Μεσημέρι Παρασκευής, με την οδό Σταδίου σχεδόν άδεια, αφού είχε προηγηθεί ο χιονιάς της «Ελπίδας». Μπαίνοντας στο γραφείο του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστή Χατζηδάκη, δεν σας κρύβω ότι δεν περίμενα πως ο συγκεκριμένος πολιτικός θα άνοιγε τόσο πολύ την καρδιά του και θα μιλούσε τόσο απλά και ανθρώπινα. Μα κυρίως δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι κατά τη διάρκεια μιας ημίωρης συνέντευξης θα βρίσκονταν τρεις φορές σε κατάσταση ορατής συγκίνησης.

Ομολογώ ότι ήταν μια ξεχωριστή συζήτηση. Από αυτές που δε συνηθίζουμε να κάνουμε με τους πολιτικούς. Σήμερα, ο Κωστής Χατζηδάκης αποκαλύπτεται ως άνθρωπος, ως σύζυγος, ως πατέρας και, φυσικά, ως πολιτικός.

Η συνέντευξη



Πώς πέρασαν τα παιδικά χρόνια στο χωριό;
Η ζωή στο χωριό είναι προφανώς τελείως διαφορετική από τη ζωή στις πόλεις. Κάνω τις συγκρίσεις κάθε µέρα µε τον γιο µου, τον Γιάννη, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα, και κάνουµε προσπάθειες να τον εξοικειώσουµε µε τη φύση. Στο χωριό είναι διαφορετικά τα χρώµατα, διαφορετικές οι µυρωδιές, διαφορετικές οι παραστάσεις. Σε ένα παιδί στο χωριό δεν χρειάζεται να δείξεις σε ένα χαρτί ή σε ένα κοµπιούτερ ποια είναι τα ζώα και ποια είναι τα φυτά, γιατί τα βλέπει µπροστά του. Είσαι πιο κοντά στη φύση και πιο µακριά από το άγχος. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχουν οι δυνατότητες που έχουν τα παιδιά στις πόλεις, δεν έχεις τις ευκαιρίες που υπάρχουν, π.χ., στα σχολεία, στις ξένες γλώσσες. Επίσης, ακόµα και στο επίπεδο της παρέας δεν έχεις τη δυνατότητα της επιλογής φίλων που έχεις σε ένα αστικό κέντρο.

∆ηµόσιο ή ιδιωτικό σχολείο;
∆ηµόσιο, µονοθέσιο, σ’ ένα χωριό, τον Αϊ-Γιάννη στον Μυλοπόταµο, 10 χλµ από τα Ζωνιανά. Ηµασταν 20 παιδιά στο ∆ηµοτικό και ο ίδιος δάσκαλος έκανε µάθηµα σε όλες τις τάξεις.

Πατριαρχική οικογένεια;
Ναι, προφανώς.

Ζόρικος ο µπαµπάς;
Ο πατέρας µου ήταν αξιωµατικός του Στρατού. Είχε παραιτηθεί, είχε φύγει και είχε γυρίσει µε δική του επιλογή, αφού ήταν στην Αθήνα χρόνια. Είχε γυρίσει στο χωριό στο Ρέθυµνο, γιατί του άρεσε αυτό το στυλ ζωής, χωρίς να ασχολείται ο ίδιος προσωπικά µε τα χωράφια ή τα πρόβατα. Εγώ είµαι παιδί από δεύτερο γάµο. Η πρώτη γυναίκα του πατέρα µου είχε καρκίνο και την παντρεύτηκε ενώ το ήξερε (σ.σ.: Μιλά βαθιά συγκινηµένος). Παντρεύτηκε µετά τη µητέρα µου, που ήταν στήριγµα για όλους µας. Και µεγαλώσαµε µαζί µε την αδελφή µου, την Κατερίνα, πηγαίνοντας στα ίδια σχολεία και στο ίδιο πανεπιστήµιο, τελικά. Στη Νοµική Αθηνών και οι δύο. Εγώ καστανός και εκείνη ξανθιά, µε γαλανά µάτια!

