«Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάναπειλεί ανοιχτά την Ελλάδα με πόλεμο για τα νησιά του Αιγαίου. Τι συμβαίνει, τι θέλει ο Ερντογάν και πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος στρατιωτικής σύρραξης;» είναι τα ερωτήματα που έθεσε σε ανάλυσή του στο γερμανικό δίκτυο RND o Γκερντ Χέλερ την περασμένη εβδομάδα, ενώ ο ελληνικής καταγωγής αρχισυντάκτης της, επίσης γερμανικής, εφημερίδας «Münchner Merkur», Γιώργος Αναστασιάδης, έγραφε με νόημα: «Ο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται υπό πίεση εξαιτίας της σοβαρής οικονομικής κρίσης, αλλά και των προεδρικών εκλογών που πλησιάζουν, μπορεί να κάνει τα πάντα προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από τα πολιτικά προβλήματα στο εσωτερικό - ακόμα κι έναν πόλεμο ενάντια στην Ελλάδα, σύμμαχο στο ΝΑΤΟ. Ήδη, καθημερινά τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη εισέρχονται στον ελληνικό εναέριο χώρο».
Το σενάριο της ένοπλης σύγκρουσης απασχολεί πλέον όχι μόνο τα ελληνικά, αλλά και τα διεθνή ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναλύσεις για πιθανά σενάρια σύγκρουσης και εναλλακτικές που υπάρχουν. Σύμφωνα, δε, με πληροφορίες, στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας υπάρχουν οι ανάλογες αναλύσεις για κάθε πιθανό σενάριο.
Το δεδομένο είναι ότι κάθε εβδομάδα που περνάει η τουρκική ρητορική κλιμακώνεται, την ώρα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιέζεται από την κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας του και τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Ολα αυτά σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αστάθεια λόγω του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά και της αρνητικής στάσης της Αγκυρας απέναντι στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Εκείνο που σημειώνουν έμπειροι αναλυτές, από την άλλη, είναι η ποιοτική αναβάθμιση της τουρκικής προκλητικότητας, καθώς πλέον γίνεται λόγος για αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, την ώρα που αμφισβητείται η ελληνική κυριαρχία. Σε αυτά προστίθεται η διαρκής απειλή των μεταναστευτικών ροών και η πιθανή επανάληψη του καλοκαιριού του 2020, με τουρκικό ερευνητικό σκάφος, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία, να πλέει στο Αιγαίο και μαχητικά αεροσκάφη να επιδίδονται σε συνεχείς παραβιάσεις και υπερπτήσεις.
Τα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ μίλησαν με τον Κωνσταντίνο Φίλη, τον Κώστα Λάβδα και τον Κώστα Υφαντή για την εξέλιξη της τουρκικής προκλητικότητας και το πού και πώς κατά την εκτίμησή τους μπορεί να εκτονωθεί η ένταση.
Κωνσταντίνος Φίλης Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων & Αναπληρωτής Καθηγητής του
Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος
Οι διεθνείς κινήσεις «πιάνουν τόπο», όµως παραµένουµε σε επιφυλακή
Η Τουρκία εµφανίζει πλέον τη γνωστή επαµφοτερίζουσα στάση απέναντι στην Ελλάδα και τους εταίρους της. Μετά το παραλήρηµα Ερντογάν εναντίον του Ελληνα πρωθυπουργού και όσα συντεταγµένα ακολούθησαν, είχαµε µια σχετική αναδίπλωση τις προηγούµενες ηµέρες, η οποία φαίνεται πως είναι αποτέλεσµα της συνάντησης του Ιµπραήµ Καλίν στο Βερολίνο µε τους οµολόγους του από Γαλλία, Γερµανία, ΗΠΑ και Βρετανία.
