Οι φωνές του Μητσοτάκη στον Χαρδαλιά
Αφού επαναλάβω προς πάσα κατεύθυνση και αποδέκτη ότι εξακολουθώ να μην έχω απολύτως καμία πληροφόρηση από την κεντρική κυβέρνηση, κρίνω σκόπιμο να σας μεταφέρω μια είδηση που σχετίζεται με την πρόσφατη συνάντηση του προέδρου Μητσοτάκη με τον περιφερειάρχη Χαρδαλιά. Όπως μου είπε, η γνωστή περιφερειακή πηγή που διαθέτω στο Μαξίμου, φτάνοντας στ΄ αυτιά του πρωθυπουργού η ενόχληση του πολυαγαπημένου μου Νίκου, με αφορμή την απόφαση του αρχηγού Κυριάκου να προτείνει τον Χατζημάρκο για την προεδρία της Ένωσης των Περιφερειαρχών, κάλεσε στο Μαξίμου τον Περιφερειάρχη Αττικής, για μια κατ’ ιδίαν συζήτηση. Παρά το γεγονός ότι δεν μου μιλάει ούτε ο συμπαθέστατος Πίνατ, έμαθα ότι ο πρόεδρος Μητσοτάκης, υπήρξε πολύ σκληρός με τον επί χρόνια συνεργάτη του. Ίσως και να υπήρξε πιο σκληρός από οποιαδήποτε προηγούμενη φορά. Αυτός υποθέτω ότι ήταν και ο λόγος που ο Χαρδαλιάς, προτίμησε τελικώς να μην μεταφέρει την ενόχλησή του προς τον πρωθυπουργό, φεύγοντας μάλιστα από το Μαξίμου, με λιγότερα απ΄ όσα εισήλθε. Για παράδειγμα ο πρόεδρος Μητσοτάκης, έδειξε να είναι καλά διαβασμένος (εκτός των άλλων) και για κάποιους διαγωνισμούς της Περιφέρειας, που φαίνεται να «μπάζουν» νερά, εκτός του ότι διεκδικούνται από λαθραίους. Επειδή γνωρίζω πολλά χρόνια τον Χαρδαλιά, είμαι σίγουρος ότι όλα όσα του αράδιασε ο επικεφαλής του Μαξίμου τα έλαβε σοβαρά υπόψη, πράγμα που σημαίνει ότι από τη στιγμή που (πλέον) γνωρίζει, ήδη θα αρχίσει να… αποπέμπει!

Στην εκδήλωση του iefimerida
Το πρόγραμμα του προέδρου Μητσοτάκη, δεν είναι και πολύ βαρύ κατά τη διάρκεια της σημερινής μέρας, αφού κρατά δυνάμεις προκειμένου το απόγευμα να αντιμετωπίσει με καθαρό μυαλό τον διακεκριμένο Γάλλο φιλόσοφο και συγγραφέα Πασκάλ Μπρυκνέρ. Πρόκειται για την εκδήλωση που διοργανώνει το iefimerida του προσωπικού μου, φιλοσόφου, Χρήστου Ράπτη, ο οποίος όταν ξημεροβραδιαζόμουν στη Γ’ Σεπτεμβρίου μου μιλούσε για το Old Vic και άλλα τέτοια, που δεν είχα ακούσει μέχρι τότε, με δεδομένο ότι οι γνώσεις μου, εξαντλούνταν στο «Δελφινάριο» του Σεφερλή. Έχοντας ως πρότυπο τον Ράπτη, δεν σας κρύβω ότι συχνά – πυκνά του ζητώ να προσευχηθεί στη Μεγαλόχαρη της Τήνου, προκειμένου εκτός από υγεία και μακροημέρευση να βγάλω και κάνα ζεστό φράγκο, που θα μου επιτρέψει να κάνω αυτοπροσώπως τον φιλόσοφο. Επειδή κάτι μου λέει ότι ο συναγωνιστής Ράπτης, με ζηλεύει θανάσιμα, σκέφτηκα να πάρω απευθείας τον πατέρα Φανερό (στην Τήνο) και να του δώσω μια πάγια (τέτοια) εντολή, μήπως και κάποια στιγμή με βοηθήσει η Μεγαλόχαρη να γίνω συνάδελφος του Χρήστου. Επιστρέφω όμως στα σοβαρά για να σας πω ότι η αποψινή εκδήλωση του iefimerida, κατά κοινή παραδοχή είναι άλλου επιπέδου, γεγονός που προεξοφλεί ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα.

! Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου αύριο ο πρόεδρος Μητσοτάκης θα «πεταχτεί» μέχρι τη Φωκίδα, εκλογική περιφέρεια του υφυπουργού Δικαιοσύνης Γιάννη Μπούγα.

Υπουργείο τετραετίας το Υποδομών (προφανώς και ο Σταϊκούρας)
Με δεδομένο ότι είχα μια πολύωρη συνεργασία με την περιφερειακή πηγή που διαθέτω στο Μαξίμου κατά τη διάρκεια της χθεσινής μέρας, ανάμεσα στα πολλά που έσπευσε να μου αραδιάσει, ήταν και μια άποψη που φέρεται να έχει ο πρόεδρος Μητσοτάκης, σε σχέση με τον Σταϊκούρα και το υπουργείο Υποδομών. Αν κατάλαβα καλά διαχρονικά και σταθερά ο πρωθυπουργός υιοθετεί την άποψη ότι το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «χαρτοφυλάκιο τετραετίας». Δηλαδή πιστεύει ότι είναι ολέθριο λάθος ν΄ αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι οι υπουργοί, γιατί έτσι χάνεται πολύτιμος χρόνος, που λειτουργεί ανασταλτικά ως προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης των έργων. Και επειδή καταλαβαίνω ότι σας μπέρδεψα σπεύδω να σας το κάνω πιο λιανό. Ο αρχηγός Κυριάκος, όχι μόνο δεν σκέφτεται να καρατομήσει τον υπουργό Σταϊκούρα, αλλά απεναντίας, και με δεδομένο ότι πιστεύει ότι το Υποδομών είναι υπουργείο τετραετίας, ως φυσική εξέλιξη, θεωρώ ότι και ο σημερινός πολιτικός προϊστάμενος είναι υπουργός μακράς πνοής!


Αλλαγές στης Αμύνης τα παιδιά
Εδώ και καμπόσο καιρό σας έχω γράψει ότι η κυβέρνηση έχει αποφασίσει (και άργησε) να στείλει στο σπίτι του, τον Κανακάρη του παλιού βουλευτή Δημήτρη Κωστόπουλου, Νίκο, ο οποίος ηγείται των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων. Μάλιστα σας έχω αποκαλύψει και το όνομα του πιθανού διαδόχου του, που δεν είναι άλλος από τον πρώην βουλευτή, Χριστόφορο Μπουτσικάκη. Όλα τελειωμένα και τακτοποιημένα. Εσχάτως όμως μου προκύπτουν και κάτι άλλες αλλαγές που έχει αποφασίσει να δρομολογήσει στο Πεντάγωνο ο υπουργός Δένδιας.

Στοχοποιούν τον Μυλωνάκη
Ένας από τους διαχρονικότερους στόχους σε επίπεδο συνεργατών του προέδρου Μητσοτάκη, υπήρξε ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Γιώργος Μυλωνάκης. Και δεν σας κρύβω ότι ποτέ δεν μπόρεσα να κατανοήσω τους πραγματικούς λόγους, που δεχόταν βέλη, κυρίως από media που επί χρόνια «πετούσαν λάσπη» κατά του αρχηγού Κυριάκου και της συζύγου του. Εσχάτως όμως, δεν σας κρύβω πως άρχισα να κατανοώ γιατί ο υφυπουργός Γιώργος, έγινε στόχος τόσο της αντιπολίτευσης, όσο και μιας μεγάλης μερίδας κυβερνητικών. Έγινε (στόχος) γιατί αποφάσισε να βάλει τάξη στην ακαταστασία. Εκ των πραγμάτων η πρόθεσή του αυτή, χάλασε τα σχέδια, αλλά και τη διάθεση των διαχρονικά βολεμένων, που είχαν μάθει να κάνουν ανενόχλητοι τις δουλίτσες τους. Πάντως, εκείνο που δεν έχουν καταλάβει όλα αυτά τα χρόνια οι «κυνηγοί της κεφαλής» του Μυλωνάκη, είναι η σταθερή σχέση που διατηρεί στον χρόνο με τον πρόεδρο Μητσοτάκη.