Εχεις κρατήσει φίλους από την Κρήτη;
Φυσικά. Αρκετούς. Ο ίδιος ο αστυνοµικός µου είναι συµµαθητής µου. Καθόµασταν στο ίδιο θρανίο στο Γυµνάσιο.

Η σχέση µε τη µάνα;
Οπως η σχέση όλων των παιδιών µε τη µάνα. Ηταν αρκετά µικρότερη από τον πατέρα µου, 18 χρόνια διαφορά. Πέθανε το 2016. Με παρακολούθησε σε όλη µου την πολιτική διαδροµή. Ο πατέρας µου είχε προλάβει απλώς να µε δει µέχρι που έγινα πρόεδρος της ΟΝΝΕ∆.


Ο Κ. Χατζηδάκης με άκρως σοβαρό βλέμμα σε μια σπάνια παιδική φωτογραφία.

Πώς µπαίνει το µικρόβιο της πολιτικής;
Ελα, ντε. Ηµασταν πολιτικοποιηµένη οικογένεια, δεν µπορώ να πω ότι δεν ήµασταν.

Δεξιά οικογένεια στην Κρήτη;
Δεξιά. Οχι κεντρώα, δεξιά. Η οικογένεια δεξιά. Ο παππούς μου ήταν βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας με το Λαϊκό Κόμμα.

Στο Ρέθυμνο;
Στο Ρέθυμνο. Ο πατέρας μου ήταν στέλεχος της ΕΡΕ και μετά της Νέας Δημοκρατίας. Από μικρός, χωρίς να επιμείνει κανείς, είχα κάτι το οποίο με τραβούσε προς την πλευρά της πολιτικής.

Τα πιο ρομαντικά χρόνια είναι της ΟΝΝΕΔ;
Νομίζω, ναι. Κάθε περίοδος της ζωής μου έχει κάτι το οποίο με κάνει να θέλω, αν μπορούσα, ιδεατά, να το ξαναζήσω. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γενικά στη διαδρομή μου, αλλά τα χρόνια της ΟΝΝΕΔ, στην πολιτική τουλάχιστον, είχαν έναν ιδεαλισμό κι έναν ενθουσιασμό που νομίζω ότι δεν τα ξανασυνάντησα στην πορεία.


Ο Κ. Χατζηδάκης με πλούσια κόμη στα πρώτα του βήματα στην πολιτική.

Ήμουν πολιτικοποιημένος από μικρός, το πρώτο πράγμα που με είχε εντυπωσιάσει στον Μητσοτάκη ήταν μια συνέντευξη που είχε δώσει ως υπουργός
Νομίζω ότι το ακούς: Ο χαρακτηρισμός είναι «πολιτικό παιδί του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη». Πώς ήρθες κοντά στον Μητσοτάκη;
Δεν είχαμε οικογενειακή επαφή. Καθώς ήμουν πολιτικοποιημένος από μικρός, το πρώτο πράγμα που με είχε εντυπωσιάσει στον Μητσοτάκη ήταν μια συνέντευξη που είχε δώσει ως υπουργός Συντονισμού του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Εγώ ήμουν στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Τότε, δεν ήταν συνηθισμένες οι συνεντεύξεις των πολιτικών. Ο Μητσοτάκης ίσως ήταν ο πρώτος που ξεκίνησε να δίνει συνεντεύξεις στην τηλεόραση. Θυμάμαι ακόμη τους δημοσιογράφους - μεταξύ άλλων ήταν ο Παύλος Καμβύσης και ο Νίκος Νικολάου. Μου είχε κάνει εντύπωση πόσο τετράγωνο ήταν το μυαλό του και πόσο γρήγορες και εύστοχες ήταν οι απαντήσεις του, με απλό λόγο. Αυτό, λοιπόν, παρά το ότι κυκλοφορούσαν διάφορα για τον Μητσοτάκη, τα οποία υποσυνείδητα με είχαν επηρεάσει σε κάποιον βαθμό, αποστασία κ.λπ., με έκανε να παρατηρώ και να ακολουθώ τις εμφανίσεις και τις δηλώσεις αυτού του ανθρώπου.

Ο σωβινισμός και η κρητική καταγωγή έπαιξαν ρόλο;
Επαιξαν. Εμείς, οι Κρητικοί, έχουμε αυτό το πράγμα και θα είναι κακό να το κρύψω.

