Κυριάκος Πιερρακάκης: Ο ψηφιακός νικητής στη μάχη της πανδημίας - Ο καθοριστικός του ρόλος στην τεχνολογική αναβάθμιση του κράτους
Χρηστος Δρουζιας
Η διαχείριση της πανδημίας ήταν η κοινή εξέταση από την οποία πέρασε όλος ο πολιτικός κόσμος μέσα στο 2020. Κυβερνήσεις συλλογικά, αλλά και υπουργοί ατομικά κρίθηκαν για την ετοιμότητα, την ευελιξία και, κυρίως για την αποτελεσματικότητά τους απέναντι στον κοροναϊό.
Αρκετοί έμειναν μετεξεταστέοι, κάποιοι όμως έδειξαν ότι μπορούν να δώσουν λύσεις στα δύσκολα.
Σε αυτούς που τα πήγαν πολύ καλά στην «άσκηση COVID-19» ανήκει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, καθώς ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης είδε τις μετοχές του να αναβαθμίζονται.
Πίσω από αυτό το πρόβλημα της αναιμικής ψηφιοποίησης του κράτους βρίσκονταν εκκρεμότητες ετών και χρονίζουσες παθογένειες, που αποτυπώνονταν σε όλους τους ψηφιακούς δείκτες. Θα περίμενε κανείς, μπροστά σε αυτή την κατάσταση, να χρειαστεί μια ριζική αναθεώρηση της στρατηγικής της χώρας. Κι όμως, ο σχεδιασμός του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης άλλαξε μόνο ως προς τους χρόνους.
Ποιο ήταν το σχέδιο: ψηφιοποίηση υπηρεσιών, απλοποίηση διαδικασιών, ευρείες διασυνδέσεις μεταξύ των μητρώων (διαλειτουργικότητες στη γλώσσα της πληροφορικής). Και όλα αυτά, φυσικά, μέσα σε πλαίσιο ασφάλειας στο διαδίκτυο.
Το πρώτο lockdown θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «το lockdown του gov.gr», πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η εκτόξευση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ο αρχικός προγραμματισμός ήθελε το gov.gr να τίθεται σε λειτουργία στα μέσα του έτους. Λόγω των περιοριστικών μέτρων, ενεργοποιήθηκε στις 21 Μαρτίου. Η αρχική έκδοση περιλάμβανε 501 υπηρεσίες και μία πρώτη γεύση αυτού που έρχεται: τη βεβαίωση γνησίου υπογραφής για υπεύθυνη δήλωση και εξουσιοδότηση.
Μέσα σε λιγότερους από εννέα μήνες, οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες του gov.gr έχουν ξεπεράσει τις 730. Σε αυτές περιλαμβάνονται ορισμένες από τις πιο συνηθισμένες διαδικασίες για τις οποίες απευθυνόμασταν στο Δημόσιο: άυλη συνταγογράφηση και άυλα παραπεμπτικά, πιστοποιητικά δημοτολογίου, ληξιαρχικές πράξεις, προσωρινές άδειες οδήγησης, εγγραφές στα νηπιαγωγεία.
Όλες αυτές οι υπηρεσίες σημαίνουν λιγότερες αναμονές στην ουρά. Πόσες; Περισσότερες από δύο εκατομμύρια– και αυτό με στοιχεία προ δύο μηνών, όταν τα έγγραφα που εκδόθηκαν ηλεκτρονικά έφτασαν σε αυτό τον αριθμό. Ήδη ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σημαντικά και θα συνεχίσει να αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες αυξάνονται διαρκώς.
Μια ακόμα καινοτομία του «gov.gr» ήταν τα ψηφιακά ραντεβού με φορείς του Δημοσίου. Ξεκίνησε με την απόδοση κλειδαρίθμου στις εφορίες και συνεχίστηκε με υπηρεσίες των ΚΕΠ. Η ανταπόκριση των πολιτών καταγράφει εκθετική αύξηση, δημιουργώντας έναν νέο τρόπο εξυπηρέτησης από απόσταση, αλλά με άμεση επαφή με τον υπάλληλο.
Όπως αναφέραμε ήδη, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης δεν άλλαξε τον σχεδιασμό του. Σε αυτό υπάρχει μόνο μια εξαίρεση: το 13033, το οποίο δεν υπήρχε στον προγραμματισμό, αλλά δημιουργήθηκε κυριολεκτικά μέσα σε 24 ώρες. Η δυνατότητα αποστολής SMS για τις κατ’ εξαίρεση μετακινήσεις κέρδισε διεθνείς επαίνους, με τον ΟΟΣΑ και την αρμόδια Κοινοτική Επίτροπο κ. Βεστάγκερ να τη χαρακτηρίζουν ως βέλτιστη πρακτική.