Ξεσκονίζουν τις συμβάσεις της Νικολάου
Αν και όπως λένε στο χωριό μου, «καθαρός ουρανός, αστραπές δεν φοβάται», κάτι καχύποπτοι της αντιπολίτευσης ζήλεψαν τη χάρη του παλιού Πολάκη, με αποτέλεσμα να έχουν ξεκινήσει να ξεσκονίζουν τις συμβάσεις της παλιάς γραμματέως αντιεγκληματικής πολιτικής, Σοφίας Νικολάου. Συγκεκριμένα τα αντιπολιτευτικά ψαχτήρια, έχουν εστιάσει σε κάτι επιμορφωτικά προγράμματα, που είχαν γίνει προκειμένου να επιμορφωθούν οι κρατούμενοι στις φυλακές. Αν με ρωτάτε τώρα, αν τελικώς επιμορφώθηκαν οι φυλακισμένοι ή στο τέλος… παραμορφώθηκαν οι συγκεκριμένοι διαγωνισμοί, ειλικρινά θα δυσκολευτώ να σας απαντήσω. Εκείνο ωστόσο που μπορώ να σας διαβεβαιώσω και δη μετά περισσής βεβαιότητας, είναι ότι στην αντιπολίτευση έχουν πάθει… εμμονή με την περίοδο της Νικολάου.

«Φως» και στην Κοινωνία της Πληροφορίας
Και μιας και το έφερε η κουβέντα να σας πω ότι τα ίδια ψαχτήρια της αντιπολίτευσης, εσχάτως, έχουν αρχίσει εκτός από τη Νικολάου, να αναλώνουν αρκετές ώρες, κοσκινίζοντας τους διαγωνισμούς, φρέσκους και παλαιότερους, που έχει υπογράψει ο επικεφαλής της Κοινωνίας της Πληροφορίας Σταύρος Ασθενίδης. Επειδή μιλάμε για μια υπηρεσία που παραπέμπει σε εκκλησία, σπεύδω να πω στα ψαχτήρια ότι απλώς χάνουν τον χρόνο τους, έχοντας προφανώς πέσει θύματα, μιας ατέρμονης κουβέντας που δεν οδηγεί πουθενά.

Ενημέρωση από Χατζηδάκη για το φορολογικό
Ενημέρωση βουλευτών της ΝΔ για το φορολογικό νομοσχέδιο είχαμε χθες στην Πειραιώς (κεντρικά γραφεία ΝΔ). Ήταν η πρώτη τέτοια μάζωξη μετά από εκείνες που είχαν οργανωθεί προκειμένου να μεταπειστούν οι γαλάζιοι κοινοβουλευτικοί που αντιδρούσαν στο νομοσχέδιο για την ισότητα στο γάμο. Περίπου 40 βουλευτές και στελέχη της Πολιτικής Επιτροπής ενημερώθηκαν από τον υπουργό Χατζηδάκη και τον υφυπουργό Δήμα για τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου. Μάλιστα ο πρώτος σε ανάρτηση που έκανε στα social media χαρακτήρισε φιλική την ατμόσφαιρα και εποικοδομητική τη συζήτηση. Και η αλήθεια είναι ότι το θέμα δεν προσφερόταν για γκρίνιες. Το φορολογικό νομοσχέδιο κατά βάση περιλαμβάνει τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ. Δηλαδή μειώσεις φόρων και ενίσχυση εισοδημάτων. Έτσι οι βουλευτές εκφράστηκαν θετικά για το νομοσχέδιο και διατύπωσαν προτάσεις για βελτιώσεις που αφορούσαν κυρίως τις περιφέρειές τους.

