Όλο το κρίσιμο παρασκήνιο στις σχέσεις Αθήνας - Τελ Αβίβ
Λαμπρος Καλαρρυτης
Η κίνηση της Αγκύρας να υπογράψει με το καθεστώς Σάρατζ στην Τρίπολη τη συμφωνία για την πειρατική ΑΟΖ ενεργοποίησε ανακλαστικά επιβίωσης στην Αθήνα, καθώς η τουρκική επιδίωξη «έξωσης» της Ελλάδας από την Ανατολική Μεσόγειο ισοδυναμεί με γεωπολιτική έκλειψη και υπαρξιακή απειλή.
Το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med, που θα τροφοδοτεί την Ευρώπη από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, λειτούργησε ως άξονας γύρω από τον οποίο συμπήχθηκαν συνεργασίες όπως αυτή μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και η αντίστοιχη με την Αίγυπτο, με την παρότρυνση, στήριξη και συμμετοχή των ΗΠΑ, εξού και το πρώτο σχήμα εξελίχθηκε σε «3+1».
Ενόψει της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού την Τρίτη στο Ισραήλ και της διεξαγωγής του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ, με τη συμμετοχή έξι Ελλήνων υπουργών, Ισραηλινός αξιωματούχος σημείωνε σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες την ανάγκη να μετεξελιχθεί η σχέση σε στρατηγικό επίπεδο. Τα όσα είπε, μεταφέροντας την άποψη που επικρατεί στο Τελ Αβίβ, χρήζουν προσοχής και αποκωδικοποίησης από την ελληνική ηγεσία.
«Με την Ελλάδα επιθυμούμε να διαμορφώσουμε μια στρατηγική συνεργασία. Θέλουμε να μοιραστούμε ένα κοινό στρατηγικό όραμα για την περιοχή. Πρέπει να δώσουμε αξία και βάθος στη σχέση. Καταλαβαίνετε ότι ένα κοινό στρατηγικό όραμα Ισραήλ-Ελλάδας για μια περιοχή όπως η δική μας είναι κάτι πολύ πιο σοβαρό, πιο ευρύ και πιο βαθύ από τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Έχει να κάνει με το πώς θα προστατεύσουμε ευρύτερα τα συμφέροντά μας». Προς επίρρωση του ισραηλινού σκεπτικού για την ανάγκη ενίσχυσης της σχέσης με την Ελλάδα, στο ερώτημα αν το Τελ Αβίβ θα έβλεπε θετικά τη διεύρυνση του τριμερούς σχήματος συνεργασίας με τη συμμετοχή κι άλλων κρατών, η απάντηση οριοθέτησε το πεδίο.
«Για εμάς η βάση ακόμα και της τριμερούς συνεργασίας είναι η διμερής συνεργασία με την Ελλάδα. Οτιδήποτε πέρα από αυτό θα πρέπει να προσεγγίζεται στη βάση προδιαγραφών και ως υβριδικό σχήμα (σ.σ.: εξαιρουμένης της Κύπρου, που ήδη συμμετέχει). Η σταθερά πρέπει να είναι Ελλάδα-Ισραήλ. Το διευρυμένο στρατηγικό όραμα πρέπει να οικοδομηθεί σε αυτήν τη βάση. Ξέρετε, πρέπει να αναπτύσσουμε και να βασιζόμαστε πρώτιστα στις δικές μας δυνάμεις. Αυτό πρέπει να κάνετε και εσείς. Είναι η μόνη ασφαλής οδός για τα κράτη».
Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία και αν η προοπτική αποκατάστασής τους θα επηρεάσει το πλαίσιο με την Ελλάδα, το σχόλιο ήταν ενδεικτικό του διπλωματικού διαχωρισμού που τηρείται.
