Η περαιτέρω αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας τον Ιούνιο σε 21,2%, σε σχέση με 23,5% τον περυσινό αντίστοιχο μήνα και η άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής στο πρώτο επτάμηνο του 2017 κατά 5,3%, σε ετήσια βάση, σε σχέση με μόλις 2,6% την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, συνιστούν ισχυρές ενδείξεις εξόδου από τη στασιμότητα των τελευταίων ετών, επισημαίνει η Alpha Bank.

Ωστόσο, σημειώνει ότι η βελτίωση αυτή στηρίζεται περισσότερο στην ενίσχυση της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης καθώς και των εξαγωγών υπηρεσιών λόγω της ανόδου του τουρισμού παρά στην ισχυροποίηση της επενδυτικής δαπάνης. Τούτο συνεπάγεται ότι μεσοπρόθεσμα η ανάκαμψη παραμένει εύθραυστη, αφού στην πραγματικότητα δεν παρατηρείται μια διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας.

Όπως αναφέρει, το ποσοστό συμμετοχής των συνολικών επενδύσεων στο ΑΕΠ μειώθηκε από 24,5% το 2007 σε 11,8% το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ, παράλληλα, το μερίδιο της ιδιωτικής κατανάλωσης στο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά περίπου 5 εκατοστιαίες μονάδες κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου. Παρά τη μακρά ύφεση, η οικονομία αδυνατεί να μεταβάλει ουσιαστικά το παραγωγικό υπόδειγμα των προηγούμενων δεκαετιών που στηριζόταν στην καταναλωτική δαπάνη, η οποία τροφοδοτούνταν από τη συσσώρευση του δημοσίου χρέους.

Η φθίνουσα πορεία των επενδύσεων της περιόδου 2007-2014 συνοδεύθηκε από μία διετία στασιμότητας σε επίπεδα πλέον χαμηλότερα του ύψους των αποσβέσεων, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του κεφαλαιακού αποθέματος της χώρας. Οι επενδύσεις σε κατοικίες σταδιακά κατέρρευσαν, ενώ οι επενδύσεις για μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό ανακάμπτουν ελαφρά για τις ανάγκες ανανεώσεως του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού.

Καταλύτες για το επενδυτικό κλίμα

Το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η συνολική επενδυτική δαπάνη -συμπεριλαμβανομένων των αποθεμάτων- αυξήθηκε κατά μόλις 0,6% σε ετήσια βάση. Στο δεύτερο εξάμηνο του 2017 και το 2018 αναμένεται να αυξηθεί η επενδυτική δαπάνη με ισχυρότερο ρυθμό, ως αποτέλεσμα της δεύτερης αξιολόγησης, της επιτάχυνσης της αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών που θα τονώσει τη ρευστότητα, του σχετικά υψηλού βαθμού απορρόφησης των διαθέσιμων κοινοτικών κονδυλίων και της αναμενόμενης προώθησης σημαντικών αποκρατικοποιήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής.

Το τελευταίο αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα αφού αποτελεί ένα ισχυρό σήμα (signaling) προς τις αγορές για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων, το οποίο προσδοκάται ότι θα συνοδευτεί από (α) τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στα επιχειρηματικά κέρδη από το 2019 υπό την προϋπόθεση της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων και (β) τις μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις προς μία περισσότερο φιλική στην ανάπτυξη δημόσια διοίκηση που περιλαμβάνει το πρόγραμμα προσαρμογής και αναμένεται να εξειδικευθούν στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης.

Δυναμική δεικτών επενδυτικής ζήτησης

Εξετάζοντας την αναμενόμενη πορεία των επενδύσεων, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε ορισμένους πρόδρομους δείκτες επενδυτικής δαπάνης.

1. Στη βιομηχανία η παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών έχει μειωθεί δραματικά κατά 28,3% την περίοδο 2010-2016. Ωστόσο, από το 2015 παρατηρείται αύξηση της παραγωγής κεφαλαιακών αγαθών, κατά 2,3% το 2015 και 2,9% το 2016. Η ανοδική αυτή τάση συνεχίζεται το 2017, καθώς η παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών αυξήθηκε κατά 6,9% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του 2017.

2. Η βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών για την παραγωγή κεφαλαιακών αγαθών αντικατοπτρίζεται στην αύξηση του βαθμού χρησιμοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία. Είναι ενδεικτικό ότι ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού βελτιώθηκε στο 67,3% το 2016, από 64,3% το 2012 και περαιτέρω στο 68,4% στο πρώτο εξάμηνο του 2017. Ο βιομηχανικός τομέας κατάφερε σε κάποιο βαθμό να αναπτύξει την επιχειρηματική δραστηριότητα ενισχύοντας την εξωστρέφειά του και βελτιώνοντας το μερίδιό του στις διεθνείς αγορές.

3. Επιβραδύνεται σημαντικά η ροή εκταμίευσης του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ), καθώς οι δαπάνες μειώνονται κάθε χρόνο από το 2014. Συγκεκριμένα, το 2016 οι δαπάνες ΠΔΕ μειώθηκαν κατά 1,8%, στα 6,3 δισ., ενώ και στο πρώτο εξάμηνο του 2017 οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 30,3%. Προκαλούνται συνεπώς, καθυστερήσεις σε δημόσια έργα υποδομής. Ωστόσο, στο δεύτερο εξάμηνο του 2017 αναμένεται επιτάχυνση των δαπανών ΠΔΕ. Συνολικά το 2017, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, αναμένεται αύξηση των δαπανών ΠΔΕ σε σύγκριση με το ύψος των πληρωμών του προγράμματος το 2016. Συγκεκριμένα, οι πληρωμές αναμένεται να προσεγγίσουν το 2017 τα €6,75 δισ., εκ των οποίων τα €5,75 δισ. αφορούν το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ.

4. Η μέση ροπή προς αποταμίευση των νοικοκυριών παραμένει σε αρνητικό έδαφος και σε συνδυασμό με την αργή επιστροφή των καταθέσεων και τη χαμηλή ζήτηση για δανεισμό δυσχεραίνει τη χρηματοδότηση προς τον ιδιωτικό τομέα. Η εμπέδωση της εμπιστοσύνης με την ταχεία ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης και η διαμόρφωση ενός ξεκάθαρου και σταθερού περιβάλλοντος για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ώστε να αντιμετωπίσει τη βασική του πρόκληση, τον περιορισμό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, θα ενισχύσει σημαντικά τη δυνατότητά του να στηρίξει ενεργά την ελληνική οικονομία.