Διερευνητικές με όρους διεθνούς δικαίου ή casus belli; - Το ταξίδι του Γερμανού ΥΠΕΞ στην Τουρκία
Η ως τώρα διγλωσσία της Τουρκίας δεν δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες για θεαματικά αποτελέσματα στις διερευνητικές επαφές που ξεκινούν στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιανουαρίου.
Κοινός τόπος
Το ερώτημα που πλανάται δέκα ημέρες πριν οι αντιπροσωπείες Ελλάδας και Τουρκίας καθίσουν στο τραπέζι των προκαταρκτικών -ενός διαλόγου- συνομιλιών είναι που θα βρεθεί και αν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος στην περίπτωση που οι δύο πλευρές επιμείνουν στις οιωνεί κόκκινες γραμμές που έχουν θέσει.
Από τη μια πλευρά η Ελλάδα λέει ότι μοναδικό αντικείμενο των συνομιλιών είναι οι θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) και από την άλλη πλευρά η Τουρκία υποστηρίζει ότι η συζήτηση πρέπει να γίνει εφ’ όλης της ύλης στο πλαίσιο της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» που θέτει σε αμφισβήτηση κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Νίκος Δένδιας με συνέντευξή του σε πορτογαλική εφημερίδα διεμήνυσε εκ νέου ότι η μόνη διαφορά της Ελλάδας με την Τουρκία αφορά την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Σύμφωνα με τα όσα είπε ο κ. Δένδιας η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών γενικά δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί, αναφέροντας τα παραδείγματα των συμφωνιών που έκανε η Ελλάδα με Ιταλία, Αίγυπτο αλλά και την Αλβανία για προσφυγή στη Χάγη, ωστόσο στην περίπτωση της Τουρκίας η δυσκολία έγκειται στο αν η επιλογή της γειτονικής χώρας θα είναι διαπραγμάτευση με όρους διεθνούς δικαίου ή με όρους casus belli (απειλών πολέμου).
Το μεγάλο πρόβλημα με την Τουρκία
Όπως παρατήρησε ο υπουργός Εξωτερικών, με την Τουρκία υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, δεν αποδέχεται το νομικό πλαίσιο αναφοράς, το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
«Η ΕΕ υπέγραψε τη Σύμβαση ως σύνολο και όχι κάθε κράτος ξεχωριστά. Συνεπώς, εάν η Τουρκία συμφωνήσει μαζί μας να συνομιλήσουμε και, σε περίπτωση διαφωνίας, να προσφύγουμε στη Χάγη και να χρησιμοποιήσουμε ως όρο αναφοράς το διεθνές δίκαιο, τότε (το πράγμα) θα είναι εύκολο.
»Είναι σαφές ότι, εάν η Τουρκία προσπαθήσει να το επιλύσει χρησιμοποιώντας όρους, όπως η ευθυδικία, τούτο μας οδηγεί να επισημάνουμε ότι η Τουρκία θέλει να ερμηνεύσει τα πράγματα και, υπό αυτή την ερμηνεία, να χρησιμοποιεί το casus belli, μια απειλή πολέμου εναντίον μας εάν ασκήσουμε το νόμιμο δικαίωμά μας για επέκταση των χωρικών υδάτων. Στην περίπτωση αυτή το ζήτημα είναι αδύνατον να λυθεί» υπογράμμισε ο κ. Δένδιας.
Δεν περιμένουμε κάποιο θαύμα
Μέχρι στιγμής οι τροχειοδεικτικές από Τσαβούσογλου πάντως δείχνουν μια σκλήρη και άτεγκτη στάση ως προς την διεύρυνση της ατζέντας με βάση τις τουρκικές μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις, ενώ την ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν ουσιαστικά στρώνει το έδαφος για συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η Τουρκία δεν διστάζει να εκδώσει νέες Naftex στο Αιγαίο υπονομεύοντας τις διερευνητικές επαφές πριν καν αυτές αρχίσουν.
Μικρό καλάθι άλλωστε κρατάει για τις επικείμενες συνομιλίες και ο Τούρκος ακαδημαϊκός και αναλυτής Μενσούρ Ακγιούν ο οποίος σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ τονίζει ότι «λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την έκταση των προβλημάτων δεν πρέπει να περιμένουμε κάποιο θαύμα. Από μόνη της, όμως η συνέχιση της διαδικασίας (σ.σ. διερευνητικών επαφών) μπορεί να θεωρηθεί ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης και εκτιμώ πως το πιο πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι μια δήλωση προόδου. Αυτός ο γύρος επαφών μπορεί να διευκολύνει και μια συνάντηση σε ανώτερο επίπεδο. Είναι φανερό πως καμία πλευρά δεν θέλει να οξύνει την αντιπαράθεση».
Γερμανική διαμεσολάβηση
Πάντως αυτό που αξίζει να σημειωθεί, δέκα ημέρες πριν από την έναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας φαίνεται πως κυοφορούνται ευρύτερες εξελίξεις ως προς την αποκατάσταση των σχέσεων Άγκυρας και Παρισιού αλλά και ως προς την προσπάθεια προσέγγισης Άγκυρας και Ουάσινγκτον, με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να επαναλαμβάνει την πρότασή του για δημιουργία κοινής ομάδας εργασίας με τις ΗΠΑ για την αγορά των ρωσικών S400.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι τυχαίο ότι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας μεταβαίνει στην Άγκυρα τη Δευτέρα και θα έχει συνομιλίες με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου καθώς θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Μάας έχει ενεργό διαμεσολαβητικό ρόλο τους τελευταίους μήνες προκειμένου Ελλάδα και Τουρκία να καθίσουν στο τραπέζι του διμερούς διαλόγου και να οδηγηθούν σε συμφωνία.
