Αν υπάρχει ένα ζήτηµα στο οποίο οι περισσότεροι συµφωνούν, αυτό είναι ότι την τριετία που διανύουµε η Ελλάδα κατέγραψε σηµαντική πρόοδο σε ζητήµατα ψηφιακού µετασχηµατισµού. Μέσα από τις ψηφιακές υπηρεσίες που καθιέρωσε και από τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε, το υπουργείο Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης επέλυσε πολλές από τις ψηφιακές εκκρεµότητες της χώρας, διευκολύνοντας την καθηµερινότητα των πολιτών. Ωστόσο, τις επόµενες ηµέρες το υπουργείο του Κυριάκου Πιερρακάκη αναµένεται να απασχολήσει την επικαιρότητα για ένα ζήτηµα που έρχεται από το µέλλον. Ο λόγος για την Τεχνητή Νοηµοσύνη, η εθνική στρατηγική για την αξιοποίηση της οποίας πρόκειται να ανακοινωθεί µέσα στον Ιούλιο. Πρόκειται, µάλιστα, για την πρώτη φορά που η Ελλάδα εκπονεί ένα στρατηγικό σχέδιο για την Τεχνητή Νοηµοσύνη. Σκοπός είναι η αξιοποίησή της µε τέτοιον τρόπο ώστε να εξελιχθεί σε καταλύτη οικονοµικής ανάπτυξης και σε επιταχυντή του ψηφιακού µετασχηµατισµού της χώρας.

texniti_noimosini
Τους τελευταίους µήνες ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης και οι συνεργάτες του εργάζονται εντατικά πάνω στο κείµενο της στρατηγικής. Σηµαντική συµβολή στο project έχουν ο υφυπουργός Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης, Θοδωρής Λιβάνιος, και ο γενικός γραµµατέας Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης και Απλούστευσης ∆ιαδικασιών, Λεωνίδας Χριστόπουλος.

Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη;

Σύµφωνα µε τον ορισµό που δίνει η Ευρωπαϊκή Ενωση, µε τον όρο «Τεχνητή Νοηµοσύνη» αναφερόµαστε στις λειτουργίες που αναπτύσσει µια µηχανή για να µιµηθεί ανθρώπινες γνωστικές λειτουργίες. Κοµβικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία αποτελούν τα δεδοµένα που η µηχανή είτε λαµβάνει έτοιµα είτε συλλέγει η ίδια µέσω αισθητήρων. Αφού επεξεργαστεί αυτά τα δεδοµένα, η µηχανή είναι προγραµµατισµένη να τα επεξεργάζεται, να σχεδιάζει και να υλοποιεί ενέργειες. Επιπλέον, µέσα από αυτή τη διαδικασία η µηχανή έχει τη δυνατότητα να «µαθαίνει», αναπτύσσοντας αυτόνοµα νέα µοντέλα.

Καθώς η επίδραση της Τεχνητής Νοηµοσύνης εκτείνεται ουσιαστικά στο σύνολο της καθηµερινότητάς µας, από την εργασία και την εκπαίδευση µέχρι την ψυχαγωγία και την πολιτική προστασία, είναι ανάγκη να υπάρξει µια ενιαία και λειτουργική ρύθµιση που θα επιτρέψει τη µεγιστοποίηση των δυνητικών οφελών και την ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων.

Η στρατηγική θα έχει σφαιρικό χαρακτήρα και θα αγγίζει όλες τις πτυχές που αναµένεται να επηρεαστούν τα επόµενα χρόνια από την αναδυόµενη αυτή τεχνολογία


Ετσι, σύµφωνα µε πληροφορίες από το υπουργείο Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης, η στρατηγική θα έχει σφαιρικό χαρακτήρα και θα αγγίζει όλες τις πτυχές που αναµένεται να επηρεαστούν τα επόµενα χρόνια από την αναδυόµενη αυτή τεχνολογία. Οσον αφορά τη δοµή της, θα έχει τρεις κεντρικούς πυλώνες πολιτικής, οι οποίοι βρίσκονται σε σχέση αλληλεπίδρασης µεταξύ τους.