Και πότε ήρθε η γνωριμία;
Ηρθε όταν ήμουν στέλεχος της ΔΑΠ και τότε προτάθηκα, από τον Γιώργο τον Βουλγαράκη, που ήταν πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ, να γίνω γραμματέας της ΔΑΠ. Είχε υπάρξει μια εσωτερική σύγκρουση εκείνη την περίοδο και ήμουν το νεότερο στέλεχος της Γραμματείας της ΔΑΠ, σε ηλικία 21 ετών. Εκεί γνωριστήκαμε και από τότε και μετά υπήρξε διαρκής επαφή μεταξύ μας.

Υπήρχε και εκτίμηση του Μητσοτάκη προς τον Χατζηδάκη.
Ετσι αισθανόμουν. Και επιβεβαιώθηκε σε διάφορες στιγμές.

Αν σου ζητούσα να τοποθετήσεις τον εαυτό σου στον πολιτικό χάρτη: καραμανλικός ή μητσοτακικός;
Εγώ θαυμάζω και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, για άλλους λόγους. Δεν έτυχε να τον γνωρίσω ποτέ από κοντά. Αλλά με εντυπωσίαζε το ότι ήταν ένας πραγματικός «stateman». Επίσης -δεν λέω κάτι πρωτότυπο, αλλά πρέπει να το πω-, δεν ήταν καθόλου εύκολο αυτό που πέτυχε με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το ’74 και με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Αυτά δεν περιμένει από μένα κανείς να τα πω, αλλά είναι πράγματα τα οποία με οδηγούν, εμένα τουλάχιστον, για άλλους τελείως λόγους, να εκτιμώ και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.

Ωραία. Και πότε έρχεται η πιο άμεση εμπλοκή με την πολιτική; Πότε έρχεται η πρόταση για την Ευρωβουλή;
Η πρόταση για την Ευρωβουλή μού έγινε από τον Εβερτ. Μου την είχε κάνει...

Με τον οποίο δεν είχες σχέσεις.
Οχι, δεν είχα σχέσεις. Οταν έγινε πρόεδρος του κόμματος, παραιτήθηκα από πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ, για να τον διευκολύνω, παρότι ήμουν εκλεγμένος, και μου ζήτησε να παραμείνω. Και μου είπε: «Εγώ σε εκτιμώ, ξέρω τη διαδρομή σου, θέλω να παραμείνεις». Μετά, άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορες φήμες ότι θα γίνω ευρωβουλευτής και από κάποια στιγμή και μετά, για λόγους περιέργειας, πήγα και ρώτησα τον μακαρίτη τον Νίκο τον Μπάλιο, ο οποίος μου είπε: «Ναι, θα γίνεις, αλλά δεν θα το πεις σε κανέναν». Κράτησα, λοιπόν, τον λόγο μου. Δεν το είπα ούτε στον πατέρα μου κι έχω τύψεις από τότε (σ.σ.: συγκινημένος). Γιατί με ρωτούσε ο μακαρίτης ο πατέρας μου, που το διάβασε στην εφημερίδα, αν θα γίνω ή δεν θα γίνω. Είχε καρκίνο και πέθανε. Τότε, λίγο πριν από τις ευρωεκλογές...

Δεν ζούσε ο πατέρας σου όταν έγινες ευρωβουλευτής;
Με ρωτούσε κι εγώ, ο ανόητος, για να κρατήσω τον λόγο μου, δεν του το είπα. Και αυτό με βασανίζει από τότε. Είχα μάθει ότι, όταν δώσω τον λόγο μου, δεν θα φύγω από κάτι που είπα.

Στην πολιτική αυτό δεν είναι ο κανόνας.
Δεν είναι, αλλά προσπαθώ να το τηρώ.

Λες ψέματα;
Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει πει ψέματα. Πολλές φορές λες ψέματα και στο παιδί σου...