Παίρνουν σειρά οι υπουργοί για τις συναντήσεις με βουλευτές της ΝΔ
Με αφορμή τα παραπάνω να σας πω ότι με την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη θα κλείσει την ερχόμενη εβδομάδα όπως πληροφορούμαι ο φθινοπωρινός κύκλος ακροάσεων ενώπιον της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ. Μετά έχουμε παύση ακροάσεων λόγω προϋπολογισμού και γιορτών, αλλά ο κύκλος θα ολοκληρωθεί με τους υπόλοιπους υπουργούς, που μαθαίνω ότι ζητούν πλέον να γίνουν οι συναντήσεις αυτές γιατί πάνε καλά. Πρώτοι στη… λίστα αναμονής ο Πιερρακάκης και ο Λιβάνιος. Άργησε το Μαξίμου (άλλωστε στο Μέγαρο κυριαρχεί η λογική του: όποιος βιάζεται, σκοντάφτει) αλλά κατάλαβε πόσο καλό κάνουν οι επαφές αυτές με τους βουλευτές που έτσι δεν νιώθουν αποπαίδια.

Μιλούν οι αρχηγοί, σιωπούν οι βουλευτές
Κι ενώ οι βουλευτές της ΝΔ πλέουν (σχεδόν) σε πελάγη ευτυχίας από τις συναντήσεις με τους υπουργούς, ένα συνολικότερο πρόβλημα αναφύεται στο κοινοβούλιο και τις επιτροπές της Βουλής. Καθώς τα κόμματα αυξάνονται και πληθύνονται, μαζί τους αυξάνεται και ο χρόνος που διατίθεται στους αρχηγούς των κομμάτων για τις ομιλίες τους. Αυτό σημαίνει ότι μειώνεται ο χρόνος που αναλογεί στους βουλευτές. Το πρόβλημα αναδείχθηκε με οξύτητα στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής όπου οι συμμετέχοντες βουλευτές αγανάκτησαν από τις παρεμβάσεις αρχηγών και αρχηγίσκων. Ας το προσέξει αυτό ο Πρόεδρος της Βουλής αλλά και τα κόμματα για να μην καταλήξουμε να έχουμε δημοκρατία των αρχηγών…

Παρά το ενδιαφέρον Ρέστη, επανέρχεται ο Ηλιόπουλος
Σας έγραφα προχθές για το φημολογούμενο deal ανάμεσα στον Ιβάν Σαββίδη και τον εφοπλιστή Βίκτωρα Ρέστη. Πριν καλά – καλά προλάβει να στεγνώσει το μελάνι (όπως γράφαμε παλιά στις εφημερίδες) προέκυψε το εκ νέου ενδιαφέρον για τον τηλεοπτικό σταθμό Open, από έναν άλλο εφοπλιστή, τον Μάριο Ηλιόπουλο. Με αφορμή την επικοινωνία που είχε ο τελευταίος με τον διευθυντή μου, ρωτήθηκε αν εξακολουθεί να ενδιαφέρεται να αποκτήσει κανάλι πανελλήνιας εμβέλειας. Χωρίς να χάσει χρόνο, ο Super Mario, άφησε ορθάνοικτο το ενδεχόμενο να επιστρέψει στις συζητήσεις με την «παρέα» του Ιβάν.

Ο Ανδρουλάκης (μόνος) ψάχνει λεφτά
Αν κάτι είναι γνωστό στην πιάτσα εδώ και κάμποσα χρόνια, το οποίο σχετίζεται με το ΠΑΣΟΚ, είναι ότι το ταμείο είναι μείον. Και δεν μιλάω για τα χρέη του παρελθόντος που είναι δύσκολο ακόμη και να τα ψελλίσει κανείς. Αναφέρομαι στα όσα καλείται να διαχειριστεί από δω και πέρα ο πρόεδρος Ανδρουλάκης, αν θέλει (που θέλει) να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρώτη εθνική της πολιτικής. Με δεδομένο ότι όσο ανεβαίνει το ΠΑΣΟΚ, αυξάνονται και οι υποχρεώσεις, ήδη ο αρχηγός Νίκος, άρχισε να ψάχνει στην αγορά (με την καλή πάντα έννοια) λεφτά για να καλύψει από τη μία τις τρύπες και από την άλλη να «επενδύσει» στην περαιτέρω «απογείωση» του Κινήματος. Στο πλαίσιο αυτό, ξεκίνησε να βλέπει και ορισμένους από τους ισχυρούς του χρήματος, που διαχρονικά έδειχναν διάθεση να «επενδύσουν» στο νέο ΠΑΣΟΚ.