«Με την Ελλάδα θέλουμε στρατηγική σχέση. Με την Τουρκία δεν θέλουμε σύγκρουση. Δεν απομονώνουμε κανέναν. Η σχέση με την Ελλάδα είναι αυθύπαρκτη, δεν ήταν αποτέλεσμα της κρίσης με την Τουρκία, ανεξάρτητα αν αυτό μπορεί να αποτέλεσε κίνητρο. Η σχέση με τη χώρα σας στέκεται από μόνη της. Εχουμε τόσα πεδία, ενέργεια, ασφάλεια, άμυνα, τουρισμός, τεχνολογία, πρωτογενή τομέα, έχουμε αμοιβαία συμφέροντα».
ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ
Σχετικά με τη μετάβαση του Έλληνα πρωθυπουργού και της κυβερνητικής αντιπροσωπίας στο Ισραήλ, τόνισε ότι έχει και έντονα συμβολικό χαρακτήρα, αφού είναι η πρώτη επίσκεψη που κάνει ο κ. Μητσοτάκης στο εξωτερικό μετά την κρίση του κοροναϊού και επίσης είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη που δέχεται η νέα ισραηλινή κυβέρνηση μετά τον σχηματισμό της. Αναφορικά με τον προβληματισμό που έχει δια τυπωθεί για το αν οι νέοι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ισραηλινής κυβέρνησης συνεργασίας, οι στρατηγοί (ε.α.) Γκάμπριελ Ασκενάζι και Μπένι Γκαντς, συμμερίζονται τη μέχρι τώρα οπτική, των προηγούμενων κυβερνήσεων, για τις σχέσεις με την Ελλάδα, όπως και για το αν βλέπουν πιο θερμά την προοπτική εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία, σχολίασε ότι αμφότεροι είχαν θητεύσει διαδοχικά ως αρχηγοί των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων όταν ξεκίνησε και εξελίχθηκε η συνεργασία με την Ελλάδα, με έμφαση μάλιστα στον στρατιωτικό τομέα.
Η συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο ΕλλάδαςΙσραήλ την Τρίτη, με φόντο την κλιμάκωση του τουρκικού σχεδιασμού και αφορμή το νέο κάλεσμα του Ισραήλ για αναβάθμιση των σχέσεων, μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για να γίνει ό,τι δεν έγινε τα προηγούμενα χρόνια: εγκατάλειψη του φοβικού συνδρόμου και εκπόνηση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διασφάλιση παρουσίας, ισχύος και αποτροπής σε όλο το γεωγραφικό εύρος όπου διακυβεύονται ελληνικά συμφέροντα, σε πολλά εκ των οποίων έχουμε σύμπτωση με το Ισραήλ.
Το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med, που θα τροφοδοτεί την Ευρώπη από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, λειτούργησε ως άξονας γύρω από τον οποίο συμπήχθηκαν συνεργασίες όπως αυτή μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και η αντίστοιχη με την Αίγυπτο, με την παρότρυνση, στήριξη και συμμετοχή των ΗΠΑ, εξού και το πρώτο σχήμα εξελίχθηκε σε «3+1».
Ενόψει της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού την Τρίτη στο Ισραήλ και της διεξαγωγής του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ, με τη συμμετοχή έξι Ελλήνων υπουργών, Ισραηλινός αξιωματούχος σημείωνε σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες την ανάγκη να μετεξελιχθεί η σχέση σε στρατηγικό επίπεδο. Τα όσα είπε, μεταφέροντας την άποψη που επικρατεί στο Τελ Αβίβ, χρήζουν προσοχής και αποκωδικοποίησης από την ελληνική ηγεσία.
«Με την Ελλάδα επιθυμούμε να διαμορφώσουμε μια στρατηγική συνεργασία. Θέλουμε να μοιραστούμε ένα κοινό στρατηγικό όραμα για την περιοχή. Πρέπει να δώσουμε αξία και βάθος στη σχέση. Καταλαβαίνετε ότι ένα κοινό στρατηγικό όραμα Ισραήλ-Ελλάδας για μια περιοχή όπως η δική μας είναι κάτι πολύ πιο σοβαρό, πιο ευρύ και πιο βαθύ από τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Έχει να κάνει με το πώς θα προστατεύσουμε ευρύτερα τα συμφέροντά μας». Προς επίρρωση του ισραηλινού σκεπτικού για την ανάγκη ενίσχυσης της σχέσης με την Ελλάδα, στο ερώτημα αν το Τελ Αβίβ θα έβλεπε θετικά τη διεύρυνση του τριμερούς σχήματος συνεργασίας με τη συμμετοχή κι άλλων κρατών, η απάντηση οριοθέτησε το πεδίο.
