Στο κοινωνικό κράτος, στις αναγκαίες δηλαδή παρεμβάσεις και τομές στην κοινωνική πολιτική, όχι μόνο σε επίπεδο χρηματοδότησης, αλλά και σε θεσμικό, στρέφεται με μεγαλύτερη έμφαση η προσοχή της κυβέρνησης το προσεχές διάστημα. Πρόκειται για θέματα που παραδοσιακά θεωρούνται ότι ανήκουν στη σφαίρα πολιτικής της Κεντροαριστεράς και για τα οποία βούληση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι να δείξει ότι η Νέα Δημοκρατία ουδέποτε απώλεσε τον κοινωνικό της χαρακτήρα, αλλά, αντίθετα, τον ενισχύει.

Σήμερα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα παρουσιάσει στη Βουλή, σε κοινή συνεδρίαση των συναρμόδιων κοινοβουλευτικών επιτροπών, το εθνικό σχέδιο δράσης κατά της κακοποίησης των παιδιών, ζητώντας διακομματική συναίνεση σε ένα τέτοιο ευαίσθητο ζήτημα, που έχει λάβει και άλλες διαστάσεις μετά τα τελευταία γεγονότα. Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός θα κάνει την εναρκτήρια ομιλία, σχετικά με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση, στην κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Κοινοβουλίου.

Το σχέδιο δράσης, για το οποίο έχουν εργαστεί επί σειρά μηνών η βουλευτής Έλενα Ράπτη και ο υπουργός Επικρατείας, Ακης Σκέρτσος, που έχει τον συντονισμό της όλης προσπάθειας, αφορά οριζόντιες πολιτικές δώδεκα υπουργείων, με κάθετη εφαρμογή και με τη συνεργασία της Αυτοδιοίκησης.

«Έχουμε εντοπίσει πια πού είναι οι δυσκολίες, η γραφειοκρατία, η οποία συχνά μπλοκάρει τον συντονισμό. Πολλές φορές λείπει εξειδικευμένο προσωπικό, λείπει η εγρήγορση, ώστε σε μια οικογένεια με δυσκολίες να εξετάζονται και άλλα συνυπάρχοντα προβλήματα. Απουσιάζει ένα ενιαίο πρωτόκολλο δράσης», επεσήμανε ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο, ο οποίος το χαρακτήρισε μάλιστα ως «εθνική προτεραιότητα».

Όπως έχει αναφέρει ο κ. Σκέρτσος, θα αποτελέσει μια ολιστική παρέμβαση στο υφιστάμενο πλαίσιο δομών και λειτουργιών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης των παιδιών. Θα δημιουργηθεί πλέον ένα Ενιαίο Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Κρουσμάτων και ένα συνολικό πλέγμα προστασίας και υποστήριξης στα θύματα και στις οικογένειές τους. Η κοινωνική διάσταση της στεγαστικής πολιτικής είναι ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα το Μέγαρο Μαξίμου τον τελευταίο χρόνο, οπότε και τα ενοίκια έχουν ανέβει, όπως και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων, ενώ οι τιμές των οικοδομικών υλικών έχουν εκτοξευτεί.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) εμφορείται από πέντε βασικές αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώνεται το σύνολο των μέτρων και πολιτικών του, οι οποίες είναι οι εξής:

1) Η επικέντρωση στην πρόληψη

Η πρόληψη του φαινομένου απαιτεί πολυεπίπεδα, αξιοποιήσιμα, αποτελεσματικά και αυστηρά αξιοποιημένα μέτρα. Η πρωτογενής πρόληψη (περιλαμβανομένων των πολιτικών ευαισθητοποίησης) αφορά το γενικό πληθυσμό, το σύνολο της κοινωνίας και μακροπρόθεσμα αποδίδει τα μέγιστα αποτελέσματα. Η δευτερογενής πρόληψη εστιάζει στην έγκαιρη παρέμβαση στις ομάδες υψηλού κινδύνου και προλαμβάνει τη θυματοποίηση σε προγενέστερο στάδιο και πριν από τη σοβαρή κλιμάκωση. Η τριτογενής πρόληψη περιλαμβάνει την αποτελεσματική προστασία των παιδιών-θυμάτων και την πρόληψη της δευτερογενούς θυματοποίησης από τους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. Υιοθετώντας την αξία της πρόληψης, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης επιδιώκει να αξιοποιήσει την πλέον πρόσφατη και αξιόπιστη έρευνα και γνώση, τη βελτίωση και την αξιοποίηση των δεδομένων και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών προκειμένου να ενδυναμώσει τα παιδιά, να αλλάξει νοοτροπίες, στάσεις και αντιλήψεις ανοχής στο φαινόμενο της κακοποίησης και της παραμέλησης, καθώς και να ευαισθητοποιήσει το σύνολο της κοινωνίας και τους επαγγελματίες στην πρόληψη και τη μηδενική ανοχή σε κάθε μορφή βίας κατά των παιδιών.

