Γενικόλογες δηλώσεις περί ενότητας, «πολυφορεμένα» μηνύματα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και στο βάθος ένας εξαιρετικά δύσκολος χειμώνας με τηλεργασία στον δημόσιο τομέα, συσκότιση σε βιτρίνες και δημόσια μνημεία και με συστάσεις στους Ευρωπαίους πολίτες για «ψαλίδισμα» στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. συναντήθηκαν για δεύτερη φορά μέσα σε ένα δεκαπενθήμερο, με στόχο να χαράξουν κοινή γραμμή απέναντι στην ενεργειακή κρίση, και συμφώνησαν… ότι θα συμφωνήσουν σε δεύτερο χρόνο σε έναν «οδικό χάρτη», για να περιοριστεί η εκτόξευση των τιμών, μεταθέτοντας ωστόσο τις σημαντικές αποφάσεις στα επόμενα «κρίσιμα» ραντεβού.

Το βράδυ της Πέμπτης, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε παρέμβαση υπέρ της άμεσης και αποφασιστικής, πανευρωπαϊκής λύσης για τη μείωση των τιμών στην ενέργεια. «Πρέπει να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι η Ευρώπη ανακτά τον έλεγχο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να διστάζουμε άλλο», τόνισε ο Ελληνας πρωθυπουργός, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.

«Μήνυμα»

Ο κ. Μητσοτάκης στην παρέμβασή του στη Σύνοδο Κορυφής επεσήμανε ακόμη ότι η διαρροή και μόνο του σχεδίου για παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ενέργειας αποτέλεσε μήνυμα προς την αγορά, που είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι τιμές.

«Οι αγορές βλέπουν την αποφασιστικότητά μας. Αν δεν στείλουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα και την εντολή στην Επιτροπή να προχωρήσει στη δέσμη προτάσεων, οι αγορές θα αντιδράσουν. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Δεν μπορούμε να αποτύχουμε», τόνισε ο πρωθυπουργός.

Οι χώρες συμφώνησαν κατά βάση να προχωρήσουν στην πραγματοποίηση κοινών αγορών φυσικού αερίου και στη δημιουργία ενός «νέου σημείου αναφοράς» για την τιμή του έως τις αρχές του 2023, που θα αντικατοπτρίζει καλύτερα την αγορά. Υποστήριξαν επίσης την πρόοδο σχετικά με ένα προσωρινό ανώτατο όριο τιμών στις συναλλαγές φυσικού αερίου και κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «υποβάλει επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις» για τα μέτρα.

Πολλά από τα σημεία στο κείμενο των συμπερασμάτων ωστόσο μένει να αποσαφηνιστούν και οι διαπραγματεύσεις των επόμενων εβδομάδων προδιαγράφονται δύσκολες, με τον Γερμανό καγκελάριο, Ολαφ Σολτς, να προαναγγέλλει ότι, αν δεν υπάρξει συναίνεση για την τελική εκδοχή του σχεδίου, θα χρειαστεί νέα σύνοδος κορυφής για το ζήτημα.

Διαπραγματεύσεις

Οι «27» συμφώνησαν να γίνουν αγορές αερίου από κοινού, σε επίπεδο Ε.Ε., με το σκεπτικό πως θα είναι «εθελοντικές», αλλά θα καλύπτουν τουλάχιστον το «υποχρεωτικό» επίπεδο του 15% των στόχων πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών της Ε.Ε. ενόψει του χειμώνα του 2023. Κάλεσαν ακόμα να «επιταχυνθούν οι διαπραγματεύσεις» με «αξιόπιστους» προμηθευτές, όπως η Νορβηγία και οι ΗΠΑ, ώστε οι χώρες-μέλη «να επωφεληθούν από το οικονομικό βάρος της Ε.Ε.» αθροιστικά, αντί να ανταγωνίζονται στην παγκόσμια αγορά, με κίνδυνο να ανεβάσουν τον πυρετό στις αγορές. Εκτός από ένα μέτρο για τον καθορισμό των τιμών χονδρικής στο λεγόμενο «χρηματιστήριο αερίου», οι ηγέτες ζητούν επίσης συγκεκριμένο σχέδιο για έναν «προσωρινό» μηχανισμό, ώστε να επιβληθεί πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για να παράγεται ηλεκτρισμός - μέτρο που ήδη εφαρμόζεται στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ η Γαλλία έχει ζητήσει να επεκταθεί σε όλη την Ε.Ε.

