κριτήρια. Η επιστροφή ενοικίου θα πραγματοποιείται αυτόματα, μέσω της ΑΑΔΕ, βάσει των εισοδημάτων και του δηλωμένου ενοικίου στις φορολογικές δηλώσεις του προηγούμενου έτους. Δηλαδή, για τη φετινή εφαρμογή λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα και τα στοιχεία μίσθωσης που δηλώθηκαν το 2024 (για το φορολογικό έτος 2023).

Η βασική λογική του μέτρου είναι απλή: στους δικαιούχους θα επιστρέφεται το 1/12 του συνολικού ετήσιου ποσού που έχουν καταβάλει για ενοίκιο. Το ανώτατο όριο επιστροφής ορίζεται στα 800 ευρώ ανά κατοικία. Για τις κύριες κατοικίες υπάρχει επιπλέον ενίσχυση 50 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο, ενώ στις φοιτητικές κατοικίες δεν προβλέπεται προσαύξηση.

Για παράδειγμα, ένας άγαμος εργαζόμενος που καταβάλλει ενοίκιο 700 ευρώ τον μήνα -δηλαδή 8.400 ευρώ ετησίως- θα λάβει επιστροφή 700 ευρώ. Αντίστοιχα, μια τετραμελής οικογένεια με δύο παιδιά που πληρώνει ενοίκιο 1.200 ευρώ τον μήνα (14.400 ευρώ τον χρόνο) θα λάβει επιστροφή 800 ευρώ συν 100 ευρώ για τα δύο παιδιά, δηλαδή συνολικά 900 ευρώ. Το ποσό παραμένει σταθερό, ανεξαρτήτως αν το καταβαλλόμενο ενοίκιο είναι υψηλότερο. Μια οικογένεια που πληρώνει, για παράδειγμα, 1.500 ευρώ μηνιαίως δεν θα λάβει αναλογικά υψηλότερη επιστροφή, αλλά το ανώτατο όριο των 800 ευρώ (συν τα επιπλέον για τα παιδιά). Σε ό,τι αφορά τις φοιτητικές κατοικίες, κάθε φοιτητής που μισθώνει διαμέρισμα δικαιούται επιστροφή, ανεξαρτήτως του αριθμού των φοιτητών στην οικογένεια. Αν ένας φοιτητής πληρώνει ενοίκιο 380 ευρώ τον μήνα, δηλαδή 4.560 ευρώ ετησίως, θα λάβει επιστροφή 350 ευρώ. Εφόσον πληρούνται τα εισοδηματικά κριτήρια, ακόμα και δύο αδέλφια φοιτητές που μισθώνουν από 550 ευρώ ο καθένας μπορούν να λάβουν μέχρι και 800 ευρώ ο καθένας.

Αξίζει να σημειωθεί πως σε περιπτώσεις που η ενοικίαση δεν διαρκεί ολόκληρο το έτος -όπως σε εποχικές μισθώσεις ή αλλαγή κατοικίας μέσα στη χρονιά- το ποσό της επιστροφής προσαρμόζεται αναλογικά βάσει των μηνών που δηλώθηκαν στη φορολογική δήλωση.

Το νέο μέτρο εφαρμόζεται παράλληλα με τα υπάρχοντα στεγαστικά επιδόματα, όπως το επίδομα στέγασης και οι παροχές φοιτητικής στέγασης, χωρίς να συμψηφίζεται ή να αφαιρείται. Η επιστροφή είναι αφορολόγητη, δεν προσμετράται ως εισόδημα και δεν επηρεάζει την επιλεξιμότητα για άλλα κοινωνικά προγράμματα. Ωστόσο, για να είναι κάποιος δικαιούχος, απαιτείται η δήλωση της μίσθωσης στην ΑΑΔΕ και η πληρωμή των ενοικίων μέσω τραπεζικού συστήματος. Συμφωνίες «στο χέρι», πληρωμές με μετρητά ή βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb δεν καλύπτονται από το πρόγραμμα.


Τα κριτήρια

Σχετικά με τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια: για άγαμους το εισοδηματικό όριο είναι τα 20.000 ευρώ ετησίως, ενώ για έγγαμους ή όσους έχουν σύμφωνο συμβίωσης το όριο ανέρχεται σε 28.000 ευρώ, με προσαύξηση 4.000 ευρώ για κάθε παιδί. Για μονογονεϊκές οικογένειες το αρχικό όριο είναι 31.000 ευρώ, με προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε παιδί πέραν του πρώτου.

Οσον αφορά τα περιουσιακά όρια (που ισχύουν μόνο για την κύρια κατοικία), η συνολική ακίνητη περιουσία δεν πρέπει να ξεπερνά τα 120.000 ευρώ για μονοπρόσωπα νοικοκυριά. Το όριο προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος. Στις φοιτητικές κατοικίες δεν εξετάζεται περιουσία, μόνο εισόδημα. Παραδείγματα απορρίψεων περιλαμβάνουν περιπτώσεις όπως οικογένεια με ένα παιδί και εισόδημα 35.000 ευρώ -η οποία ξεπερνά το όριο των 32.000 ευρώ και δεν λαμβάνει επιστροφή- ή νοικοκυριό με περιουσία 190.000 ευρώ και δύο μέλη, που απορρίπτεται καθώς ξεπερνά το επιτρεπτό όριο των 140.000 ευρώ.

Με βάση τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2024, 1.188.345 νοικοκυριά δήλωσαν δαπάνες για ενοίκιο - είτε για κύρια είτε για φοιτητική κατοικία. Από αυτά, 1.092.901 αφορούν κύρια κατοικία, 83.733 φοιτητική και 11.711 και τις δύο περιπτώσεις. Η συνολική ετήσια δαπάνη για ενοίκια φτάνει τα 3,6 δισ. ευρώ, με το μέσο ετήσιο ενοίκιο να διαμορφώνεται σε 3.058 ευρώ ανά νοικοκυριό (δηλαδή πε ρίπου 255 ευρώ τον μήνα).

Το μέτρο της επιστροφής ενοικίου εκτιμάται ότι θα καλύψει περίπου 948.000 νοικοκυριά, με το συνολικό δημοσιονομικό κόστος να φτάνει τα 230 εκατ. ευρώ ετησίως. Πρόκειται για μια πολιτική που, αν και δεν λύνει τη στεγαστική κρίση, προσφέρει μια στοχευμένη και σταθερή οικονομική ανακούφιση στους ενοικιαστές που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος.



Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «Παραπολιτικά»