«Για εμάς η βάση ακόμα και της τριμερούς συνεργασίας είναι η διμερής συνεργασία με την Ελλάδα. Οτιδήποτε πέρα από αυτό θα πρέπει να προσεγγίζεται στη βάση προδιαγραφών και ως υβριδικό σχήμα (σ.σ.: εξαιρουμένης της Κύπρου, που ήδη συμμετέχει). Η σταθερά πρέπει να είναι Ελλάδα-Ισραήλ. Το διευρυμένο στρατηγικό όραμα πρέπει να οικοδομηθεί σε αυτήν τη βάση. Ξέρετε, πρέπει να αναπτύσσουμε και να βασιζόμαστε πρώτιστα στις δικές μας δυνάμεις. Αυτό πρέπει να κάνετε και εσείς. Είναι η μόνη ασφαλής οδός για τα κράτη».
Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία και αν η προοπτική αποκατάστασής τους θα επηρεάσει το πλαίσιο με την Ελλάδα, το σχόλιο ήταν ενδεικτικό του διπλωματικού διαχωρισμού που τηρείται.
«Με την Ελλάδα θέλουμε στρατηγική σχέση. Με την Τουρκία δεν θέλουμε σύγκρουση. Δεν απομονώνουμε κανέναν. Η σχέση με την Ελλάδα είναι αυθύπαρκτη, δεν ήταν αποτέλεσμα της κρίσης με την Τουρκία, ανεξάρτητα αν αυτό μπορεί να αποτέλεσε κίνητρο. Η σχέση με τη χώρα σας στέκεται από μόνη της. Εχουμε τόσα πεδία, ενέργεια, ασφάλεια, άμυνα, τουρισμός, τεχνολογία, πρωτογενή τομέα, έχουμε αμοιβαία συμφέροντα».
ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ
Σχετικά με τη μετάβαση του Έλληνα πρωθυπουργού και της κυβερνητικής αντιπροσωπίας στο Ισραήλ, τόνισε ότι έχει και έντονα συμβολικό χαρακτήρα, αφού είναι η πρώτη επίσκεψη που κάνει ο κ. Μητσοτάκης στο εξωτερικό μετά την κρίση του κοροναϊού και επίσης είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη που δέχεται η νέα ισραηλινή κυβέρνηση μετά τον σχηματισμό της. Αναφορικά με τον προβληματισμό που έχει δια τυπωθεί για το αν οι νέοι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της ισραηλινής κυβέρνησης συνεργασίας, οι στρατηγοί (ε.α.) Γκάμπριελ Ασκενάζι και Μπένι Γκαντς, συμμερίζονται τη μέχρι τώρα οπτική, των προηγούμενων κυβερνήσεων, για τις σχέσεις με την Ελλάδα, όπως και για το αν βλέπουν πιο θερμά την προοπτική εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία, σχολίασε ότι αμφότεροι είχαν θητεύσει διαδοχικά ως αρχηγοί των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων όταν ξεκίνησε και εξελίχθηκε η συνεργασία με την Ελλάδα, με έμφαση μάλιστα στον στρατιωτικό τομέα.
Η συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο ΕλλάδαςΙσραήλ την Τρίτη, με φόντο την κλιμάκωση του τουρκικού σχεδιασμού και αφορμή το νέο κάλεσμα του Ισραήλ για αναβάθμιση των σχέσεων, μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για να γίνει ό,τι δεν έγινε τα προηγούμενα χρόνια: εγκατάλειψη του φοβικού συνδρόμου και εκπόνηση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διασφάλιση παρουσίας, ισχύος και αποτροπής σε όλο το γεωγραφικό εύρος όπου διακυβεύονται ελληνικά συμφέροντα, σε πολλά εκ των οποίων έχουμε σύμπτωση με το Ισραήλ.