Προσπαθώ να τα αποφεύγω τα ψέματα στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, γιατί πράγματι μας έχουν στοιχίσει
Γιατί η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι ο Χατζηδάκης είναι ένας πολιτικός με γωνίες, άρα και πιο ευθύς…
Αλήθεια είναι αυτό. Και η μητέρα μου μού το έλεγε ότι κάποια στιγμή μπορεί να μην εκλεγώ βουλευτής ακριβώς γιατί έχω μια τάση να λέω τα πράγματα όπως τα πιστεύω. Προσπαθώ να τα αποφεύγω τα ψέματα στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, γιατί πράγματι μας έχουν στοιχίσει - και στην Ελλάδα πολύ περισσότερο.

Η Ευρωβουλή ήταν το καλύτερο σχολείο στη διάρκεια αυτής της διαδρομής;
Ναι. Η ΟΝΝΕΔ ήταν ένα πολιτικό σχολείο, το οποίο προφανώς σου δίνει τη δυνατότητα να κινηθείς μέσα στις «συμπληγάδες» της ελληνικής πολιτικής. Είναι ένα πολύ μεγάλο φροντιστήριο, αλλά τους ορίζοντες τους άνοιξε η Ευρωβουλή.

Οταν κατέβηκες για πρώτη φορά βουλευτής, θυμάμαι ότι υπήρχε η αίσθηση ότι «παίζατε» δίδυμο στη Β’ Αθήνας με τον Μητσοτάκη.
Από εκείνη την περίοδο πέρασαν αρκετά χρόνια. Αλήθεια, πίστευες ότι θα ερχόταν η ώρα που θα ήταν πρωθυπουργός της χώρας ο Μητσοτάκης; Πράγματι, με βοήθησε, το 2007, χωρίς να το ζητήσω. Με είχε βοηθήσει ουσιαστικά. Στη συνέχεια, η πολιτική είχε διάφορες διακυμάνσεις. Ξέρετε ότι εκείνη την περίοδο, τουλάχιστον σε σχέση με την οικογένεια Μητσοτάκη, η προσωπικότητα που κυριαρχούσε ήταν η Ντόρα.

Με την οποία είχατε στενή σχέση.
Είχα και έχω. Πολύ στενή επαφή. Η ζωή τής τα έχει φέρει έτσι ώστε να δίνει πάντοτε μάχες. Ορισμένες από αυτές τις έχω ζήσει από κοντά.


Ο Κωστής Χατζηδάκης, όντας τότε ευρωβουλευτής, δίπλα στη μητέρα του, Ευαγγελία, και μαζί με τον Γιάννη Κεφαλογιάννη, τον Κώστα Καραμανλή και τον Αχιλλέα Κεφαλογιάννη.

Υπήρξε κάποια στιγμή η σκέψη να εγκαταλείψεις την πολιτική;
Ναι. Το είχα σκεφτεί όταν με χτύπησαν στο Σύνταγμα -όχι τόσο λόγω του χτυπήματος, όσο του ότι συνεχιζόταν αυτό το κύμα του λαϊκισμού και οι ανεξέλεγκτες επιθέσεις αλλά θεώρησα ότι θα ήταν ήττα. Και γι’ αυτόν τον λόγο συνέχισα.

Δηλαδή φοβήθηκες τότε;
Ναι. Θεωρούσα πιθανό εκείνες τις στιγμές ότι μπορεί να με σκοτώσουν. Θεώρησα, όμως, πως ό,τι χειρότερο και να γινόταν, έπρεπε να φύγω σαν άντρας. Εκείνη την ώρα πέρασε από το μυαλό μου πάλι ο πατέρας μου (σ.σ.: συγκινείται), που είχε τραυματιστεί στην Αλβανία. Και είπα μέσα μου ότι δεν θα έπρεπε να φύγω, αν γινόταν κάτι στραβό, σαν ένα φοβισμένο ανθρωπάκι.

Θεωρώ δεδομένο ότι κάποια στιγμή μπορεί, λόγω των απόψεών μου, να μην εκλεγώ βουλευτής
Θυμάσαι κάποια φάση που να σε απογοήτευσε η ενασχόληση με την πολιτική;
Διάφορες, αλλά πιο πολύ από όλες ο ανασχηματισμός του 2014. Θεωρώ δεδομένο ότι κάποια στιγμή μπορεί, λόγω των απόψεών μου, να μην εκλεγώ βουλευτής, αλλά δεν είχα πιστέψει ποτέ ότι θα μπορούσα να βγω από την κυβέρνηση. Διότι θεωρούσα πως το ισχυρό μου σημείο είναι ότι κάνω δουλειά στην πολιτική. Λάθος, σωστό - δεν ξέρω.