Τις τελευταίες σαράντα ημέρες το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ενίσχυσε σημαντικά το gov.gr, επεκτείνοντας υφιστάμενες υπηρεσίες και εισάγοντας νέες. Στο δεύτερο lockdown προστέθηκαν στο gov.gr οι προ του 2013 ληξιαρχικές πράξεις, το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, οι ηλεκτρονικές αιτήσεις προς τα ΚΕΠ για έγγραφα από μη ψηφιοποιημένες ακόμα υπηρεσίες.
Παράλληλα, ανακοινώθηκαν σημαντικές διασυνδέσεις μητρώων, όπως ενδεικτικά το Μητρώο Πολιτών με το ΑΣΕΠ ή το μητρώο του ΓΕΜΗ με τον e-ΕΦΚΑ. Επιπλέον, τα ψηφιακά ραντεβού σημείωσαν μια σημαντική επέκταση, καθώς παρέχονται πλέον και από τον ΟΑΕΔ. Τέλος, με έντονους ρυθμούς στελεχώνεται η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας, που αποτελεί θεμέλιο για την ασφάλεια των συναλλαγών.
Οι δύο αναπτυξιακοί πυλώνες του 2021
Το δεύτερο lockdown περιλάμβανε και δύο ακόμα σημαντικές ειδήσεις: την ολοκλήρωση της δημοπρασίας για το 5G και την δημοσίευση της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού – δύο τομείς που θα αποτελέσουν κεντρικούς αναπτυξιακούς πυλώνες το 2021.
Η δημοπρασία του 5G που ολοκληρώθηκε πριν από τρεις ημέρες περιλαμβάνει μια είδηση σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα: την τήρηση του αρχικού χρονοδιαγράμματος – επιτυχία καθόλου δεδομένη, καθώς οι περισσότερες χώρες πήραν σημαντικές παρατάσεις λόγω κορωνοϊού.
Χάρη και στον Νόμο για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο, η Ελλάδα έχει στα χέρια της το Ταμείο «Φαιστός», ένα σημαντικό εργαλείο για την δημιουργία και την άνθιση ενός οικοσυστήματος καινοτομίας γύρω από τα δίκτυα πέμπτης γενιάς.
Η Βίβλος που τέθηκε σε διαβούλευση πριν από περίπου μία εβδομάδα είναι κάτι περισσότερο από αυτό που φιλοδοξούσε να αποτελέσει το 2019: πρόκειται πλέον για μια πλήρη εργαλειοθήκη ψηφιακών έργων, που φιλοδοξεί να απορροφήσει όλα τα σχετικά κονδύλια που προβλέπονται στο Ταμείο Ανάκαμψης – και δεν είναι καθόλου λίγα, δεδομένου ότι ανέρχονται στο 20% των 32 δις. Με την υλοποίηση αυτών των έργων, η Ελλάδα δεν θα θυμίζει σε τίποτα τον ψηφιακό ουραγό του 2019.
Αναβαθμισμένος είναι ο ρόλος του Κυριάκου Πιερρακάκη αναφορικά και με το εμβόλιο. Συγκεκριμένα, η αποστολή που του έχει ανατεθεί είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των ραντεβού για τον εμβολιασμό. Η πολιτική του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι και πάλι η προσέγγιση βήμα – βήμα, ανακοινώνοντας μόνο όποια κομμάτια του παζλ έχουν ήδη «κλειδώσει».
Έτσι, μέχρι στιγμής γνωρίζουμε δύο ψηφιακά και δύο φυσικά σημεία για το κλείσιμο των ραντεβού. Από τη μία είναι η άυλη συνταγογράφηση (η οποία πλησιάζει το ένα εκατομμύριο εγγραφές – αριθμός που το Υπουργείο ενθαρρύνει τους πολίτες να αυξήσουν αυτές τις μέρες) και η πλατφόρμα emvolio.gov.gr, η οποία θα ανοίξει τις επόμενες ημέρες. Και από την άλλη είναι τα φαρμακεία και τα ΚΕΠ, που θα αποτελέσουν τα σημεία που θα μπορούν να προσέλθουν οι πολίτες για να ορίσουν το ραντεβού τους.
