Θα μπορούσε να είναι η... σκιά του Νταρθ Βέιντερ από τον Πόλεμο των Άστρων, ή ένα στοιχειό του Διαστήματος. Το νεφέλωμα του Κώνου (Cone nebula) είναι εξίσου εντυπωσιακό στην όψη, με τις ιδιότητες που παρουσιάζει και τις οποίες μελετά η επιστημονική κοινότητα. Μόλις 2.500 έτη φωτός απόσταση από τη Γη, είναι ένας κόσμος δημιουργίας, γέννησης και ζωής. Τα νεφελώματα είναι οι «μήτρες» των μετέπειτα κόσμων, με όλες τις ιδιότητες που μπορεί να συνεπάγεται κάτι τέτοιο.

 Η φωτογραφία που βλέπουμε τραβήχτηκε νωρίτερα το 2022, δόθηκε στη δημοσιότητα από την ESO με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων λειτουργίας της. Στις 5 Οκτωβρίου 1962, πέντε χώρες υπέγραψαν τη σύμβαση για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας. Τώρα, έξι δεκαετίες αργότερα και με την υποστήριξη 16 κρατών μελών και στρατηγικών εταίρων, η ESO συγκεντρώνει επιστήμονες και μηχανικούς από όλο τον κόσμο για να αναπτύξουν και να λειτουργήσουν προηγμένα επίγεια παρατηρητήρια στη Χιλή και να παρουσιάζουν καινοτόμες αστρονομικές ανακαλύψεις.


 Σε αυτή τη νέα εικόνα, βλέπουμε στο κέντρο του Νεφελώματος του Κώνου, το οποίο είναι μέρος της μεγαλύτερης περιοχής σχηματισμού άστρων NGC 2264 και ανακαλύφθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από τον αστρονόμο William Herschel. Στον ουρανό, βρίσκουμε αυτό το νεφέλωμα σε σχήμα κέρατος στον αστερισμό Μονόκερος.

 Τοποθετημένο σε απόσταση μικρότερη από 2500 έτη φωτός, το Νεφέλωμα του Κώνου βρίσκεται σχετικά κοντά στη Γη, καθιστώντας το ένα καλά μελετημένο αντικείμενο. Αλλά αυτή η εικόνα είναι πιο δραματική από οποιαδήποτε άλλη στο παρελθόν, καθώς δείχνει τη σκοτεινή και αδιαπέραστη θολή εμφάνιση του νεφελώματος με τρόπο που το κάνει να μοιάζει με μυθολογικό πλάσμα.

 Το Νεφέλωμα του Κώνου είναι ένα τέλειο παράδειγμα των μορφών που μοιάζουν με πυλώνες που αναπτύσσονται στα γιγάντια σύννεφα ψυχρού μοριακού αερίου και σκόνης, γνωστά για τη δημιουργία νέων αστεριών. Αυτός ο τύπος πυλώνα προκύπτει όταν ογκώδη, πρόσφατα σχηματισμένα φωτεινά μπλε αστέρια εκπέμπουν αστρικούς ανέμους και έντονη υπεριώδη ακτινοβολία που απομακρύνει το υλικό από τη γύρω περιοχή. Καθώς αυτό το υλικό απομακρύνεται από τα νεαρά αστέρια, το αέριο και η σκόνη συμπιέζονται σε πυκνά, σκοτεινά και ψηλά σχήματα που μοιάζουν με πυλώνες. Αυτή η διαδικασία βοηθά στη δημιουργία του σκοτεινού νεφελώματος του κώνου.

 Σε αυτήν την εικόνα, που λήφθηκε με το FOcal Reducer και το Φασματογράφο 2 χαμηλής διασποράς (FORS2) στο VLT του ESO στη Χιλή, το αέριο υδρογόνο αναπαρίσταται με μπλε και το αέριο θείο με κόκκινο. Η χρήση αυτών των φίλτρων κάνει τα κατά τα άλλα φωτεινά μπλε αστέρια, που υποδηλώνουν τον πρόσφατο σχηματισμό αστεριών, να φαίνονται σχεδόν χρυσά, σε αντίθεση με τον σκούρο κώνο σαν βεγγαλικά.

 Αυτή η εικόνα είναι μόνο ένα παράδειγμα από τις πολλές εκπληκτικές και εντυπωσιακές παρατηρήσεις που έχουν κάνει τα τηλεσκόπια της ESO τα τελευταία 60 χρόνια. Αν και αυτό λήφθηκε για λόγους προβολής, η συντριπτική πλειονότητα του χρόνου του τηλεσκοπίου του ESO είναι αφιερωμένη σε επιστημονικές παρατηρήσεις που μας επέτρεψαν να τραβήξουμε την πρώτη εικόνα ενός εξωπλανήτη, να μελετήσουμε τη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας και να βρούμε απόδειξη ότι η διαστολή του Σύμπαντος μας επιταχύνεται.


 Το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO) δίνει τη δυνατότητα σε επιστήμονες σε όλο τον κόσμο να ανακαλύψουν τα μυστικά του Σύμπαντος προς όφελος όλων. Σχεδιάζουμε, κατασκευάζουμε και λειτουργούμε στο έδαφος παρατηρητήρια παγκόσμιας κλάσης — τα οποία χρησιμοποιούν οι αστρονόμοι για να αντιμετωπίσουν συναρπαστικά ερωτήματα και να διαδώσουν τη γοητεία της αστρονομίας — και προωθούμε τη διεθνή συνεργασία στην αστρονομία. Ιδρύθηκε ως διακυβερνητικός οργανισμός το 1962, σήμερα η ESO υποστηρίζεται από 16 κράτη μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο), μαζί με τη χώρα υποδοχής της Χιλής και με την Αυστραλία ως στρατηγικό εταίρο.