Νομοσχέδιο για την προστασία µαρτύρων δηµόσιου συµφέροντος ετοιµάζει η κυβέρνηση, µε συνεργασία του υπουργού ∆ικαιοσύνης, Κώστα Τσιάρα, µε τον διοικητή της Εθνικής Αρχής ∆ιαφάνειας, Αγγελο Μπίνη, αλλά και τον υπουργό Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη, για την ενίσχυση της διαφάνειας στη δηµόσια διοίκηση. Κύριος στόχος είναι η ενίσχυση του επιπέδου προστασίας των µαρτύρων δηµόσιου συµφέροντος, ενώ επιδιώκεται, περαιτέρω, η θεσµική θωράκιση της διαφάνειας και της ακεραιότητας.

Το σχέδιο νόµου αναµένεται να κατατεθεί σύντοµα στη Βουλή και να ενσωµατώσει στο εθνικό µας ∆ίκαιο την πρόσφατη κοινοτική οδηγία σχετικά µε την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του ∆ικαίου της Ενωσης. Πρόκειται, σύµφωνα µε αρµόδιες πηγές, για ένα ολοκληρωµένο θεσµικό πλαίσιο αναφορικά µε τους πληροφοριοδότες -µάρτυρες δηµόσιου συµφέροντος, whistleblowers όπως ονοµάζονται στο εξωτερικό-, το οποίο µε την ενσωµάτωση της οδηγίας στην ηµεδαπή έννοµη τάξη καθίσταται εσωτερικό ∆ίκαιο, έρχεται, δε, να καλύψει ένα νοµοθετικό κενό.

Πρόληψη

Η αναγκαιότητα των σχετικών προβλέψεων προκύπτει από το γεγονός ότι τα πρόσωπα που διαπιστώνουν, στο πλαίσιο των εργασιακών δραστηριοτήτων τους, παραβιάσεις του Ελληνικού ∆ικαίου, καθώς και του Κοινοτικού ∆ικαίου σε σηµαντικής σπουδαιότητας τοµείς συµβάλλουν καθοριστικά στην αποκάλυψη και εν κατακλείδι στην πρόληψη τέτοιων συµπεριφορών. Οι πληροφοριοδότες δηµόσιου συµφέροντος χρειάζονται ειδική νοµική προστασία όταν αποκτούν τις πληροφορίες που αναφέρουν µέσω των εργασιακών δραστηριοτήτων τους, µε αποτέλεσµα να διατρέχουν κίνδυνο αντιποίνων σε εργασιακό επίπεδο, λόγου χάρη για παραβίαση της υποχρέωσης εµπιστευτικότητας ή αφοσίωσης.

Σύστημα διαύλων

Με το συγκεκριµένο σχέδιο νόµου δηµιουργείται ένα σύστηµα διαύλων (εσωτερικών και εξωτερικών) για την υποβολή και τη διαχείριση των αναφορών, παρέχονται διασφαλίσεις για τα προσωπικά δεδοµένα, ενώ λαµβάνονται µέτρα προστασίας των προσώπων που εµπλέκονται στην αναφορά. Η θέσπιση µέτρων προστασίας εκτιµάται ότι θα συµβάλει αποφασιστικά στην αποκάλυψη των παραβιάσεων, καθόσον θα διαµορφωθεί ένα πλέγµα ασφάλειας των αναφερόντων, χωρίς το οποίο δεν θα µπορούσε να λειτουργήσει το σύστηµα των αναφορών. Το προτεινόµενο νοµοσχέδιο, σύµφωνα µε πληροφορίες, χωρίζεται σε επτά µέρη - τα αντίστοιχα δηλαδή κεφάλαια.

Οι ορισμοί

Στο πρώτο µέρος - κεφάλαιο περιλαµβάνονται οι διατάξεις που αφορούν τον σκοπό του νόµου, τους ορισµούς, το καθ’ ύλην πεδίο εφαρµογής, όπου προκρίνεται η εφαρµογή του νόµου, και διατάξεις του εσωτερικού ∆ικαίου, µε βάση τη δυνατότητα που παρέχει το άρθρο 2 παρ. 2 της οδηγίας, το προσωπικό πεδίο εφαρµογής και τις προϋποθέσεις προστασίας των αναφερόντων.

Τα εχέγγυα

Στο δεύτερο µέρος αναλύεται ο εσωτερικός δίαυλος αναφορών στον δηµόσιο και τον ιδιωτικό τοµέα. Στο τρίτο µέρος παρουσιάζεται ο εξωτερικός δίαυλος αναφορών. Ως εξωτερικός δίαυλος ορίζεται η Εθνική Αρχή ∆ιαφάνειας, η οποία παρέχει όλα τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες και εξουσίες στο εθνικό ∆ίκαιο για τον έλεγχο και την παρακολούθηση των αναφορών. Στο τέταρτο κεφάλαιο ρυθµίζεται το ζήτηµα της προστασίας σε περίπτωση δηµόσιας αποκάλυψης, ενώ στο πέµπτο ρυθµίζονται τα σηµαντικά ζητήµατα της εµπιστευτικότητας, της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και της τήρησης αρχείων των αναφορών.

Στη συνέχεια, µε τα επόµενα άρθρα ρυθµίζονται µέτρα προστασίας που εξειδικεύονται στην απαγόρευση αντιποίνων, στην πρόβλεψη µέτρων για την προστασία έναντι των αντιποίνων, στην πρόβλεψη µέτρων στήριξης και επανορθωτικών µέτρων, στην απαγόρευση παραίτησης από δικαιώµατα και µέσα προστασίας, καθώς και στην πρόβλεψη κυρώσεων.

Μεταβατικές διατάξεις

Τέλος, στο έβδοµο και τελευταίο µέρος του νοµοσχεδίου περιλαµβάνονται εξουσιοδοτικές και µεταβατικές διατάξεις. Ενώ οι υποθέσεις για 9 στους 10 πολιτικούς που είχαν κατηγορηθεί επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για την υπόθεση Novartis έχουν πλέον αρχειοθετηθεί, η συζήτηση του νοµοσχεδίου είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ζωηρή αντιπαράθεση στη Βουλή.

Θυµίζουµε ότι η Νέα ∆ηµοκρατία για τους τρεις προστατευόµενους µάρτυρες στην εν λόγω υπόθεση έχει υποστηρίξει ότι από τις έρευνες που έγιναν για την υπόθεση Novartis προέκυψε όχι µόνο εµπλοκή των ανωτέρω τριών µαρτύρων στις προαναφερθείσες πράξεις, αλλά και επιδίωξη από αυτούς ιδίου οφέλους.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 19 Φεβρουαρίου 2022.