Η όλη διαδικασία θα παραπέμπει σε αεροπορικό check-in: τα ραντεβού για τις δύο δόσεις του εμβολίου θα κλείνονται ταυτόχρονα, ο πολίτης θα ενημερώνεται για αυτά και θα του παρέχεται η δυνατότητα να αλλάξει ημερομηνίες και τοποθεσία – όπως συμβαίνει με τις θέσεις σε ένα αεροπλάνο.
Αν και μπαίνουμε στις δύο τελευταίες εβδομάδες, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει ακόμα σημαντικές ανακοινώσεις. Έτσι, στα χέρια των πολιτών τις επόμενες μέρες θα βρεθούν δύο ακόμα σημαντικές υπηρεσίες και μία εφαρμογή.
Συγκεκριμένα, τα ψηφιακά ραντεβού θα επεκταθούν και στα προξενεία – μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για το ρόλο της τεχνολογίας στην εξυπηρέτηση των απόδημων Ελλήνων. Ταυτόχρονα, πρόκειται να ανοίξει η πλατφόρμα με τα πρώτα (αυτονόητα ανωνυμοποιημένα) δεδομένα του Δημοσίου που θα διατίθενται ανοιχτά και επεξεργάσιμα για ερευνητικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς.
Η μεγάλη έκπληξη όμως, θα είναι η εφαρμογή του gov.gr για κινητά τηλέφωνα. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα παρόμοια apps που διατίθενται στην Ευρώπη, φέρνοντας στα χέρια των πολιτών έναν «ψηφιακό χαρτοφύλακα» με πολλαπλές δυνατότητες.
Η δράση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης το 2020 απέδειξε ότι οι εκκρεμότητες της χώρας δεν είναι ανυπέρβλητες, αρκεί να υπάρχει σχεδιασμός, πολιτική βούληση και φυσικά άνθρωποι με τεχνογνωσία. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης πέτυχε να αποκαλείται «ο υπουργός των lockdown» και αυτό να αποτελεί θετικό χαρακτηρισμό. Οι πρωτοβουλίες του, όμως, έχουν ορίζοντα πολύ μεγαλύτερο από τα περιοριστικά μέτρα – για την ακρίβεια, η ψηφιακή ενδυνάμωση των πολιτών θα αποτελέσει παράγοντα υπέρβασης της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά
Αρκετοί έμειναν μετεξεταστέοι, κάποιοι όμως έδειξαν ότι μπορούν να δώσουν λύσεις στα δύσκολα.
Σε αυτούς που τα πήγαν πολύ καλά στην «άσκηση COVID-19» ανήκει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, καθώς ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης είδε τις μετοχές του να αναβαθμίζονται.
Το διαπιστωμένο πρόβλημα και η έτοιμη λύση
Πίσω από αυτό το πρόβλημα της αναιμικής ψηφιοποίησης του κράτους βρίσκονταν εκκρεμότητες ετών και χρονίζουσες παθογένειες, που αποτυπώνονταν σε όλους τους ψηφιακούς δείκτες. Θα περίμενε κανείς, μπροστά σε αυτή την κατάσταση, να χρειαστεί μια ριζική αναθεώρηση της στρατηγικής της χώρας. Κι όμως, ο σχεδιασμός του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης άλλαξε μόνο ως προς τους χρόνους.
Ποιο ήταν το σχέδιο: ψηφιοποίηση υπηρεσιών, απλοποίηση διαδικασιών, ευρείες διασυνδέσεις μεταξύ των μητρώων (διαλειτουργικότητες στη γλώσσα της πληροφορικής). Και όλα αυτά, φυσικά, μέσα σε πλαίσιο ασφάλειας στο διαδίκτυο.
Το πρώτο lockdown και το μεσοδιάστημα του καλοκαιριού
Το πρώτο lockdown θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «το lockdown του gov.gr», πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η εκτόξευση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ο αρχικός προγραμματισμός ήθελε το gov.gr να τίθεται σε λειτουργία στα μέσα του έτους. Λόγω των περιοριστικών μέτρων, ενεργοποιήθηκε στις 21 Μαρτίου. Η αρχική έκδοση περιλάμβανε 501 υπηρεσίες και μία πρώτη γεύση αυτού που έρχεται: τη βεβαίωση γνησίου υπογραφής για υπεύθυνη δήλωση και εξουσιοδότηση.
