Το χρονικό των μνημονίων: Τα κόμματα, οι διαγραφές βουλευτών και οι αλλαγές που επέφεραν

Τα τελευταία δύο χρόνια, αν κυριαρχεί µία λέξη στο λεξιλόγιο των Ελλήνων, αυτή είναι ο «κοροναϊός», ενώ τις τελευταίες εβδοµάδες έχει προστεθεί και αυτή του «πολέµου». Την προηγούµενη δεκαετία, ωστόσο, αν υπήρχε µία λέξη που σχεδόν καθηµερινά ήταν επί χρόνια στα χείλη των Ελλήνων, και µάλιστα εξίσου αρνητικά φορτισµένη, αυτή ήταν το «µνηµόνιο».

Η δανειακή σύµβαση που υπέγραψε στις αρχές του 2010 η κυβέρνηση Παπανδρέου µε το ∆ΝΤ και τους ευρωπαϊκούς µηχανισµούς, προκειµένου η χώρα να γλυτώσει την οικονοµική χρεοκοπία. Τη ∆ευτέρα, η Ελλάδα πλήρωσε και την τελευταία δόση που χρωστούσε προς το ∆ΝΤ, κλείνοντας έτσι έναν 12ετή κύκλο, που επηρέασε καταλυτικά το πολιτικό σκηνικό της χώρας, έφερε στο προσκήνιο δυνάµεις της Αριστεράς αλλά και της Ακροδεξιάς και προκάλεσε τεράστιες κοινωνικές αναταραχές.

Από το ειδυλλιακό Καστελλόριζο ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωσε την ένταξη της χώρας στον µηχανισµό στήριξης, που για πρώτη φορά δηµιουργήθηκε τότε για χώρα-µέλος της Ε.Ε. Στις 6 Μαΐου του 2010 η Βουλή µε τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ, του ΛΑΟΣ και της Ντόρας Μπακογιάννη από τη Ν.∆. επικύρωσε το πρώτο µνηµόνιο. Η διαδικασία αυτή προκάλεσε τη διαγραφή τριών βουλευτών του ΠΑΣΟΚ που δεν το ψήφισαν (Γιάννης ∆ηµαράς, Βασίλης Οικονόµου, Σοφία Σακοράφα) και της κ. Μπακογιάννη, που «έσπασε» την αντιµνηµονιακή γραµµή του Αντώνη Σαµαρά.


Οι µήνες που ακολούθησαν ήταν ιδιαίτερα φορτισµένοι, µε καθηµερινές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, επεισόδια, ακόµα και ξυλοδαρµούς βουλευτών. Η κυβέρνηση Παπανδρέου, υπό το τεράστιο βάρος των διαδηλώσεων των (λεγόµενων) «αγανακτισµένων» και της µεγάλης εσωκοµµατικής αναταραχής, στα τέλη του 2011 παρέδωσε την πρωθυπουργία στον Λουκά Παπαδήµο, σε µια κυβέρνηση συνεργασίας µε τη συµµετοχή του ΠΑΣΟΚ, της Ν.∆. και του ΛΑΟΣ του Γ. Καρατζαφέρη.

Ανταρσία και διαγραφές

Λίγες εβδοµάδες µετά, στις 12 Φεβρουαρίου 2012, έγινε µία από τις πιο ταραγµένες συνεδριάσεις της Βουλής. Σε ΠΑΣΟΚ και Ν.∆. σηµειώθηκε «ανταρσία» βουλευτών, µε αποτέλεσµα ο Γιώργος Παπανδρέου να διαγράψει 22 βουλευτές που δεν ακολούθησαν τη γραµµή της ψήφισης του δεύτερου µνηµονίου, ενώ αντιστοίχως ο Αντώνης Σαµαράς διέγραψε 21 βουλευτές. Αρκετοί από εκείνους που διέγραψε ο κ. Παπανδρέου επέλεξαν να πάνε τότε στον ΣΥΡΙΖΑ (Ξενογιαννακοπούλου, Κατσέλη, Βαγενά, Παραστατίδης) και τη ∆ΗΜ.ΑΡ. (Αµοιρίδης, Μιχελογιαννάκης, Τσετίν Μάντατζη, Παπαµανώλης, Βουδούρης, Θεοδωρίδης). Αντιστοίχως, οι διαγραφές που έκανε ο κ. Σαµαράς επί της ουσίας επέφεραν την ίδρυση των ΑΝ.ΕΛ. υπό τον Πάνο Καµµένο. Τον τελευταίο ακολούθησαν βουλευτές όπως η Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, η Ελενα Κουντουρά, ο Κώστας Μαρκόπουλος, ο Χρήστος Ζώης, ο ∆ηµήτρης Σταµάτης (σ.σ.: της Αιτωλοακαρνανίας), ο Παναγιώτης Μελάς, ο Σπύρος Γαληνός κ.ά.