Σε συνέχεια αυτής, η Τουρκία δείχνει ένα πιο συµβιβαστικό πρόσωπο απέναντί µας. Ετσι, οι επιθέσεις, που εξακολουθούν να γίνονται, συνοδεύονται και από «κλάδους ελαίας», στην κατεύθυνση της εξεύρεσης λύσης µέσω διαλόγου. Του διαλόγου που τορπιλίζει η ίδια η Αγκυρα µε την αδιαλλαξία και τον αναθεωρητισµό της, που την οδηγεί σε φαιδρότητες. Η ύφεση των τελευταίων ηµερών σε καµία περίπτωση δεν µπορεί να µας καθησυχάζει, καθώς η Τουρκία µάς έχει συνηθίσει σε ανάλογες ενέργειες και στο παρελθόν, όπου επιλέγει η ίδια µε ποιον τρόπο θα αυξοµειώσει την ένταση, και οπωσδήποτε παραµένουµε σε επιφυλακή και εγρήγορση για τυχόν προκλήσεις ή εκδηλώσεις της επιθετικότητάς της επί του πεδίου.
Από την άλλη, όµως, πρέπει να δεχτούµε ότι οι πιέσεις του διεθνούς παράγοντα, ειδικότερα δε των ∆υτικών και των Αµερικανών, προς την Τουρκία φαίνεται για την ώρα να «πιάνουν τόπο», χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι η Αγκυρα δεν θα επανέλθει στον αναθεωρητισµό της, ο οποίος έτσι κι αλλιώς είναι πάγιος και διαχρονικός. Απλώς φαίνεται πως η τελευταία διαπίστωσε ότι οι ∆υτικοί δεν πρόκειται στην παρούσα φάση -λόγω του πολέµου στην Ουκρανία και παρά το γεγονός ότι µπορεί η θέση της Τουρκίας να έχει αναβαθµιστεί- να δεχτούν ενέργειες οι οποίες θα ρισκάρουν ακόµα και ρήξη στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ ανάµεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Φαίνεται για την ώρα να ξαναβάζει στο θηκάρι τα όπλα και τους εκβιασµούς που ασκούσε σε βάρος της Αθήνας. Εχοντας τεστάρει τα νερά, διαπίστωσε τα όριά της, αλλά αυτό σε τίποτα δεν σηµαίνει ότι σύντοµα δεν θα δούµε ξανά το έργο του τελευταίου χρονικού διαστήµατος
Κώστας Λάβδας
Καθηγητής και Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές» στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τουρκία: Ένα πακέτο γεμάτο αγκάθια
Οι ακραίες διακυµάνσεις στις τουρκικές δηλώσεις και πρακτικές δεν αποτελούν έκπληξη. Το ουσιώδες είναι ότι η Τουρκία συνεχίζει να διευρύνει τις διεκδικήσεις της απέναντι στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα, στην παρούσα συγκυρία, κλιµακώνει και στο πλαίσιο της ανάδειξης των όρων παραµονής της στη ∆ύση.
Βρισκόµαστε σε µια κρίσιµη συγκυρία λόγω του ρωσο-ουκρανικού πολέµου. Η Αθήνα και η Αγκυρα επιδιώκουν διαφορετικούς στόχους και κινητοποιούν µέσα και πόρους µε ποικίλους συνδυασµούς θετικών και αρνητικών αποτελεσµάτων και για τις δύο, µέχρι στιγµής. Η Αγκυρα αντιµετωπίζει τη συγκυρία ως παράθυρο ευκαιρίας για ενίσχυση του ρόλου της στο ΝΑΤΟ και, δυνητικά, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αρση κυρώσεων, αποκατάσταση εξοπλιστικών προµηθειών, απόδοση του όρου «τροµοκρατία» κατά το δοκούν, ρόλος στη Συρία, επιβεβαίωση της εµµονής στη «Γαλάζια Πατρίδα», όλα αυτά αποτελούν µέρη του «πακέτου Τουρκία», το οποίο η ∆ύση καλείται να αποδεχτεί στο σύνολό του. Η Αγκυρα επιχειρεί να καταστήσει σαφείς συνολικά τους όρους παραµονής της στη ∆ύση. Με αυτόν όµως τον τρόπο, η Τουρκία εµµέσως διεθνοποιεί η ίδια τα Ελληνοτουρκικά. Αυτό φάνηκε στην πενταµερή συνάντηση του Βερολίνου, ενώ θα φανεί ακόµα περισσότερο στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, στο τέλος του µήνα.
Προφανώς άλλο εννοούµε στην Ελλάδα όταν αναφερόµαστε στη διεθνοποίηση των συγκεκριµένων, µόνο, διαφορών για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Αυτή η επιλογή της Τουρκίας, συνέπεια της αντίληψής της ότι ο ρωσο-ουκρανικός πόλεµος αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας, είναι υπερφίαλη και παρακινδυνευµένη. Το αποτέλεσµα είναι ότι η Τουρκία µέχρι τη Μαδρίτη και µετά από αυτήν θα πιέζει και θα πιέζεται για όλα τα στοιχεία του πακέτου, περιλαµβανοµένων των Ελληνοτουρκικών. Για εµάς, ανεξαρτήτως της εναλλαγής ήπιων και παροξυσµικών φάσεων, η µεγάλη εικόνα παραµένει η ίδια.
Κώστας Υφαντής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ενα θερµό επεισόδιο είναι πιθανό να ξεφύγει από κάθε έλεγχο
Για όσες και όσους αναρωτιούνται, το καλοκαίρι είναι ήδη θερµό διπλωµατικά, πολιτικά, ακόµα και επιχειρησιακά. Η ετοιµότητα και η διαθεσιµότητα των ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων είναι πολύ υψηλές. Η τοξική τουρκική ρητορική, η οποία έχει περάσει και σε προσωπικό επίπεδο, µπορεί να θεωρηθεί πρελούδιο µιας κρίσης.
Η Τουρκία στήνει σκηνικό έντασης και το ανησυχητικό είναι ότι πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν η τουρκική επιθετικότητα είναι πλέον πολύ συγκεκριµένη και αφορά την κυριαρχία των ελληνικών νησιών, όλων των ελληνικών νησιών. Είναι ο τουρκικός σχεδιασµός για ένα θερµό επεισόδιο που θα µπορούσε να φέρει αντιµέτωπες τις ένοπλες δυνάµεις των δύο χωρών; Κανένας δεν µπορεί να το αποκλείσει, αλλά είναι δύσκολο να θεωρήσουµε ότι αυτός µπορεί να είναι ο τουρκικός σχεδιασµός.
Ενα θερµό επεισόδιο, είτε ως ατύχηµα είτε ως «ατύχηµα», είναι πολύ πιθανό να ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Εάν θεωρήσουµε ότι η Τουρκία παραµένει ένας ορθολογικός παίκτης, τότε η επιθετικότητά της πιθανότατα θα εξαντληθεί πριν από το κατώφλι µιας θερµής αναµέτρησης, αλλά θα µεταφέρει το δίληµµα της κλιµάκωσης στην Αθήνα. Τα σενάρια που έχουν δει το φως της δηµοσιότητας και είναι σίγουρο ότι απασχολούν και επεξεργάζονται οι ελληνικές Ενοπλες ∆υνάµεις θέλουν την Τουρκία να κλιµακώνει µε πολιτικά µέσα (γεωτρύπανα, διερευνητικά σκάφη, τουρκική Ακτοφυλακή), αλλά σε ένα επίπεδο που το δίληµµα για την Ελλάδα θα είναι να χρησιµοποιήσει στρατιωτική ισχύ. Είναι το πλεονέκτηµα που διαθέτει η Τουρκία ως επιτιθέµενη και ως κάποια που έχει την πολυτέλεια της πρώτης κίνησης.
