Η αποτρόπαια υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης και εκµετάλλευσης της 12χρονης µαθήτριας στον Κολωνό φέρνει για ακόµα µία φορά στην επιφάνεια ένα αθέατο, αλλά υπαρκτό πρόβληµα, που αποτελεί τραύµα για την ελληνική κοινωνία.

Οι αριθµοί τροµάζουν και προκαλούν µεγάλο προβληµατισµό, καθώς σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. οι υποθέσεις που αφορούν σε καταγγελίες κάποιου είδους σεξουαλικής προσέγγισης ή κακοποίησης ανηλίκων αγγίζουν τις 1.119 στην πενταετία 2017-2022 και αντίστοιχα τις 1.044 σε ό,τι αφορά υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας.

Ενα ακόµη σοκαριστικό στοιχείο είναι πως 9 στους 10 θύτες προέρχονται από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον των ανήλικων θυµάτων, δηλαδή άτοµα τα οποία εµπιστεύεται το παιδί ή εξαρτάται από αυτά, γεγονός που πολλές φορές οδηγεί στη «σιωπή των θυµάτων», ενώ καθιστά αναγκαία την αναπροσαρµογή του θεσµικού πλαισίου στην κατεύθυνση της µετατροπής των διαδικασιών σε περισσότερο φιλικές για το ίδιο το παιδί- θύµα.

Τους επόμενους μήνες

Αντιµέτωπη µε το πρόβληµα, η Πολιτεία θέτει σε εφαρµογή το Εθνικό Σχέδιο ∆ράσης για την αντιµετώπιση της σεξουαλικής βίας κατά των ανηλίκων, το οποίο συζητήθηκε στο υπουργικό συµβούλιο του Αυγούστου και αναµένεται να τεθεί σε εφαρµογή από το τέλος Νοεµβρίου - αρχές ∆εκεµβρίου, ενώ το αµέσως επόµενο διάστηµα θα πραγµατοποιηθεί στη Βουλή συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών για το θέµα. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο έχει εκπονηθεί από την προεδρία της κυβέρνησης και τη Γενική Γραµµατεία Συντονισµού, σε συνεργασία µε 12 συναρµόδια υπουργεία, και περιλαµβάνει 11 οριζόντιες πολιτικές και 80 επιµέρους δράσεις, µε σκοπό την προστασία των παιδιών και την αντιµετώπιση του φαινοµένου της σεξουαλικής βίας εναντίον τους, ενώ η συνολική διάρκεια υλοποίησής του θα είναι 5 χρόνια (2022- 2027).

Οι δομές

Από τις σηµαντικές παρεµβάσεις της κυβέρνησης που έχουν ως στόχο την αντιµετώπιση του νοσηρού φαινοµένου της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων είναι η αυστηροποίηση των ποινών για τέτοιου είδους εγκλήµατα σε κακουργήµατα από πληµµελήµατα που είχαν γίνει το 2019, η σύσταση ενιαίου πρωτοκόλλου διαχείρισης όλων των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης από κάθε φορέα υποδοχής, η αναβάθµιση των δικαστικών δοµών υποδοχής των κακοποιηµένων παιδιών, η εισαγωγή µαθήµατος σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία και η εκπαίδευση και θέσπιση µητρώων επαγγελµατιών που έρχονται σε επαφή µε ανήλικους.

Ηδη στο νοµοσχέδιο για την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας που έχει επικυρωθεί από τη Βουλή ορίζεται µε σαφήνεια τι είναι παιδική κακοποίηση και θεσµοθετείται πλαίσιο πρόληψης και προστασίας έναντι της κακοποίησης των ανηλίκων στις δοµές παιδικής προστασίας. Παράλληλα προβλέπει -για πρώτη φορά στο ελληνικό ∆ίκαιο- ότι η πρόσληψη προσωπικού στις δοµές αυτές θα γίνεται µε την κατάθεση λευκού ποινικού µητρώου του εργαζοµένου.