Αν σου ζητούσα να ξεχωρίσεις ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της δουλειάς σου, είναι η αποκρατικοποίηση της Ολυμπιακής;
Το πιο αγωνιώδες.

Δύσκολο;
Πολύ δύσκολο και πολύ αβέβαιο. Διότι, ενώ πολλοί θεωρούσαν τότε ότι η Ολυμπιακή ήταν η «πολύφερνη νύφη», κανένας δεν ήθελε να την αγοράσει. Και ξέρετε ότι ο πρώτος διαγωνισμός δεν πήγε καλά και προχώρησε με τη γνωστή τότε διαδικασία, καθώς είχε προθυμοποιηθεί ο Ανδρέας Βγενόπουλος να βγει και να προχωρήσει μπροστά. Είχε τις δικές του φιλοδοξίες, οι οποίες εκείνη την περίοδο ήταν συμβατές και με τις δικές μας επιδιώξεις για την ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής.

Τελικά, ήταν σωστή η επιλογή;
Ναι, διότι η άλλη επιλογή θα ήταν τότε, μετά την αποτυχία του διαγωνισμού, να πάμε στην Aegean και αυτό θα δικαίωνε όλους αυτούς οι οποίοι έλεγαν ότι όλη αυτή η προσπάθεια έγινε για τον Βασιλάκη. Κάθε άλλο. Εγινε για να εκκαθαριστεί, να διευθετηθεί ένα πρόβλημα δεκαετιών στην Ελλάδα, που κόστιζε στους φορολογουμένους 1 εκατ. την ημέρα.

Οταν άρχισες να χάνεις μαλλιά, αγχώθηκες;
Στεναχωρέθηκα λίγο. Ξεκίνησα από την ηλικία των 25 περίπου να χάνω. Δεν έδωσα, όμως, ιδιαίτερη σημασία, γιατί δεν είχα πρόβλημα, παρότι δεν είχα μαλλιά, ούτε στην πολιτική ούτε στις γυναίκες (γελάει)...

Οι γυναίκες έπαιξαν ρόλο στη ζωή σου;
Σε ποιον άντρα δεν παίζουν; Προφανώς.

Και στην πολιτική;
Στην πολιτική λιγότερο. Είχα μια διαδρομή από πολύ μικρός στην πολιτική για να επηρεαστώ.

Λένε πολλοί ότι είσαι ισορροπιστής και λίγο ατσαλάκωτος στην πολιτική.
Ατσαλάκωτος με την Ολυμπιακή; Μου σπάσανε δύο φορές το γραφείο μου. Ατσαλάκωτος με τα αυγά έξω από το υπουργείο Μεταφορών, με τον ΟΣΕ και με την Αστυνομία να με φυλάει; Ατσαλάκωτος με το να με κατηγορούν διάφορες ομάδες κοντά στη Ν.Δ. για την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ; Ατσαλάκωτος με τη μεγάλη αγωνία της ΔΕΗ όλο το καλοκαίρι του '19; Ατσαλάκωτος με τις συντάξεις; Η ψυχούλα μας το ξέρει κάθε μέρα τι τραβάμε.

Υψώνεις τον τόνο της φωνής;
Ναι, αλλά όχι συχνά. Οταν τον υψώνω, όμως, έχω φτάσει στο αποκορύφωμα.

Ο γάμος σε άλλαξε;
Με έκανε να αναθεωρήσω λίγο τις προτεραιότητές μου. Εδινα τεράστια σημασία στην πολιτική. Οπως έλεγε η μακαρίτισσα η μάνα μου, είχα παντρευτεί την πολιτική.

Γι’ αυτό καθυστέρησε να έρθει.
Ναι.