Οι τρεις κεντρικοί πυλώνες πολιτικής

Ο πρώτος πυλώνας εστιάζει στη δηµιουργία ενός κατάλληλου πλαισίου αναφοράς. Σύµφωνα µε αυτόν, πρωταρχικός στόχος είναι η αναβάθµιση της χώρας σε πρότυπο κόµβο έρευνας και ανάπτυξης της Τεχνητής Νοηµοσύνης. Προς την κατεύθυνση αυτή, υπάρχει πρόβλεψη για ανάπτυξη εθνικών υποδοµών, ενίσχυση της έρευνας στο πεδίο της Τεχνητής Νοηµοσύνης και εξέλιξη των δεξιοτήτων πάνω σε αυτό το κοµµάτι. Ειδικά όσον αφορά τις δεξιότητες, δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στην εκπαίδευση και την επανεκπαίδευση των πολιτών, από τις πρώτες κιόλας τάξεις του ∆ηµοτικού µέχρι την ανώτατη εκπαίδευση, τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και τους δηµόσιους λειτουργούς. Επιπλέον, ως εξαιρετικά σηµαντική αξιολογείται η ενθάρρυνση ανάπτυξης και η υποστήριξη των οικοσυστηµάτων καινοτοµίας γύρω από την Τεχνητή Νοηµοσύνη.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρώτος πυλώνας της στρατηγικής προβλέπει εκπαιδευτικές και ερευνητικές πρωτοβουλίες σε όλη την επικράτεια, µε ένα πεδίο ανοιχτό και προσβάσιµο σε όλους. Μέσα από τις πρωτοβουλίες αυτές, προγραµµατιστές, επιχειρήσεις, δηµόσιοι φορείς, αλλά και πολίτες κάθε ηλικίας θα έχουν την ευκαιρία να πειραµατιστούν, να επινοήσουν εφαρµογές, να δηµιουργήσουν κανόνες και πλαίσια, να εκπαιδεύσουν και να εκπαιδευτούν, να δηµιουργήσουν και να χτίσουν.

Οι στόχοι και επιδιώξεις

Ο δεύτερος πυλώνας φιλοδοξεί να επιταχύνει τη χρήση εφαρµογών Τεχνητής Νοηµοσύνης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δηµόσιο τοµέα. Για τον λόγο αυτόν δίνεται µεγάλη έµφαση στην ενίσχυση των οικονοµικών προοπτικών και στη βελτίωση της λειτουργικότητας και της αποτελεσµατικότητας του ψηφιακού κράτους και της ψηφιακής οικονοµίας.
Ο πρώτος πυλώνας της στρατηγικής προβλέπει εκπαιδευτικές και ερευνητικές πρωτοβουλίες σε όλη την επικράτεια, µε ένα πεδίο ανοιχτό και προσβάσιµο σε όλους


Ουσιαστικά, αυτό που επιδιώκεται είναι η οργανική ένταξη της Τεχνητής Νοηµοσύνης στο συνολικό όραµα για τον ψηφιακό µετασχηµατισµό της χώρας. Με τον τρόπο αυτόν η αξιοποίησή της θα αποτελέσει ένα είδος «εθνικής γραµµής», η οποία θα επιτρέψει στην Ελλάδα να διαδραµατίσει πρωταγωνιστικό ρόλο τα αµέσως επόµενα χρόνια. Σε πρώτη φάση, η Τεχνητή Νοηµοσύνη θα χρησιµοποιηθεί στο gov.gr προκειµένου να διευκολύνει περαιτέρω τους πολίτες. Κατόπιν, θα υπάρξει µια ενίσχυση των ανοιχτών ανωνυµοποιηµένων δεδοµένων που παρέχει το ∆ηµόσιο, µε στόχο την ανάπτυξη πρωτότυπων εφαρµογών Τεχνητής Νοηµοσύνης τόσο από φορείς του ∆ηµοσίου όσο και από ιδιώτες.

Ετσι, η Ελλάδα θα αποκτήσει άµεσα «έξυπνες» υποδοµές και «έξυπνα» εργαλεία που θα συµβάλουν στην ανάπτυξη της οικονοµίας, στην αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης και στην πρόβλεψη ακραίων φυσικών φαινοµένων. Παράλληλα, παρέχοντας τα κατάλληλα κίνητρα, πρόκειται να προσελκύσει σηµαντικές επενδύσεις από το εξωτερικό.