Καταγραφή και παρακολούθηση

Την ίδια στιγµή, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έχει προχωρήσει στη σύσταση Εθνικού Συστήµατος Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων, µε την ευθύνη λειτουργίας του µηχανισµού να ανατίθεται στον υπεύθυνο προστασίας ανηλίκων, το πρόσωπο που γίνεται αποδέκτης των αναφορών και αναλαµβάνει να τις µεταβιβάζει άµεσα στις αρµόδιες εισαγγελικές Αρχές. Αξίζει να σηµειωθεί ότι στη χώρα λειτουργούν 94 -δηµόσιες και ιδιωτικέςδοµές όπου φιλοξενούνται περίπου 1.400 παιδιά, τα οποία έχουν αποµακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον κατόπιν εισαγγελικής εντολής, ενώ σε λειτουργία βρίσκεται η 24ωρη Εθνική Γραµµή Παιδικής Προστασίας «1107».

Το πλαίσιο

Ενα από τα βασικά προβλήµατα που αντιµετώπιζαν οι δοµές παιδικής προστασίας ήταν η έλλειψη ρυθµιστικού πλαισίου για τη λειτουργία τους, καθώς έπειτα από κενά δεκαετιών ορίστηκαν τον περασµένο Μάιο για πρώτη φορά αυστηρές προδιαγραφές και σαφή κριτήρια ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας (ΜΟΠΠ), µε στόχο την ασφάλεια των παιδιών και την αποµάκρυνση του ενδεχοµένου κακοποίησης ή παραµέλησής τους, ενώ στο πλαίσιο της «αποϊδρυµατοποίησης» που επιδιώκει η κυβέρνηση η λειτουργία των δοµών είναι προσανατολισµένη στον σκοπό της εύρεσης κατάλληλου οικογενειακού περιβάλλοντος για κάθε παιδί που στερείται την οικογένειά του. Τον σκοπό αυτόν άλλωστε εξυπηρετεί η απλούστευση των διαδικασιών για την αναδοχή και τις υιοθεσίες.

Για τα φαινόµενα κακοποίησης ανηλίκων η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ∆όµνα Μιχαηλίδου, δηλώνει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ»: «Κάνουµε ό,τι µπορούµε για να βάλουµε ένα τέλος στην παιδική κακοποίηση. Οπως τονίζουν οι ειδικοί της παιδικής προστασίας, όσο πιο ανοιχτά είναι τα µάτια, τα αυτιά και τα στόµατά µας τόσο πιο πολύ µπορούµε ως Πολιτεία και ως κοινωνία να προλαµβάνουµε τέτοιες περιπτώσεις φρίκης. Γι’ αυτό ως Πολιτεία δεν δείχνουµε καµία ανοχή στην παιδική κακοποίηση και τρία χρόνια τώρα εργαζόµαστε εντατικά για να σπάσουµε επιτέλους τα στερεότυπα και να αλλάξουµε σελίδα στην κοινωνία».

«Σημαία μας»

Αναφορικά µε τις δοµές παιδικής προστασίας, η κ. Μιχαηλίδου σηµειώνει: «Εχουμε κάνει σημαία μας την παιδική προστασία. Καλύπτουμε κενά του παρελθόντος και διασφαλίζουμε ότι όλα τα παιδιά, ακόμα και αν έχουν απομακρυνθεί από τη βιολογική τους οικογένεια, θα μπορούν να μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Γι’ αυτό, άλλωστε, για πρώτη φορά θεσπίσαμε κανόνες λειτουργίας στις δομές προστασίας παιδιών, για να προστατεύουμε κάθε παιδί και τα δικαιώματά του. Επιπλέον, ορίσαμε και υπεύθυνο προστασίας ανηλίκων, το πρόσωπο που πλέον είναι αποδέκτης των αναφορών και αναλαμβάνει την ευθύνη να τις μεταβιβάζει άμεσα στις αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές. Γιατί στόχος μας δεν είναι απλώς η αντιμετώπιση της παιδικής κακοποίησης, αλλά η πρόληψή της. Βασική μας προτεραιότητα επίσης ήταν και παραμένει η ‘‘αποϊδρυματοποίηση’’. Γι’ αυτό και κάνουμε σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Γιατί κανένα παιδί δεν πρέπει να μένει σε ένα ίδρυμα, όσο καλό και αν είναι αυτό. Απλουστεύσαμε τις διαδικασίες και ενισχύουμε τον θεσμό της αναδοχής και της υιοθεσίας, έχοντας καταφέρει να βγάλουμε το 40% των παιδιών από τα ιδρύματα. Συνεχίζουμε, ώστε όλα τα παιδιά να μπορούν να μεγαλώνουν στην κατάλληλη γι’ αυτά οικογένεια».

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 22 Οκτωβρίου 2022.