Μέσα σε λιγότερους από εννέα μήνες, οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες του gov.gr έχουν ξεπεράσει τις 730. Σε αυτές περιλαμβάνονται ορισμένες από τις πιο συνηθισμένες διαδικασίες για τις οποίες απευθυνόμασταν στο Δημόσιο: άυλη συνταγογράφηση και άυλα παραπεμπτικά, πιστοποιητικά δημοτολογίου, ληξιαρχικές πράξεις, προσωρινές άδειες οδήγησης, εγγραφές στα νηπιαγωγεία.
Όλες αυτές οι υπηρεσίες σημαίνουν λιγότερες αναμονές στην ουρά. Πόσες; Περισσότερες από δύο εκατομμύρια– και αυτό με στοιχεία προ δύο μηνών, όταν τα έγγραφα που εκδόθηκαν ηλεκτρονικά έφτασαν σε αυτό τον αριθμό. Ήδη ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σημαντικά και θα συνεχίσει να αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες αυξάνονται διαρκώς.
Μια ακόμα καινοτομία του «gov.gr» ήταν τα ψηφιακά ραντεβού με φορείς του Δημοσίου. Ξεκίνησε με την απόδοση κλειδαρίθμου στις εφορίες και συνεχίστηκε με υπηρεσίες των ΚΕΠ. Η ανταπόκριση των πολιτών καταγράφει εκθετική αύξηση, δημιουργώντας έναν νέο τρόπο εξυπηρέτησης από απόσταση, αλλά με άμεση επαφή με τον υπάλληλο.
Η μόνη παρέκκλιση από τον προγραμματισμό που έγινε διεθνής καλή πρακτική
Όπως αναφέραμε ήδη, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης δεν άλλαξε τον σχεδιασμό του. Σε αυτό υπάρχει μόνο μια εξαίρεση: το 13033, το οποίο δεν υπήρχε στον προγραμματισμό, αλλά δημιουργήθηκε κυριολεκτικά μέσα σε 24 ώρες. Η δυνατότητα αποστολής SMS για τις κατ’ εξαίρεση μετακινήσεις κέρδισε διεθνείς επαίνους, με τον ΟΟΣΑ και την αρμόδια Κοινοτική Επίτροπο κ. Βεστάγκερ να τη χαρακτηρίζουν ως βέλτιστη πρακτική.
Το δεύτερο lockdown
Τις τελευταίες σαράντα ημέρες το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ενίσχυσε σημαντικά το gov.gr, επεκτείνοντας υφιστάμενες υπηρεσίες και εισάγοντας νέες. Στο δεύτερο lockdown προστέθηκαν στο gov.gr οι προ του 2013 ληξιαρχικές πράξεις, το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, οι ηλεκτρονικές αιτήσεις προς τα ΚΕΠ για έγγραφα από μη ψηφιοποιημένες ακόμα υπηρεσίες.
Παράλληλα, ανακοινώθηκαν σημαντικές διασυνδέσεις μητρώων, όπως ενδεικτικά το Μητρώο Πολιτών με το ΑΣΕΠ ή το μητρώο του ΓΕΜΗ με τον e-ΕΦΚΑ. Επιπλέον, τα ψηφιακά ραντεβού σημείωσαν μια σημαντική επέκταση, καθώς παρέχονται πλέον και από τον ΟΑΕΔ. Τέλος, με έντονους ρυθμούς στελεχώνεται η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας, που αποτελεί θεμέλιο για την ασφάλεια των συναλλαγών.
Οι δύο αναπτυξιακοί πυλώνες του 2021
Το δεύτερο lockdown περιλάμβανε και δύο ακόμα σημαντικές ειδήσεις: την ολοκλήρωση της δημοπρασίας για το 5G και την δημοσίευση της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού – δύο τομείς που θα αποτελέσουν κεντρικούς αναπτυξιακούς πυλώνες το 2021.
Η δημοπρασία του 5G που ολοκληρώθηκε πριν από τρεις ημέρες περιλαμβάνει μια είδηση σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα: την τήρηση του αρχικού χρονοδιαγράμματος – επιτυχία καθόλου δεδομένη, καθώς οι περισσότερες χώρες πήραν σημαντικές παρατάσεις λόγω κορωνοϊού.
Χάρη και στον Νόμο για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο, η Ελλάδα έχει στα χέρια της το Ταμείο «Φαιστός», ένα σημαντικό εργαλείο για την δημιουργία και την άνθιση ενός οικοσυστήματος καινοτομίας γύρω από τα δίκτυα πέμπτης γενιάς.