Οι διεργασίες αυτές, όπως είναι φυσικό, συντάραξαν το πολιτικό σκηνικό και οδήγησαν στην ανατροπή των παραδοσιακών συσχετισµών. Στις εκλογές που ακολούθησαν λίγες εβδοµάδες µετά, στις 6 Μαΐου, αποτυπώθηκε ο «πολιτικός σεισµός» που είχε προηγηθεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκθρόνισε το ΠΑΣΟΚ και αναδείχθηκε δεύτερο κόµµα µε 16,78%, έναντι 13,18% του ΠΑΣΟΚ (σ.σ.: Με πρόεδρο τον νεοεκλεγέντα Ευάγγελο Βενιζέλο). Η έκπληξη ήταν το κόµµα Καµµένου, µε ποσοστό 10,61%, ενώ τις πόρτες του ελληνικού Κοινοβουλίου πέρασε για πρώτη φορά φιλοναζιστικό κόµµα, η Χρυσή Αυγή, µε ποσοστό 6,97%. Τα προαναφερθέντα αποτελέσµατα σχεδόν επαναλήφθηκαν λίγες εβδοµάδες µετά, στις 17 Ιουνίου, καθώς η Βουλή δεν έδωσε κυβερνητική λύση και η χώρα πήγε σε υπηρεσιακή κυβέρνηση, µε πρωθυπουργό τον Π. Πικραµµένο. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε, όµως, εκτοξευτεί στο 26,89% και προετοιµαζόταν ουσιαστικά για την ανάληψη της διακυβέρνησης. Όπως και έγινε τον Ιανουάριο του 2015, σε σχήµα κυβερνητικού συνασπισµού µε τους ΑΝ.ΕΛ.

Η κατάσταση αποτέλεσε ευκαιρία για περιθωριακές δυνάµεις της Αριστεράς και της Ακροδεξιάς, που βγήκαν στο προσκήνιο, µε αποτέλεσµα να προκληθούν τεράστιες αναταραχές

«Αντιμνημονιακοί»

Τσίπρας και Καµµένος συγκρότησαν την πρώτη αντιµνηµονιακή κυβέρνηση. Βεβαίως, δεν χρειάστηκαν πολλές εβδοµάδες για να γίνει ορατό ένα νέο αδιέξοδο. Μετά το δηµοψήφισµα-παρωδία του καλοκαιριού του 2015, οπότε κυριάρχησε σε συντριπτικό βαθµό το «όχι» σε νέες µνηµονιακού τύπου ρυθµίσεις, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας έκανε στροφή 180 µοιρών και υπέγραψε το τρίτο µνηµόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε σηµαντικές κοινοβουλευτικές απώλειες, καθώς σχεδόν πενήντα βουλευτές του δεν ψήφισαν το νέο µνηµόνιο ή απείχαν - ανάµεσά τους η Κωνσταντοπούλου, ο Βαρουφάκης, ο Λαφαζάνης, η Βαλαβάνη, ο Στρατούλης, ο Λεουτσάκος, ο Ήσυχος κ.ά.

Η µαζική διαφοροποίηση των βουλευτών µπορεί ουσιαστικά να «έριξε» την κυβέρνηση, όµως δεν επηρέασε το εκλογικό αποτέλεσµα της 20ής Σεπτεµβρίου 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε πανηγυρικά και ο κ. Τσίπρας επέλεξε να συνεχίσει τη συνεργασία µε τον κ. Καµµένο, αυτή τη φορά σε συστηµικές διαδροµές. Τον Αύγουστο του 2018 ο Αλ. Τσίπρας ανήγγειλε την έξοδο της χώρας από τα µνηµόνια, η οποία επισφραγίστηκε πριν από λίγες ηµέρες µε την πανηγυρική δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη για αποπληρωµή των δανείων του ∆ΝΤ.