Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το Πανεπιστημιακό Άσυλο, με πολλές αντικρουόμενες απόψεις για τη θεσμική, πολιτική και κοινωνική του διάσταση. . Με τον όρο «Πανεπιστημιακό άσυλο» που καθιερώθηκε νομοθετικά με τον ν. 1268/1982 εννοούμε την κατοχυρωμένη προστασία της ελεύθερης σκέψης, μάθησης και διακίνησης ιδεών μέσα στους χώρους των Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.

O νόμος 4009/2011 κατήργησε ουσιαστικά το άρθρο του νόμου 1268/82 που ρύθμιζε τον τρόπο επέμβασης της αστυνομίας εντός του Πανεπιστημίου. Δηλαδή επεστράφη στον εισαγγελέα (εκεί που ανήκει δηλαδή) η δικαιοδοσία της επέμβασης της αστυνομίας κατά εγκληματικών πράξεων που δεν έχουν καμία σχέση με την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

Η προηγούμενη κυβέρνηση με τον νόμο 4485/2017, επέτρεψε την αυτεπάγγελτη επέμβαση της Αρχής μόνο στη περίπτωση τελέσεως κακουργήματος ή εγκλήματος κατά της ζωής, σε περίπτωση δε τελέσεως άλλων αξιοποίνων πράξεων, μόνο έπειτα από απόφαση του πρυτανικού συμβουλίου.
 
Είναι γεγονός ότι η ιδέα του Πανεπιστημιακού ασύλου αποτελεί μια καθαρά ελληνική πρωτοτυπία και στο εξωτερικό, όλα τα Πανεπιστήμια, δημόσια ή ιδιωτικά, διαθέτουν φύλαξη. Σε κάποιες περιοχές μάλιστα, ο όρος «άσυλο», δεν έχει να κάνει με το απαραβίαστο των Πανεπιστημίων, αλλά πρόκειται για τα Sanctuary Campus, Πανεπιστήμια που εξασφαλίζουν ασφαλείς σπουδές σε μετανάστες χωρίς έγγραφα. Βλέπουμε, λοιπόν, πως το ζήτημα της ασφαλούς και ανενόχλητης εκπαίδευσης αποτελεί προτεραιότητα και συνάμα ευθύνη των ξένων ιδρυμάτων .

Σε κάθε περίπτωση η ουσία του Πανεπιστημιακού Ασύλου βασίζεται στο εθιμικό δίκαιο και προστατεύει την ελεύθερη διδασκαλία και έρευνα και ορθά και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Σε ένα περιβάλλον αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ειδικά στην εποχή του Διαδικτύου και των social media η ελεύθερη διακίνηση ιδεών είναι θεωρητικά, τουλάχιστον, αυτονόητη.

Σε μία διαφορετική συγκυρία θα μπορούσε να επιλεγεί ο εξορθολογισμός και όχι η κατάργηση του Ασύλου. Το γεγονός όμως ότι τις τελευταίες δεκαετίες όλες σχεδόν οι πρυτανικές αρχές δεν μπόρεσαν να υπερασπιστούν ούτε την λειτουργία των πανεπιστημίων τους, ούτε τη δημόσια περιουσία και τα πανεπιστήμια παραμένουν έρμαια της αυθαιρεσίας και της βίας μικρών οργανωμένων ομάδων αποτρέπει την υιοθέτηση μεσοβέζικων λύσεων.

Σε κανονικές συνθήκες, τα πανεπιστήμια δεν έχουν ανάγκη από "νόμο και τάξη", με την έννοια της ασφυκτικής αστυνόμευσης. Στην ελληνική περίπτωση, όμως, το κρίσιμο ζητούμενο είναι τα ακαδημαϊκά ιδρύματα να πάψουν να προσφέρουν άσυλο σε κάθε λογής “ιδεολογικοποιημένη έμπρακτη” αυθαιρεσία και βεβαίως σε κάθε είδους παραβατικότητα και παρανομία.

Όσοι ανέχονται για τόσα χρόνια τη σημερινή κατάσταση ουσιαστικά υπονόμευσαν καταλυτικά το πανεπιστημιακό άσυλο στη συνείδηση της κοινής γνώμης, αλλά και των ίδιων των καθηγητών και φοιτητών. Και το χειρότερο είναι ότι αυτοί που πλήττονται περισσότερο από την υποβάθμιση των δημόσιων Πανεπιστημίων είναι τα μη προνομιούχα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, τα οποία δεν έχουν δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό ή αύριο σε εγχώρια ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Είναι καιρός να προστατευθεί το δικαίωμα των παιδιών μας στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Η κατάργηση του ασύλου πρέπει να είναι μόνο η αρχή. Γιατί χρειάζονται πολλά ακόμα να γίνουν για την ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου και του χαρακτήρα των δημόσιων πανεπιστημίων.

* O Δημήτρης Βακαλόπουλος είναι δικηγόρος και υποψήφιος διδάκτωρας του ΕΜΠ