Η Βίβλος που τέθηκε σε διαβούλευση πριν από περίπου μία εβδομάδα είναι κάτι περισσότερο από αυτό που φιλοδοξούσε να αποτελέσει το 2019: πρόκειται πλέον για μια πλήρη εργαλειοθήκη ψηφιακών έργων, που φιλοδοξεί να απορροφήσει όλα τα σχετικά κονδύλια που προβλέπονται στο Ταμείο Ανάκαμψης – και δεν είναι καθόλου λίγα, δεδομένου ότι ανέρχονται στο 20% των 32 δις. Με την υλοποίηση αυτών των έργων, η Ελλάδα δεν θα θυμίζει σε τίποτα τον ψηφιακό ουραγό του 2019.
Τα ραντεβού για το εμβόλιο
Αναβαθμισμένος είναι ο ρόλος του Κυριάκου Πιερρακάκη αναφορικά και με το εμβόλιο. Συγκεκριμένα, η αποστολή που του έχει ανατεθεί είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των ραντεβού για τον εμβολιασμό. Η πολιτική του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι και πάλι η προσέγγιση βήμα – βήμα, ανακοινώνοντας μόνο όποια κομμάτια του παζλ έχουν ήδη «κλειδώσει».
Έτσι, μέχρι στιγμής γνωρίζουμε δύο ψηφιακά και δύο φυσικά σημεία για το κλείσιμο των ραντεβού. Από τη μία είναι η άυλη συνταγογράφηση (η οποία πλησιάζει το ένα εκατομμύριο εγγραφές – αριθμός που το Υπουργείο ενθαρρύνει τους πολίτες να αυξήσουν αυτές τις μέρες) και η πλατφόρμα emvolio.gov.gr, η οποία θα ανοίξει τις επόμενες ημέρες. Και από την άλλη είναι τα φαρμακεία και τα ΚΕΠ, που θα αποτελέσουν τα σημεία που θα μπορούν να προσέλθουν οι πολίτες για να ορίσουν το ραντεβού τους.
Η όλη διαδικασία θα παραπέμπει σε αεροπορικό check-in: τα ραντεβού για τις δύο δόσεις του εμβολίου θα κλείνονται ταυτόχρονα, ο πολίτης θα ενημερώνεται για αυτά και θα του παρέχεται η δυνατότητα να αλλάξει ημερομηνίες και τοποθεσία – όπως συμβαίνει με τις θέσεις σε ένα αεροπλάνο.
Το 2020 δεν τελείωσε ακόμα
Αν και μπαίνουμε στις δύο τελευταίες εβδομάδες, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει ακόμα σημαντικές ανακοινώσεις. Έτσι, στα χέρια των πολιτών τις επόμενες μέρες θα βρεθούν δύο ακόμα σημαντικές υπηρεσίες και μία εφαρμογή.
Συγκεκριμένα, τα ψηφιακά ραντεβού θα επεκταθούν και στα προξενεία – μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για το ρόλο της τεχνολογίας στην εξυπηρέτηση των απόδημων Ελλήνων. Ταυτόχρονα, πρόκειται να ανοίξει η πλατφόρμα με τα πρώτα (αυτονόητα ανωνυμοποιημένα) δεδομένα του Δημοσίου που θα διατίθενται ανοιχτά και επεξεργάσιμα για ερευνητικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς.
Η μεγάλη έκπληξη όμως, θα είναι η εφαρμογή του gov.gr για κινητά τηλέφωνα. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα παρόμοια apps που διατίθενται στην Ευρώπη, φέρνοντας στα χέρια των πολιτών έναν «ψηφιακό χαρτοφύλακα» με πολλαπλές δυνατότητες.
Η αλλαγή παραδείγματος
Η δράση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης το 2020 απέδειξε ότι οι εκκρεμότητες της χώρας δεν είναι ανυπέρβλητες, αρκεί να υπάρχει σχεδιασμός, πολιτική βούληση και φυσικά άνθρωποι με τεχνογνωσία. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης πέτυχε να αποκαλείται «ο υπουργός των lockdown» και αυτό να αποτελεί θετικό χαρακτηρισμό. Οι πρωτοβουλίες του, όμως, έχουν ορίζοντα πολύ μεγαλύτερο από τα περιοριστικά μέτρα – για την ακρίβεια, η ψηφιακή ενδυνάμωση των πολιτών θα αποτελέσει παράγοντα υπέρβασης της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά
