Η απουσία τεχνολογικών µέσων από τις διαδικασίες της ∆ικαιοσύνης αποτελεί έναν σηµαντικό παράγοντα επιβάρυνσης της καθηµερινότητας δικαστών και δικηγόρων. Αυτή την πραγµατικότητα επιδιώκουν να διορθώσουν ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, και ο υπουργός ∆ικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας. Τα δύο υπουργεία από το πρώτο διάστηµα της κυβερνητικής θητείας βρέθηκαν σε στενή συνεργασία για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση µιας δέσµης πρωτοβουλιών οι οποίες βραχυπρόθεσµα θα ανακουφίσουν άµεσα τη δικαστηριακή καθηµερινότητα. Ηδη τα πρώτα δύο χρόνια έχουν γίνει ορισµένα «ψηφιακά βήµατα» στον χώρο της ∆ικαιοσύνης υπό την επίβλεψη του αρµόδιου υφυπουργού Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης, Γιώργου Γεωργαντά. Πλέον, όµως, προχωρά το επόµενο πλέγµα δράσεων, µε τις πρώτες παρεµβάσεις να τίθενται σε εφαρµογή ακόµα και πριν από το τέλος του 2021.

Tο ηλεκτρονικό πινάκιο

Οσοι έχει τύχει να βρεθούν στα ∆ικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων έστω και για µία φορά, σίγουρα θυµούνται δικηγόρους να τρέχουν για «να προλάβουν το πινάκιο». Η πριν από αρκετά χρόνια προσπάθεια εµφάνισης της εκδικαζόµενης υπόθεσης σε φωτεινούς πίνακες έξω από κάθε αίθουσα ουσιαστικά δεν εφαρµόστηκε ποτέ. Ετσι, µέχρι το τέλος Νοεµβρίου, ενδεχοµένως ακόµα και µέσα στην επόµενη εβδοµάδα πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία το ηλεκτρονικό πινάκιο, µια εφαρµογή η οποία θα επιτρέπει στους δικηγόρους να γνωρίζουν από τον υπολογιστή ή το κινητό τους ποια υπόθεση εκδικάζεται εκείνη τη στιγµή σε οποιοδήποτε δικαστήριο. Τη συγκεκριµένη δράση «τρέχουν» ο γενικός γραµµατέας Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης και Απλούστευσης ∆ιαδικασιών, Λεωνίδας Χριστόπουλος, και ο γενικός γραµµατέας του υπουργείου ∆ικαιοσύνης, Πάνος Αλεξανδρής.

Για την υλοποίηση του σχεδίου συνεργάστηκαν στενά οι συναρμόδιοι υπουργοί, Κυριάκος Πιερρακάκης και Κώστας Τσιάρας

 

Το σύστηµα θα ξεκινήσει άµεσα τη λειτουργία του από τη Σχολή Ευελπίδων, όπου στεγάζεται το Πρωτοδικείο Αθηνών. Σταδιακά, θα επεκταθεί και στα υπόλοιπα δικαστήρια της χώρας, αρχής γενοµένης από το πρώτο τρίµηνο του 2022, µε δικαστήρια που είναι ενταγµένα στην πρώτη φάση του Ολοκληρωµένου Συστήµατος ∆ιαχείρισης ∆ικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής και Ποινικής ∆ικαιοσύνης (ΟΣ∆∆Υ - Π.Π.), διαθέτουν, δηλαδή, ορισµένες ψηφιακές υποδοµές µέσω του solon.gov.gr, της Ψηφιακής Πύλης Υπηρεσιών ∆ικαστηρίων.

Eξ αποστάσεως μαρτυρικές καταθέσεις στον ορίζοντα

Μια άλλη σηµαντική ψηφιακή µεταρρύθµιση στον χώρο της ∆ικαιοσύνης αναµένεται να αποτελέσει η δυνατότητα να δίνονται µαρτυρικές καταθέσεις εξ αποστάσεως, µέσω βιντεοκλήσης. Η παρέµβαση αυτή θα αφορά µάρτυρες που, λόγω απόστασης ή άλλης σηµαντικής αιτίας, δεν µπορούν να προσέλθουν στο δικαστήριο, αλλά και σε κρατούµενους, και θα απαιτήσει περίπου έναν χρόνο µέχρι να υλοποιηθεί.

Ήδη τα προηγούμενα δύο χρόνια έγιναν ορισμένα «ψηφιακά βήματα» υπό την επίβλεψη του αρμόδιου υφυπουργού, Γιώργου Γεωργαντά

Για να προστατευτεί η αξιοπιστία των καταθέσεων µε βιντεοκλήση, αυτές θα διεξάγονται από τα κατά τόπους Αστυνοµικά Τµήµατα, ώστε να υπάρχει η εγγύηση ότι ο µάρτυρας ή ο κατηγορούµενος καταθέτει χωρίς την παρουσία τρίτου προσώπου, ανεπηρέαστος. Είναι αυτονόητο ότι για τη συγκεκριµένη δυνατότητα θα πρέπει να υφίσταται έγκαιρη ενηµέρωση όλων των παραγόντων της δίκης, καθώς και του αστυνοµικού τµήµατος.