Πλέγμα αρχών με δίχτυ προστασίας

Ο τρίτος πυλώνας αναφέρεται στην υιοθέτηση ενός πλέγµατος αρχών που πρέπει να υιοθετήσει η χώρα γύρω από την Τεχνητή Νοηµοσύνη, η οποία συνιστά τεχνολογία «δηµοσίου συµφέροντος». Πρακτικά σε αυτό το πεδίο αναζητείται µια χρυσή τοµή ανάµεσα σε ένα αποτελεσµατικό δίχτυ προστασίας απέναντι στους κινδύνους της Τεχνητής Νοηµοσύνης και σε έναν µηχανισµό ενθάρρυνσης και ενίσχυσης για την ανάπτυξη των σχετικών εφαρµογών.

Σε αυτή την οµολογουµένως δύσκολη άσκηση, το κλειδί, σύµφωνα µε το επιτελείο του Κυριάκου Πιερρακάκη, είναι η πολιτοκεντρική προσέγγιση - πώς, δηλαδή, θα σχεδιαστεί ένα πλαίσιο µε βασικό κριτήριο τη διευκόλυνση της καθηµερινότητας των πολιτών. Για τον λόγο αυτόν η στρατηγική αναφέρεται πολύ συχνά στον πολίτη, την κοινωνία και το περιβάλλον, αλλά και σε έννοιες όπως η δηµοκρατία, η ηθική και η αξιοπιστία. Βασική μέριμνα της στρατηγικής είναι η κατανόηση και η αντιμετώπιση των ενδεχόμενων οικονομικών και κοινωνικών κινδύνων της Τεχνητής Νοημοσύνης και η αξιοποίησή της προς όφελος των πολιτών.

Με τον τρόπο αυτόν, έχοντας ως αφετηρία το ευρωπαϊκό πλαίσιο αξιών, η Ελλάδα φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε πρότυπο καλής πρακτικής για την επίτευξη υπεύθυνης, ηθικής και ανθρωποκεντρικής Τεχνητής Νοημοσύνης. Στις αρχές του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα τη δική της στρατηγική, τη «Λευκή Βίβλο για την Τεχνητή Νοημοσύνη». Στο κείμενο αυτό πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι λέξεις «αριστεία» και «εμπιστοσύνη», υποστηρίζοντας «μια προσέγγιση προσανατολισμένη στο κανονιστικό πλαίσιο και τις επενδύσεις, με διττό στόχο: την προώθηση της υιοθέτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης και την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με ορισμένες χρήσεις της νέας αυτής τεχνολογίας».

Η Ελλάδα ήταν ένα από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. που συμμετείχαν δυναμικά στη διαβούλευση γύρω από τη «Λευκή Βίβλο». Εξάλλου, ο Κυριάκος Πιερρακάκης έχει χαρακτηρίσει την Ευρωπαϊκή Ενωση «ρυθμιστικό γίγαντα», τονίζοντας έτσι τη σπουδαιότητα των νομοθετικών της παρεμβάσεων. Ωστόσο, όπως θα φανεί και τις επόμενες ημέρες, η Ελλάδα δεν άφησε το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης μόνο σε ενωσιακό επίπεδο, αλλά αναλαμβάνει και εθνικές πρωτοβουλίες. Ετσι, η χώρα θα αποκτήσει το δικό της πλαίσιο, το οποίο θα είναι απολύτως εναρμονισμένο με το νομοθετικό πλαίσιο, τα πρότυπα και τις οδηγίες της Ε.Ε. για την Τεχνητή Νοημοσύνη, λαμβάνοντας υπόψη της και διεθνείς καλές πρακτικές.

Η προετοιμασία που χρειάστηκε

Για να φτάσει η χώρα το 2022 να κάνει λόγο για εθνική στρατηγική Τεχνητής Νοημοσύνης, χρειάστηκε το προηγούμενο διάστημα να προετοιμάσει το έδαφος για να μπορεί να την εφαρμόσει. Κομβικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία προσαρμογής έπαιξε η πολιτική διασύνδεσης των μητρώων του Δημοσίου - οι λεγόμενες «διαλειτουργικότητες» στη γλώσσα της πληροφορικής.

Η σπουδαιότητα αυτής της πολιτικής έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι η ανάπτυξη εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης χρειάζεται μεγάλο όγκο δεδομένων, τα οποία να είναι σε επεξεργάσιμη μορφή και να «μιλάνε μεταξύ τους». Σε αυτή την κατεύθυνση καθοριστική ήταν η αναβάθμιση του data.gov.gr, της πλατφόρμας για τα ανοιχτά δεδομένα, η οποία σχεδιάστηκε από την αρχή.