Ο Δούκας και η… αντιδήμαρχος Πεταλούδων
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη στη Ρόδο, ο δήμαρχος της Αθήνας Χάρης Δούκας, είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με πολλούς και διαφορετικούς. Ανάμεσα σε αυτούς, υπήρξε και η αντιδήμαρχος Πεταλούδων (πρόκειται για το ομώνυμο χωριό). Όταν λοιπόν η συγκεκριμένη συνάντησε τον πρώτο πολίτη της Αθήνας και του συστήθηκε με την αυτοδιοικητική της ιδιότητα, έλαβε την εξής αφοπλιστική απάντηση: «εμείς γιατί δεν έχουμε αντιδημαρχία πεταλούδων;». Προφανώς ο Δούκας, νόμιζε ότι ο δήμαρχος Κολιάδης, είχε αποφασίσει εκτός από την αντιδημαρχία καθαριότητας, να συγκροτήσει και μια για τις πεταλούδες…

Υποτιμημένες οι ελληνικές τράπεζες
Και στο δ΄ τρίμηνο του έτους θα συνεχιστούν οι υπεραποδόσεις των τραπεζών έναντι των στόχων των διοικήσεών και των business plans, οδηγώντας σε νέες αναβαθμίσεις νωρίς την επόμενη χρονιά. Τα ισχυρά αποτελέσματα εννεαμήνου που ανακοίνωσαν οι τράπεζες κάνουν τους επενδυτικούς οίκους να ενισχύουν τις προβλέψεις τους για τα περιθώρια ανόδου των τραπεζικών μετοχών. «Ως υπενθύμιση ότι οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν υποτιμημένες με βάση τα θεμελιώδη μεγέθη τους, θα πρέπει να λειτουργήσουν τα αποτελέσματα γ΄ τριμήνου που ανακοίνωσαν», λέει η AXIA, επισημαίνοντας ότι οι θετικές προοπτικές για τις ελληνικές τράπεζες και οι τρέχουσες αποτιμήσεις της αγοράς υποδηλώνουν μια άκρως ελκυστική ευκαιρία αγοράς. Οι μετοχές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών διαπραγματεύονται με μέσο P/B για το 2025 στο 0,64x, με μερισματική απόδοση 10% για το 2025, καθιστώντας τον κλάδο πιο ελκυστικό έναντι των ευρωπαϊκών τραπεζών που διαπραγματεύονται με μέσο P/B στο 0,75x για μερισματική απόδοση 7,54%.

Ανεβάζει ρυθμούς η πιστωτική επέκταση
Ισχυρός μοχλός της υψηλής κερδοφορίας των τραπεζών και ασπίδα στην πτώση των επιτοκιακών εσόδων, είναι η πιστωτική επέκταση. Για φέτος, τα νέα δάνεια από τις τέσσερις μεγάλες τράπεζες αναμένεται να φτάσουν στα 10 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με όσα είπαν στους αναλυτές, η Eurobank προβλέπει για το 2024 πιστωτική επέκταση 3,5 δισ. ευρώ, η Τράπεζα Πειραιώς 3 δισ., η Alpha Bank 2 δισ. και η Εθνική 1,5 δισ. ευρώ. Εκτός νυμφώνος δεν πρόκειται να μείνουν οι μικρότερες τράπεζες, μάλιστα, θα κινηθούν ιδιαιτέρως δυναμικά. Ενδεικτικά, η Optima bank ενίσχυσε τις ελληνικές επιχειρήσεις χορηγώντας νέα δάνεια 1,9 δισ. ευρώ το 9μηνο (αυξημένα κατά 30% σε σχέση με το 9μηνο του 2023), ενώ τα δανειακά της υπόλοιπα αυξήθηκαν κατά 48% από πέρυσι. Δείγματα γραφής για δυναμική πιστωτική επέκταση έχουν δώσει και οι Attica Bank και Παγκρήτια, που μετά τη συγχώνευσή τους και την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της νέας Τράπεζας που ολοκληρώνεται συνολικά στις 28 Νοεμβρίου, θα αυξηθεί γεωμετρικά.