2) Η καθιέρωση φιλικής προς το παιδί δικαιοσύνης

Η φιλική προς το παιδί δικαιοσύνη (child-friendly justice) σύμφωνα με τη Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης (2010)32 είναι μια δικαιοσύνη προσβάσιμη, κατάλληλη για τη συγκεκριμένη ηλικία, ταχεία, επιμελής, προσαρμοσμένη και επικεντρωμένη στις ανάγκες και τα δικαιώματα του παιδιού, με σεβασμό στα δικαιώματά του και κυρίως το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, το δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία και κατανόησής της, το δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, καθώς και το δικαίωμα στην ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια. Οι θεμελιώδεις αρχές της φιλικής προς το παιδί δικαιοσύνης είναι η συμμετοχή του παιδιού (δικαίωμα των παιδιών να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους και να διατυπώνουν τις απόψεις τους, καθώς η υποχρέωση του δικαστικού συστήματος να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις απόψεις των παιδιών), η διασφάλιση του υπέρτατου συμφέροντος του παιδιού, η αξιοπρέπεια (μεταχείριση των παιδιών με φροντίδα, ευαισθησία, αμεροληψία και σεβασμό), η προστασία από κάθε είδους διάκριση και το κράτος δικαίου (όλα τα συστατικά της δίκαιης δίκης, όπως ισχύουν και στους ενήλικες).

3) Η συμμετοχή των ίδιων των παιδιών

Εναρμονιζόμενο με το πνεύμα των σύγχρονων αντιλήψεων για την αναγκαιότητα συμμετοχής των ίδιων των παιδιών σε όλα τα μέτρα και τις πολιτικές που τα αφορούν στο παρόν Σχέδιο Δράσης τα παιδιά δεν αντιμετωπίζονται απλώς ως παθητικοί δέκτες των ενεργειών του κράτους, των υπηρεσιών, των ενηλίκων. Θέλουμε τα παιδιά ενεργά υποκείμενα της όλης προσπάθειας για την ενίσχυση της προστασίας τους. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να τονιστεί η ανάγκη τόνωσης της συμμετοχής των ίδιων των παιδιών αναλόγως με το στάδιο ανάπτυξής τους στην διαμόρφωση πολιτικών και μέτρων καταπολέμησης του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησής τους. Αυτό ανάμεσα στα άλλα σημαίνει και την καθιέρωση της οπτικής του παιδιού ως κυρίαρχης στην αναδιαμόρφωση των διαδικασιών των υπηρεσιών που του παρέχουν υπηρεσίες, αλλά και συμμετοχή των παιδιών και στις διάφορες φάσεις παροχής σε αυτά υπηρεσιών και στην λήψη αποφάσεων που τα αφορούν σε κάθε επίπεδο.

4) Η παιδοκεντρική προσέγγιση

Η αντιμετώπιση των παιδιών με σεβασμό και ευαισθησία αποτελεί βασική αρχή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης προκειμένου να διασφαλίζονται τα δικαιώματά του σε όλα τα στάδια των θεσμικών διαδικασιών. Στην παιδοκεντρική προσέγγιση τα μέτρα και οι πολιτικές αφορούν το σύνολο του παιδικού πληθυσμού και δεν περιορίζονται στα δηλωμένα θύματα, υποβοηθώντας την πρόληψη και την αποκάλυψη. Η αλλαγή παραδείγματος που επιχειρείται βασίζεται και στη συσσώρευση εμπειρικών δεδομένων που καταδεικνύουν ότι τα δηλωμένα θύματα αποτελούν ένα πολύ μικρό, μη αντιπροσωπευτικό κλάσμα των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

5) Η ενίσχυση της συνεργασίας (διατομεακής και με την Κοινωνία των Πολιτών)

Ενώ το επίπεδο ευαισθητοποίησης στο γενικό πληθυσμό, τους επαγγελματίες και τους δημόσιους λειτουργούς στο ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών παρατηρείται να έχει αυξηθεί σημαντικά, ωστόσο η διατομεακή συνεργασία συχνά παρεμποδίζεται από την έλλειψη ενημέρωσης, αλληλοεπικάλυψης ή ασαφών αρμοδιοτήτων, καθώς και περιορισμένης ευελιξίας. Η ενίσχυση της διατομεακής συνεργασίας καλεί για ενίσχυση των δομών και υπηρεσιών που έχουν ως αντικείμενο την προστασία των παιδιών από την σεξουαλική θυματοποίηση με αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων τους και την εισαγωγή σύγχρονων συνεργατικών διαδικασιών και πρωτοκόλλων που θα αλλάζουν την καθημερινή διαχείριση των περιστατικών σεξουαλικής θυματοποίησης παιδιών αλλά και την αλλαγή στάσεων και αντιλήψεων καθώς και την συστηματική καλλιέργεια κουλτούρας ανάπτυξης συνεργειών. Με γνώμονα την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κακοποίησης των παιδιών, που απαιτεί πολυεπίπεδες παρεμβάσεις, η ενδυνάμωση της διατομεακής συνεργασίας αποτελεί βασική αρχή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Επιπροσθέτως, ενισχύεται και καλλιεργείται η συνεργασία των δημόσιων αρχών σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με την Κοινωνία των Πολιτών για την εφαρμογή ολιστικών πολιτικών πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου.dim