Παραχώρηση

Σε μια παραχώρηση για να εξασφαλιστεί η συναίνεση της Γερμανίας, ο μηχανισμός αυτός θα συνοδεύεται από εγγυήσεις «αποφυγής κάθε αυξημένης κατανάλωσης αερίου». Θα πρέπει επίσης να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο η Ε.Ε. να επιδοτεί τον ηλεκτρισμό που εξάγεται σε γειτονικές της χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία. Οι επιλογές στο τραπέζι περιλαμβάνουν ένα χρηματοδοτικό μέσο παρόμοιο με το πρόγραμμα SURE της Ε.Ε., το οποίο πρόσφερε στις χώρες δάνεια που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως οικονομική βοήθεια.

Ωστόσο, ο Σολτς κατέστησε σαφές ότι θα προτιμούσε να χρησιμοποιηθούν υπάρχοντα κονδύλια της Ε.Ε., όπως το Ταμείο Ανάκαμψης για τον κορονοϊό. Το θέμα της επιβολής πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου παραμένει «αγκάθι», με τη Γερμανία και την Ολλανδία κατά κύριο λόγο να αντιδρούν στο ανώτατο όριο, που είναι καταδικασμένο, όπως λένε, να αποτύχει. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου, εξακολουθεί να φοβάται ότι οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού των τιμών θα αποτύχει, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος το αέριο να μην πωλείται στην Ευρώπη, αλλά στην Ασία.

Ενωτικός

Ο Γερμανός καγκελάριος εμφανίστηκε ενωτικός στην έναρξη της συνόδου, οι εταίροι του ωστόσο στην Ε.Ε. «βράζουν» για την ενεργειακή «ασπίδα» των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ που ανακοίνωσε το Βερολίνο προκειμένου να επιδοτήσει την ηλεκτρική ενέργεια για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, για να μειώσει την απώλεια φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου. Οι επικριτές του λένε ότι το σχέδιο είναι άδικο και κινδυνεύει να στρεβλώσει την ενιαία αγορά της Ε.Ε., επειδή τα πιο αδύναμα οικονομικά κράτη-μέλη δεν μπορούν να στηρίξουν τους καταναλωτές τους με τον ίδιο τρόπο. Το Ενεργειακό επιδείνωσε το τελευταίο διάστημα και τις σχέσεις ανάμεσα στο Βερολίνο και το Παρίσι, με το τακτικό γαλλογερμανικό υπουργικό συμβούλιο που είχε προγραμματιστεί για την επόμενη εβδομάδα να αναβάλλεται για τον Ιανουάριο.

Τετ-α-τετ

Ο Εμ. Μακρόν είπε πως το τετ-α-τετ που είχε κατά τη διάρκεια της Συνόδου με τον Γερμανό καγκελάριο επέτρεψε να «ξεκαθαριστούν πολλά πράγματα». Σε μια είδηση που πέρασε «στα ψιλά», πάντως, χωρίς συντονισμό με το Βερολίνο, το Παρίσι ανακοίνωνε την Πέμπτη ότι Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία συμφώνησαν να αντικατασταθεί το σχέδιο για τον αγωγό MidCat από έναν υποθαλάσσιο αγωγό, που θα συνδέει τη Βαρκελώνη με τη Μασσαλία και θα μεταφέρει αέριο και, μεταγενέστερα, υδρογόνο.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 22 Οκτωβρίου 2022.