Κοινός τόπος
Το ερώτημα που πλανάται δέκα ημέρες πριν οι αντιπροσωπείες Ελλάδας και Τουρκίας καθίσουν στο τραπέζι των προκαταρκτικών -ενός διαλόγου- συνομιλιών είναι που θα βρεθεί και αν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος στην περίπτωση που οι δύο πλευρές επιμείνουν στις οιωνεί κόκκινες γραμμές που έχουν θέσει.
Από τη μια πλευρά η Ελλάδα λέει ότι μοναδικό αντικείμενο των συνομιλιών είναι οι θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) και από την άλλη πλευρά η Τουρκία υποστηρίζει ότι η συζήτηση πρέπει να γίνει εφ’ όλης της ύλης στο πλαίσιο της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» που θέτει σε αμφισβήτηση κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Νίκος Δένδιας με συνέντευξή του σε πορτογαλική εφημερίδα διεμήνυσε εκ νέου ότι η μόνη διαφορά της Ελλάδας με την Τουρκία αφορά την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Σύμφωνα με τα όσα είπε ο κ. Δένδιας η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών γενικά δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί, αναφέροντας τα παραδείγματα των συμφωνιών που έκανε η Ελλάδα με Ιταλία, Αίγυπτο αλλά και την Αλβανία για προσφυγή στη Χάγη, ωστόσο στην περίπτωση της Τουρκίας η δυσκολία έγκειται στο αν η επιλογή της γειτονικής χώρας θα είναι διαπραγμάτευση με όρους διεθνούς δικαίου ή με όρους casus belli (απειλών πολέμου).
Το μεγάλο πρόβλημα με την Τουρκία
Όπως παρατήρησε ο υπουργός Εξωτερικών, με την Τουρκία υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, δεν αποδέχεται το νομικό πλαίσιο αναφοράς, το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
«Η ΕΕ υπέγραψε τη Σύμβαση ως σύνολο και όχι κάθε κράτος ξεχωριστά. Συνεπώς, εάν η Τουρκία συμφωνήσει μαζί μας να συνομιλήσουμε και, σε περίπτωση διαφωνίας, να προσφύγουμε στη Χάγη και να χρησιμοποιήσουμε ως όρο αναφοράς το διεθνές δίκαιο, τότε (το πράγμα) θα είναι εύκολο.
»Είναι σαφές ότι, εάν η Τουρκία προσπαθήσει να το επιλύσει χρησιμοποιώντας όρους, όπως η ευθυδικία, τούτο μας οδηγεί να επισημάνουμε ότι η Τουρκία θέλει να ερμηνεύσει τα πράγματα και, υπό αυτή την ερμηνεία, να χρησιμοποιεί το casus belli, μια απειλή πολέμου εναντίον μας εάν ασκήσουμε το νόμιμο δικαίωμά μας για επέκταση των χωρικών υδάτων. Στην περίπτωση αυτή το ζήτημα είναι αδύνατον να λυθεί» υπογράμμισε ο κ. Δένδιας.
Δεν περιμένουμε κάποιο θαύμα
Μέχρι στιγμής οι τροχειοδεικτικές από Τσαβούσογλου πάντως δείχνουν μια σκλήρη και άτεγκτη στάση ως προς την διεύρυνση της ατζέντας με βάση τις τουρκικές μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις, ενώ την ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν ουσιαστικά στρώνει το έδαφος για συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η Τουρκία δεν διστάζει να εκδώσει νέες Naftex στο Αιγαίο υπονομεύοντας τις διερευνητικές επαφές πριν καν αυτές αρχίσουν.
Μικρό καλάθι άλλωστε κρατάει για τις επικείμενες συνομιλίες και ο Τούρκος ακαδημαϊκός και αναλυτής Μενσούρ Ακγιούν ο οποίος σε συνέντευξή του στα ΝΕΑ τονίζει ότι «λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την έκταση των προβλημάτων δεν πρέπει να περιμένουμε κάποιο θαύμα. Από μόνη της, όμως η συνέχιση της διαδικασίας (σ.σ. διερευνητικών επαφών) μπορεί να θεωρηθεί ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης και εκτιμώ πως το πιο πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι μια δήλωση προόδου. Αυτός ο γύρος επαφών μπορεί να διευκολύνει και μια συνάντηση σε ανώτερο επίπεδο. Είναι φανερό πως καμία πλευρά δεν θέλει να οξύνει την αντιπαράθεση».
Γερμανική διαμεσολάβηση
Πάντως αυτό που αξίζει να σημειωθεί, δέκα ημέρες πριν από την έναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας φαίνεται πως κυοφορούνται ευρύτερες εξελίξεις ως προς την αποκατάσταση των σχέσεων Άγκυρας και Παρισιού αλλά και ως προς την προσπάθεια προσέγγισης Άγκυρας και Ουάσινγκτον, με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να επαναλαμβάνει την πρότασή του για δημιουργία κοινής ομάδας εργασίας με τις ΗΠΑ για την αγορά των ρωσικών S400.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι τυχαίο ότι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας μεταβαίνει στην Άγκυρα τη Δευτέρα και θα έχει συνομιλίες με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου καθώς θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Μάας έχει ενεργό διαμεσολαβητικό ρόλο τους τελευταίους μήνες προκειμένου Ελλάδα και Τουρκία να καθίσουν στο τραπέζι του διμερούς διαλόγου και να οδηγηθούν σε συμφωνία.