Με δεδομένο ότι η σύζυγος έχει πολιτική εμπειρία, την ακούς;
Ναι, την ακούω φυσικά την Πόπη και εκτιμώ το γεγονός ότι έχει κάνει πίσω για μένα. Ηταν κάτι που είχαμε συμφωνήσει και το τήρησε. Κάθε μέρα που το σκέφτομαι, το εκτιμώ ακόμα περισσότερο. Νομίζω, μιλάει μόνο του.


Με τη σύζυγό του, Πόπη, και τον γιο του, Γιάννη, που του άλλαξαν τη ζωή.

Μεγάλη καψούρα -και φαίνεται- ο μικρός Γιαννάκης (σ.σ.: ο γιος του)… Σε έκανε και πιο προσιτό…
Με έχει κάνει να δω τον κόσμο τελείως διαφορετικά. Μου έχει δημιουργήσει συναισθήματα που δεν φανταζόμουν ότι υπάρχουν και μου αλλάζει τη διάθεση αυτομάτως, ό,τι και αν συμβαίνει μέσα μου. Και όσο μεγαλώνει ο Γιάννης αυτό εντείνεται περισσότερο.

Με αφορμή το σίριαλ «Σασμός», ο υπουργός Εργασίας αποκαλύπτει ότι ο πατέρας του είχε διαδραματίσει ρόλο ειρηνοποιού στην Κρήτη. Ηταν ένας από τους ανθρώπους που έκαναν «σασμούς».

Πριν από ημέρες, κάπου διάβασα, με αφορμή το σίριαλ «Σασμός», ότι ο μπαμπάς σου κινούνταν προς αυτή την κατεύθυνση. Κατ' αρχάς, το παρακολουθείς το σίριαλ;
Οχι, δεν προλαβαίνω. Είχα δει στην αρχή κάνα δυο επεισόδια, γιατί όταν γυρνάω σπίτι ασχολούμαι με τον μικρό, εάν δεν έχει κοιμηθεί ακόμη.

Ηταν ειρηνοποιός ο μπαμπάς;
Είχε ένα κύρος στην τοπική κοινωνία. Και στην Κρήτη, σχεδόν αυτομάτως, τέτοιου είδους άνθρωποι χρησιμοποιούνταν για αυτές τις υποθέσεις.



Σκεφτόμουν τη διαστρέβλωση η οποία γίνεται από την Αριστερά και που έγινε και με έναν τρόπο ξεδιάντροπο, αχαλίνωτο
Ωραία, όταν ήρθες στο υπουργείο Εργασίας, υπήρξε στιγμή που να φοβήθηκες, δεδομένου ότι ήταν ένας χώρος ξένος σε εσένα;
Στην αρχή, προφανώς. Είχα ακριβώς τον φόβο του αγνώστου. Πού θα πάμε και πού δεν θα πάμε. Εχω δύο στιγμές που με έκαναν να σκεφθώ τι θα συμβεί στη συνέχεια. Το ένα θέμα ήταν ο εργασιακός νόμος, όχι αυτός καθαυτόν, διότι κάναμε κάποιες παρεμβάσεις, οι οποίες ήταν χρήσιμες. Αλλά σκεφτόμουν τη διαστρέβλωση η οποία γίνεται από την Αριστερά και που έγινε και με έναν τρόπο ξεδιάντροπο, αχαλίνωτο. Είχαμε ρύθμιση μέσα στον νόμο ότι διατηρείται το οκτάωρο και αυτοί έλεγαν μέχρι τέλους -και το λένε και τώρα- ότι δήθεν καταργήθηκε. Υπάρχουν εργαζόμενοι που ενδεχομένως και τώρα το πιστεύουν. Και τους ρωτάς: «Σε εσένα καταργήθηκε το οκτάωρο;», «Οχι, δεν καταργήθηκε, αλλά είχα ακούσει ότι μπορεί να καταργηθεί». Αυτό δείχνει πόσο εντυπωσιακή είναι η δύναμη των fake news. Πρέπει να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι ελέφαντας. Και το δεύτερο θέμα, που ήταν ένας φόβος διαρκείας -τώρα, τους τελευταίους τρεις-τέσσερις μήνες μου έχει φύγει το άγχος- είναι αυτό με τις συντάξεις. Γιατί ο ΕΦΚΑ είναι το πιο δύσκολο πράγμα που έχω αντιμετωπίσει. Το πιο προβληματικό.