Το όφελος αυτής της παρέµβασης θα είναι τριπλό. Αρχικά, διευκολύνεται η σφαιρική εξέταση της υπόθεσης, καθώς δεν ήταν λίγες οι φορές που µάρτυρες οι οποίοι είχαν να εισφέρουν ουσιαστικά στοιχεία ζητούσαν να εξαιρεθούν λόγω απόστασης ή αδυναµίας. Επιπλέον, περιορίζονται αρκετά οι περιπτώσεις που οδηγούν σε αναβολή της εκδίκασης µιας υπόθεσης, µιας και πλέον η απουσία ενός µάρτυρα από τον τόπο εκδίκασης µπορεί να «γεφυρωθεί» ηλεκτρονικά. Τέλος, µειώνονται δραστικά οι µεταγωγές κρατουµένων από και προς τα δικαστήρια.

Ψηφιακές υπόγραφες για όλους τους δικηγόρους

Παράλληλα, το υπουργείο Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης αναµένεται να εφοδιάσει όλους τους δικηγόρους της Ελλάδας µε ψηφιακές υπογραφές νέου τύπου. Πρόκειται για «άυλες» ψηφιακές υπογραφές, οι οποίες θα παρασχεθούν στα µέλη των ∆ικηγορικών Συλλόγων δωρεάν. Με τη νέα διαδικασία ο δικηγόρος θα µπαίνει σε µια πλατφόρµα του gov.gr µε τους κωδικούς του στο Taxisnet και θα ανεβάζει το έγγραφο που θέλει να υπογράψει. Στη συνέχεια, θα επιλέγει τα σηµεία που επιθυµεί και, αφού καταχωρήσει για λόγους ασφαλείας ένα One Time Password που θα λάβει στο κινητό του, θα έχει έτοιµο το έγγραφο ψηφιακά υπογεγραµµένο για κάθε χρήση.

Ψηφιοποίηση των αρχείων των δικαστηρίων

Ενα πρόβληµα που διατρέχει οριζόντια όλους τους κρατικούς φορείς είναι το πολύ χαµηλό ποσοστό ψηφιακής τήρησης αρχείων. Η ∆ικαιοσύνη δεν θα µπορούσε να εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα. Καθώς το Ταµείο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας παρέχει πόρους για την εκτεταµένη αναβάθµιση των κρατικών υποδοµών, δεν θα µπορούσε να λείπει από το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» και το αντίστοιχο έργο για την ψηφιοποίηση των αρχείων στα δικαστήρια. Το έργο αφορά παλιότερες αποφάσεις, πρακτικά και δικόγραφα, έχει ήδη δροµολογηθεί και βαίνει προς υλοποίηση. Ωστόσο, είναι δεδοµένο ότι θα απαιτηθεί χρόνος για την υλοποίησή του - πιθανότατα πέραν του 2022.

Οι μέχρι τώρα παρεμβάσεις

Ο τοµέας της ∆ικαιοσύνης αφορά έναν µεγάλο αριθµό έργων στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηµατισµού, που αποτελεί τη βάση του ψηφιακού πυλώνα για το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0». ∆εν θα µπορούσε να είναι και διαφορετικά, άλλωστε, αν σκεφτούµε τις εκκρεµότητες που υφίστανται στον χώρο: ψηφιοποίηση υποθηκοφυλακείων, ηλεκτρονική επίδοση εγγράφων, ηλεκτρονική έκδοση κληρονοµητηρίου και, φυσικά, η Β’ Φάση του ΟΣ∆∆Υ - Π.Π. (που θα εντάξει όλα τα δικαστήρια της χώρας στο solon.gov.gr) είναι µόνο µερικά από αυτά.

Τα συνολικά έργα ανέρχονται σε 30 και πρόκειται να προστεθούν στις µέχρι στιγµής παρεµβάσεις που έχουν ολοκληρωθεί. Τέτοιες είναι η ψηφιακή παραγγελία και παραλαβή ποινικού µητρώου, η online έκδοση νέων δικαστικών αποφάσεων, η ηλεκτρονική διαδικασία παραγγελίας δικαστικών πιστοποιητικών κληρονοµιάς και, βέβαια, το Ενιαίο Ψηφιακό Πιστοποιητικό Φερεγγυότητας, µια σηµαντική δράση απλοποίησης, που ενοποίησε 25 δικαστικά πιστοποιητικά σε ένα, διευκολύνοντας σηµαντικά εµπόρους και επιχειρήσεις.