Τα γενέθλια του SSM
Δέκα χρόνια ζωής έκλεισε ο SSM. Με αφορμή τα γενέθλια του Ευρωπαίου Επόπτη των τραπεζών, μήνυμα για ισχυρή τραπεζική ενοποίηση απηύθυνε η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, στο newsletter Νοεμβρίου της ΕΚΤ. Η καθιέρωση ευρωπαϊκής εποπτείας ήταν ένα τολμηρό βήμα, που γεννήθηκε από ανάγκη και όραμα. Δέκα χρόνια αργότερα, η ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία όχι μόνο ανταποκρίθηκε, αλλά και ξεπέρασε τις προσδοκίες μας. Στην επόμενη δεκαετία, ο στόχος μας είναι σαφής: να διασφαλίσουμε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα είναι σε ακόμη καλύτερη θέση να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Αυτό σημαίνει δημιουργία των συνθηκών για μια γνήσια ενιαία τραπεζική αγορά – μια αγορά που μας επιτρέπει να αξιοποιήσουμε τη συνδυασμένη χρηματοδοτική δύναμη του τραπεζικού μας συστήματος για να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Τάδε έφη η Κριστίν Λαγκάρντ, ενόσω αναμένεται απάντηση στο αίτημα της ιταλικής Unicredit για απόκτηση ποσοστού μεγαλύτερου του 29% στη γερμανική Commerzbank.

Ρεκόρ με επιφυλάξεις
Σε κεφαλαιοποίηση 1,8 τρισ. δολαρίων (εκτινάσσοντας τη συνολική αξία της αγοράς των κρυπτονομισμάτων σχεδόν στα 3,2 τρισ. δολ.), έχει φτάσει το bitcoin μετά τη νίκη Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές. Χθες, η τιμή του bitcoin κινήθηκε και άνω των 93.000 δολαρίων, καταγράφοντας κέρδη άνω του 25% μέσα σε μία εβδομάδα και 30% από τα προ εκλογών επίπεδα. Με τον Τραμπ υποσχόμενο να κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες «κρυπτογραφική πρωτεύουσα του πλανήτη» και την προοπτική ενός νέου Κογκρέσου με νομοθέτες φιλικά διακείμενους προς τα κρυπτονομίσματα, οι διεθνείς επενδυτικοί οίκοι αρχίζουν να ασχολούνται με τη συγκεκριμένη επενδυτική επιλογή. Όχι χωρίς επιφυλάξεις, όμως. Η UBS, για παράδειγμα, προειδοποιεί ότι τα κρυπτονομίσματα μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τη μεταβλητότητα ενός χαρτοφυλακίου. Αναφερόμενη ενδεικτικά στο bitcoin, η UBS σημειώνει ότι οι επιδόσεις του εμφανίζουν έναν θετικό συσχετισμό (correlation) 0,31 με τις διεθνείς μετοχές και ετησιοποιημένη μεταβλητότητα 78,8%. Με απλά λόγια, το bitcoin τείνει να κινείται στην ίδια κατεύθυνση με το χρηματιστήριο, αλλά παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερες διακυμάνσεις. Μάλιστα, από το 2014 έχουν υπάρξει τρεις μεγάλες πτωτικές φάσεις του bitcoin, με απώλειες άνω του 70%, από τις οποίες το κρυπτονόμισμα χρειάστηκε κατά μέσο όρο τρία χρόνια για να ανακάμψει.