Σε απογοήτευσε και μόνο η εικόνα κατά τις επισκέψεις στα γραφεία του ΕΦΚΑ; Γιατί αυτό προέκυπτε από τη γλώσσα του σώματος. Ηταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία που έκανε τον Χατζηδάκη να πει «θέλω να το λύσω τώρα»;
Ηξερα ότι όλοι οι ασφαλιστικοί οργανισμοί που υπήρχαν ήταν πάντοτε προβληματικοί. Είναι, όμως, τελείως διαφορετικό να το ακούς και τελείως διαφορετικό να το βιώνεις. Να βλέπεις την κατάσταση, τα χαρτιά στοιβαγμένα, τις πεπαλαιωμένες υποδομές, τους απελπισμένους υπαλλήλους, τους ακόμα πιο απελπισμένους ασφαλισμένους, να τους έχεις μπροστά σου. Το έργο που πρέπει να γίνει είναι τεράστιο.

Επειτα από μήνες που είσαι στο υπουργείο, θεωρείς ότι ήταν λάθος η επιλογή του ΕΦΚΑ αυτού καθαυτόν; Το γεγονός, δηλαδή, ότι ενώθηκαν διαφορετικά ασφαλιστικά ταμεία σε έναν οργανισμό;
Η συγχώνευση επί της αρχής δεν ήταν λάθος. Αλλά έχει γίνει χωρίς αρχές και κανόνες. Επικράτησαν η νομική επιστήμη και η βούληση απλώς για συγχώνευση επί των αρχών του μάνατζμεντ. Δηλαδή, υπήρχαν οκτώ Ταμεία, στα οποία είχαν ήδη συγχωνευτεί άλλα Ταμεία πρωτύτερα, και το 2016 συγχωνεύτηκαν σε ένα, στον ΕΦΚΑ. Αυτό είναι μια κακότεχνη «μπάμπουσκα». Δεν είναι ασφαλιστικός οργανισμός. Τώρα, αν θέλεις να το αλλάξεις ριζικά, πρέπει να πας πίσω. Αλλά, αν πας πίσω, θα τα ξεχαρβαλώσεις όλα! Για να πάμε μπροστά, λοιπόν, έχουμε βρει ένα «μπαϊπάς» με το 1555 και ένα «μπαϊπάς» με τις συντάξεις. Αποδίδουν και τα δύο, αλλά χρειάζεται και μια πιο βαθιά τομή. Το νομοσχέδιο που αυτή την περίοδο έχουμε για τον ΕΦΚΑ στοχεύει σε αυτό.

Αλήθεια, πότε θα είσαι στην ευχάριστη θέση να πεις: «Τελειώσαμε με τις εκκρεμείς συντάξεις»;
Με τις εκκρεμείς κύριες συντάξεις, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2022.

Αν δεν κάνω λάθος, είχες πει το πρώτο τρίμηνο.
Οχι, το πρώτο εξάμηνο. Και το είπα αφού σιγουρεύτηκα. Γι' αυτό δεν μιλούσα στην αρχή. Γιατί ήθελα να βεβαιωθώ. Είναι πολύ εύλογο από τους δημοσιογράφους να ρωτάνε: «Πότε θα το κάνετε, κύριε υπουργέ;». Και η πιο επικίνδυνη απάντηση που μπορεί να δώσει ο πολιτικός είναι «τότε». Διότι μπορεί για οποιονδήποτε λόγο να ξεφύγει ο χρόνος και στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο.

Αυτό σημαίνει από εδώ και πέρα τελειώνουν οι συντάξεις;
Η σύνταξη θα βγαίνει σε μία εβδομάδα, σε δέκα ημέρες, σε έναν μήνα; Υπερημερία διεθνώς θεωρείται όταν η σύνταξή σου βγαίνει πάνω από τρεις μήνες μετά την αίτηση. Αρα ο στόχος μας είναι να κρατήσου με τα διεθνή στάνταρντ. Μέσα σε τρεις μήνες να βγαίνει η σύνταξη.

Νομίζω ότι, όταν φύγουμε με το καλό από εδώ, θα έχω έναν απολογισμό πολύ συγκεκριμένο
Περίμενες ποτέ ότι ένας νεοφιλελεύθερος θα ασχολείτο με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, τον κατώτατο μισθό κ.ο.κ.;
Δεν είχα στο μυαλό μου ποτέ ότι θα γινόμουν υπουργός Εργασίας. Θέλω να είμαι σαφής. Ωστόσο, είναι ένα υπουργείο το οποίο μου έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθώ με κρίσιμα θέματα. Νομίζω ότι, όταν φύγουμε με το καλό από εδώ, θα έχω έναν απολογισμό πολύ συγκεκριμένο. Προσέξτε, οι φιλελεύθεροι δεν σημαίνει ότι δεν έχουν στο μυαλό τους την κοινωνική πολιτική. Απλώς, όπως έχει λεχθεί, έχουν στο μυαλό τους ότι ο καλός Σαμαρείτης, για να γίνεται μάθημα στα Θρησκευτικά, θα έπρεπε προηγουμένως να έχει χρήματα. Αν μπορούμε αυτή την ώρα να αυξήσουμε τον κατώτατο μισθό, για παράδειγμα, μπορούμε να το κάνουμε, γιατί έχουμε βάλει θεμέλια στην οικονομία. Αν δεν είχαμε βάλει θεμέλια στην οικονομία, δεν θα μπορούσαμε να συζητάμε και για την αύξηση του κατώτατου μισθού.

Εσύ, τώρα, που έχεις μια στοιχειώδη εμπειρία, αλλά και μια κοινωνική αναφορά, πού θεωρείς ότι θα ήταν ικανοποιητικό να βρεθεί ο κατώτατος μισθός; Ενα επίπεδο;
Σας άνοιξα την καρδιά μου, αλλά για λόγους θεσμικούς δεν μπορώ να σας το πω. Εισηγούμα εγώ στο Υπουργικό Συμβούλιο και πρέπει να περιμένω τον διάλογο που θα προηγηθεί, διαφορετικά, αδιαφορώ για τη διαδικασία.

Ωραία. Υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα;
Τέλος Απριλίου. Στο Υπουργικό Συμβούλιο, που θα γίνει στο τέλος Απριλίου, λίγο μετά το Πάσχα, θα ανακοινωθεί το ύψος του κατώτατου μισθού.

Εκτός από τον πατέρα μου, έχω τύψεις για τον Μιλτιάδη Εβερτ.
Πολύ ωραία. Υπήρξε κάποια στιγμή που να έχεις τύψεις για κάτι που έκανες και ήταν λάθος στην πολιτική;
Εκτός από τον πατέρα μου, έχω τύψεις για τον Μιλτιάδη Εβερτ. Με είχε βάλει πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ. Οταν χάσαμε τις εκλογές το 1996, με είχε καλέσει για να τον βοηθήσω και του είπα ότι δεν θα τον βοηθήσω και ότι ήταν λάθος που κατέβαινε. Θεώρησα υποχρέωσή μου να του το πω, μπροστά του, και μάλιστα με έναν τρόπο που με στεναχωρεί. Αλλά ακόμα περισσότερο με στεναχωρεί κάτι που μου διηγήθηκε ο Κώστας Καραμανλής το 1999, όταν επανατοποθετήθηκα από τον ίδιο στο ευρωψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας. Μου είχε πει, λοιπόν, ο Κώστας Καραμανλής ότι πήγε και τον βρήκε ο Μιλτιάδης Εβερτ, στη συζήτηση που είχαν κάνει για το ποια πρέπει να είναι η λίστα, και του είπε: «Αν έναν πρέπει να κρατήσεις, θα πρέπει να είναι ο Κωστής Χατζηδάκης». Αυτό δείχνει και τον χαρακτήρα του Εβερτ, αλλά και το πόσο έντονες είναι οι δικές μου τύψεις.


Με τον Μιλτιάδη Εβερτ στο 3ο Συνέδριο της Ν.Δ.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 5 Φεβρουαρίου 2022.